٢١٬٨٦٣
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «عەونی»
Jump to navigation
Jump to search
عەونی (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٢١:٢٣، ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤
، ٢١:٢٣، ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤بەبێ کورتەی دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) (پەڕەی دروست کرد بە «'''عەونی''' عەونی نازناوی شیعریی شاعیری نەتەوەیی كورد، عوسمان كوڕی حەبیب عەبدوڵڵایە. لە ساڵی 1914دا لە گەڕەكی بەفریقەندی شاری '''كۆیە'''، شاری هونەر و شیعری ڕەسەنی كوردی لەدایكبووەو چاوی ژیانی بە دیمەنی باخ و ڕەزانی كراوەتەوەو گوێی بە ئاوازی بولبولی...»ەوە) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
'''عەونی''' | '''عەونی''' | ||
[[پەڕگە:3-1.jpg|وێنۆک]] | |||
عەونی نازناوی شیعریی شاعیری نەتەوەیی كورد، عوسمان كوڕی حەبیب عەبدوڵڵایە. لە ساڵی 1914دا لە گەڕەكی بەفریقەندی شاری '''[[ | عەونی نازناوی شیعریی شاعیری نەتەوەیی كورد، عوسمان كوڕی حەبیب عەبدوڵڵایە. | ||
لە ساڵی 1914دا لە گەڕەكی بەفریقەندی شاری '''[[کۆیە]]'''، شاری هونەر و شیعری ڕەسەنی كوردی لەدایكبووەو چاوی ژیانی بە دیمەنی باخ و ڕەزانی كراوەتەوەو گوێی بە ئاوازی بولبولی باخ و كەوی قەد پاڵی باواجی و هەیبەت سوڵتان گۆش بووە. | |||
درەنگ چۆتە بەر خوێندن. لە ساڵی 1927دا دەستی بە خوێندن كردووەو تا پۆلی پێنجەمی سەرەتایی چووە، بەڵام كە باوكی كۆچی دوایی كردووە، لەبەر ئەركی بەڕێوەبردنی خێزانەكەی قوتابخانەی بەجێ هێشتووە و لە دوكانی باوكی دانیشتووە. كەچی لەگەڵ ئەوەشدا وازی لە خۆ پێگەیاندن نەهێناوەو هاتوچۆی حوجرەی فەقێیانی كردووە، لە مزگەوتی “حەتك” لەلای مەلا محەمەدی مەلا برایمی عەوداڵانی ناسراو بە (دلاوەر)ی شاعیر، هەندێ دەرسی ئایینی وەك (العقائد) و (الشرع)ی خوێندووە لەگەڵ ڕێزمانی عەرەبیدا. دوای ئەمەش بۆ ماوەی ساڵ و نیوێك زمانی فارسی لە لای مەلا ئەحمەدی ڕەش خوێندووە و بە چاكی فێری زمان و ئەدەبیاتی بووە. | درەنگ چۆتە بەر خوێندن. لە ساڵی 1927دا دەستی بە خوێندن كردووەو تا پۆلی پێنجەمی سەرەتایی چووە، بەڵام كە باوكی كۆچی دوایی كردووە، لەبەر ئەركی بەڕێوەبردنی خێزانەكەی قوتابخانەی بەجێ هێشتووە و لە دوكانی باوكی دانیشتووە. كەچی لەگەڵ ئەوەشدا وازی لە خۆ پێگەیاندن نەهێناوەو هاتوچۆی حوجرەی فەقێیانی كردووە، لە مزگەوتی “حەتك” لەلای مەلا محەمەدی مەلا برایمی عەوداڵانی ناسراو بە (دلاوەر)ی شاعیر، هەندێ دەرسی ئایینی وەك (العقائد) و (الشرع)ی خوێندووە لەگەڵ ڕێزمانی عەرەبیدا. دوای ئەمەش بۆ ماوەی ساڵ و نیوێك زمانی فارسی لە لای مەلا ئەحمەدی ڕەش خوێندووە و بە چاكی فێری زمان و ئەدەبیاتی بووە. | ||
[[پەڕگە:2-20.jpg|وێنۆک|ڕاست]] | |||
دوای دەست هەڵگرتنی لە خوێندنی مزگەوتیش هەندێ لە برادەرە دڵسۆزەكانی وەكو (میرزا عەبدولكەریم) و(محەمەد حەوێز)ی ناسراو بە (حەمەڕەش) كتێبەكانی خوێندنی پۆلی شەشەمیان پێ تەواو كردووە. | دوای دەست هەڵگرتنی لە خوێندنی مزگەوتیش هەندێ لە برادەرە دڵسۆزەكانی وەكو (میرزا عەبدولكەریم) و(محەمەد حەوێز)ی ناسراو بە (حەمەڕەش) كتێبەكانی خوێندنی پۆلی شەشەمیان پێ تەواو كردووە. | ||
| ھێڵی ١٠: | ھێڵی ١٤: | ||
