عێراقچێتی وەک بەدیلی کوردایەتی
لەسەرەتای بیری سیاسیەوە لەهەرێمی کوردستاندا ، دوو بۆچوونی سیاسی هەیە .
یەکێکیان ڕێبازێکی ناکامڵە بەناوی کوردایەتیەوە ، نوێنەرایەتی ڕەوتی قەومی دەکات .
ئەوی دیکەیان سەر بە ڕیالیزمی سیاسی یە و پێکهاتەیەکە لەچەپ و بەرەی نیشتمانی . وەکو تانە لەلایەن دەستەی کوردایەتیەوە ناوی عێراقچیەکانی لێ نراوە .
لە ترۆپکی کوردایەتیدا کە دوا قۆناغەکەی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی بوو ، بەهۆی زاڵبوونی کوردایەتیەوە ، عێراقچیەکان بەتەواوی لەناو بەرەی کوردایەتیدا توانەوە و کۆتاییان بەخۆیان هێنا .
لەدوای شکستی ڕیفراندۆمەوە ، هێشتاکە نە بەرەی کوردایەتی پێداچوونەوەی بە سیاسەت و عەقڵ و ڕێبازەکەدا کردۆتەوە ، نە بەهۆی ئەو توانەوەی عێراقچیەکانەوە لەناو کوردایەتیدا توانای خۆ دەرخستنەوەیان هەیە .
لەماوەی سەدساڵی ڕابردوودا عەقڵی سیاسی کوردی لە ڕواڵەتدا ئۆتۆنۆمی خواز و لە ئامانجدا دەوڵەتخوازبووە . دەوڵەت لە هزری ئینسانی سیاسی کورددا خەون و نەخشەیەکە بەبێ باسکردنی ئەندازەسازیەکەی .
جیوگرافیای کورد هەڵکەوتەکەی landlocked داخراوە . بەڵام نەخشەی خەونەکەی ئەندازەی بەسەر دوو دەریادا کراوەیە .
جیاوازی لەنێوان نەخشەی خەون و نەخشەی واقیعدا سیاسەتی کوردی توشی ناجێگیری و بێ ستراتیژ کردووە . کوردایەتی ئیشی بەو خەونەیە لەپێناو مانەوەی خۆیدا پێ ی باشە لە خەیاڵدانی مرۆڤی کورددا نەخشەکە بەهەمان فەنتازیاوە بمێنێتەوە . بەڵام کاتێک ئەو مرۆڤە بەر واقیعی سیاسی دەکەوێت توشی بێهیوایی و نائومێدی دەبێت .
باشترە بۆ ئێمە ئەو ڕاستیە بزانین کە ئێمە ئەندازەی سیاسی نەخشەکەمان بەیەکێک لەو ٤٢ دەوڵەتە داخراوە دادەنرێت کەلە جیهاندا هەیە .
واتە بەدەریاوە پەیوەست نیە . نەخشەیlandlocked داخراو ، سیاسەتی ئەوگەلەی تیایدا دەژین ناچاردەکات بەجۆرێک عەقڵی سیاسی دابڕێژێت کەلەگەڵ نەخشەکەیدا بگونجێت ( بەرەی کوردایەتی وەک قوەی عوزما لەناو کورددا سیاسەت دەکەن و لەدەرەوەش وەک کەسایەتیەکی قەفەزنشین ) بۆ سیاسەتی کیانی نەخشەی داخراو دۆزینەوەی هاوپەیمانی ئابووری و سیاسی لەناو دەوروبەرەکەیدا پێویستی یە . بۆهەرێم پەیوەندیە سیاسی و ئابووری و فەرهەنگیەکەی بە دەستوری عێراقەوە باشترین بژاردەیە لەناو وڵاتانی دەوروبەریدا .
بۆ ئەوەی لە گرێ ی داخران عەقڵی سیاسی کوردی ڕزگاربکەین ، باشترین بژاردە گەڕانەوەیە بۆ سەرلەنوێ دامەزراندنەوەی سیاسەتی عێراقچیەتی . چونکە ئەو نەخشەیەی هەیە بەبێ بوونی هاوپەیمانی لەو جۆرە پێگە و پەیوەندیە دەستوریەی( عێراقی) لەهیچکام لە دراوسێکانی دیکەدا بۆ گەیشتن بەدەرەوە بەردەست نیە و نابێت .
چاککردنەوەی نەخشەی خەونی کورد و سەرلەنوێ ئەندازەکردنەوەی ، لەیەک کاتدا دەکاتە دامەزراندنەوەی سیاسەتێکی دیکە لە عەقڵی سیاسی کوردیدا و ڕزگاربوونیشە لەو دووفاقیەی نێوان خەون و واقیع کە زاڵەبەسەر دیدی سیاسی کوردیەوە .