لەو سەردەمە زووەوە، واتە لەسەرەتای سییەكانەوە، عەونی چۆتە ڕیزی هەڵگرانی مەشخەڵی كوردایەتی و چالاكانە بۆ ئەم مەبەستە پیرۆزە تێكۆشاوەو دوای دامەزراندنی حزبی هیوا، لە سەرەتای چلەكانەوە بووەتە ئەندامێكی چالاكی ئەو حزبە كوردییە تێكۆشەرە، تاكو پتر خزمەتی نەتەوەی كورد و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەكەی بكات. | لەو سەردەمە زووەوە، واتە لەسەرەتای سییەكانەوە، عەونی چۆتە ڕیزی هەڵگرانی مەشخەڵی كوردایەتی و چالاكانە بۆ ئەم مەبەستە پیرۆزە تێكۆشاوەو دوای دامەزراندنی حزبی هیوا، لە سەرەتای چلەكانەوە بووەتە ئەندامێكی چالاكی ئەو حزبە كوردییە تێكۆشەرە، تاكو پتر خزمەتی نەتەوەی كورد و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەكەی بكات. | ||
[[پەڕگە:1-101.jpg|وێنۆک|چەپ]] | |||
تا ئەو حزبەی هیوا لە تێكۆشان دابووە، عەونی وەك ئەندامێكی چالاك و دڵسۆزی ئیشی تێدا كردووە، تاكو لە ساڵی 1946دا پارتی دیموكراتی كوردستان دامەزراوە، ئنجا كەوتووەتە پاڵی و بووەتە ئەندامێكی كارای ئەو حزبە نەتەوەییە پێشكەوتنخوازەی كورد. | تا ئەو حزبەی هیوا لە تێكۆشان دابووە، عەونی وەك ئەندامێكی چالاك و دڵسۆزی ئیشی تێدا كردووە، تاكو لە ساڵی 1946دا پارتی دیموكراتی كوردستان دامەزراوە، ئنجا كەوتووەتە پاڵی و بووەتە ئەندامێكی كارای ئەو حزبە نەتەوەییە پێشكەوتنخوازەی كورد. | ||
| ھێڵی ٢٠: | ھێڵی ٢٥: | ||
لەسەرەتادا وەك هەموو شاعیرێكی ئەو سەردەمە بە غەزەل دەستی پێكردووە و چەند شیعرێكی ئۆپەرێتی بۆ قوتابییانی قوتابخانەكەی شاری كۆیە داناوە و دەستیشی داوەتە شیعری سیاسی و كوردایەتی. | لەسەرەتادا وەك هەموو شاعیرێكی ئەو سەردەمە بە غەزەل دەستی پێكردووە و چەند شیعرێكی ئۆپەرێتی بۆ قوتابییانی قوتابخانەكەی شاری كۆیە داناوە و دەستیشی داوەتە شیعری سیاسی و كوردایەتی. | ||
عەونی لەگەڵ زۆربەی شاعیرانی كۆیە و كوردستاندا دۆستایەتی بەتینی بووە و شیعریان بەیەكەوە داناوە و بیروڕای خۆیان بەرامبەر بە شیعر و ئەدەبیاتی كوردی دەربڕیوە و هۆنراوەی یەكتریان كردووە بە پێنج خشتەكی وەكو | عەونی لەگەڵ زۆربەی شاعیرانی كۆیە و كوردستاندا دۆستایەتی بەتینی بووە و شیعریان بەیەكەوە داناوە و بیروڕای خۆیان بەرامبەر بە شیعر و ئەدەبیاتی كوردی دەربڕیوە و هۆنراوەی یەكتریان كردووە بە پێنج خشتەكی وەكو [[سافی هیرانی]] و مەیلی و دڵدار و [[گۆران]] و [[هێمن]] و [[دڵزار]] و جاهید و گەلێك شاعیر و نووسەری دیكەی كوردستان. لەگەڵ دروست بوونی یەكێتی ئەدیبانی عیراق لە دوای بەرپابوونی شۆڕشی 14ی تەمووزی 1958 بووەتە ئەندامی ئەو ڕێكخراوە ئەدەبییە و وەك شاعیرێكی كوردپەروەر، دەوری تێدا بینیوە. لە سالانی 1959 و 1960 وەك شاعیرێكی زمانزانی كورد بەشداریی لە كۆنگرەی یەكەم و دووەمی مامۆستایانی كورد لە شەقڵاوە كردووەو لە لیژنەی زمانی كوردیدا ئەندامێكی كارا بووە. | ||
لە ساڵی 1970دا دوای رێككەوتننامەی ١١ی ئاداردا و لەپاش دامەزراندنی یەكێتیی نووسەرانی كورد، بە ئەندامی ئەو یەكێتی یە وەرگیراوەو لە هەموو كۆڕ و لە كۆنگرەكانیدا بەشداریی كردووە، لە دوای دامەزراندنی كۆڕی زانیاریی كوردیش، لەساڵی 1972دا بە ئەندامیی یاریدەدەری ئەو كۆڕە وەرگیراوە. | لە ساڵی 1970دا دوای رێككەوتننامەی ١١ی ئاداردا و لەپاش دامەزراندنی یەكێتیی نووسەرانی كورد، بە ئەندامی ئەو یەكێتی یە وەرگیراوەو لە هەموو كۆڕ و لە كۆنگرەكانیدا بەشداریی كردووە، لە دوای دامەزراندنی كۆڕی زانیاریی كوردیش، لەساڵی 1972دا بە ئەندامیی یاریدەدەری ئەو كۆڕە وەرگیراوە. | ||