٢٠٬١١٩
دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
ھێڵی ١٢: | ھێڵی ١٢: | ||
وهك لهم سێ بهیتهیدا هاتووه شاعیر جیاكارییهك دهكا له نێوان دوو چهشنه له خوداپهرستان كه یهكیان خوداپهرستانی راستهقینهن و ئهوی تریان خودانهناسانن. | وهك لهم سێ بهیتهیدا هاتووه شاعیر جیاكارییهك دهكا له نێوان دوو چهشنه له خوداپهرستان كه یهكیان خوداپهرستانی راستهقینهن و ئهوی تریان خودانهناسانن. | ||
بێگومان مهبهستی | بێگومان مهبهستی '''[[مەحوی]]''' له خودانهناس خودا نهپهرستان نییه، بهڵكو ئهو تاقمهیه كه به رواڵهت خودا دهناسن و راستیی خودا (بهو واتایهی كه له گوتاری عیرفانی ئهو سهردهمهدا باو بووه) ناناسن. | ||
لێرهدا شاعیر رێی فام و پهرستش و مهعریفهی خۆی له لایهنێك كه دهكرێت به ئهویدی ناوی ببهین جیا دهكاتهوه. ههر له درێژهدا مهحوی ئهم ئهویدییه دهخاته شوێنگهیهكی ئیستاتیكی و جوانیناسانهوه و دهڵێ: | لێرهدا شاعیر رێی فام و پهرستش و مهعریفهی خۆی له لایهنێك كه دهكرێت به ئهویدی ناوی ببهین جیا دهكاتهوه. ههر له درێژهدا مهحوی ئهم ئهویدییه دهخاته شوێنگهیهكی ئیستاتیكی و جوانیناسانهوه و دهڵێ: | ||
ھێڵی ٢٠: | ھێڵی ٢٠: | ||
* تـا زوڵمهتی وجـووده تـهریكی لـه نووری عیشق | * تـا زوڵمهتی وجـووده تـهریكی لـه نووری عیشق | ||
* سێبهر نهما ههتاوه كه (مهحوی) نهما، خودا | * سێبهر نهما ههتاوه كه (مهحوی) نهما، خودا | ||
ئهمه یهكێك لهو شیعرانهی | ئهمه یهكێك لهو شیعرانهی '''[[مەحوی]]''' بوو كه به تێمی زاڵی عیرفانی و تێكهڵهیهك له شهریعهت و عیرفان و فهلسهفه و بن مایهیهك له عیشق هۆنراوهتهوه. | ||
'''وشیاری زمانیی مهحوی و كارهكتهری چهند زمانهبوونی مهحوی''' | '''وشیاری زمانیی مهحوی و كارهكتهری چهند زمانهبوونی مهحوی''' | ||
له روانگهی رێبازهكانی رهخنهی ئهدهبی مۆدێرن و پۆست مۆدێرنهوه "زمان" بنهوا و بنچینهی پێكهات و ناوهڕۆكی دهق، دانهر یان راوی و خوێنهره. لێرهدا نامهوێ باسی روانینهكانی دهروونشیكاریی بۆ زمان و رۆڵی شوناسمهندانهیهك كه بۆ زمان قایلن، بكهم و ههروهها ناپهرژێمه سهر روانینه مهعریفهتناسانه و فهلسهفییهكان بۆ زمان كه له سهدهی ههژدهیهمهوه به جۆرج ئیدوارد مۆرهوه دهستی پێ كرد و بهناو هایدیگهر و هوسرێل دا تێپهڕی له لای ڤیتگینیشتاین و بهرتراندراسێل و ههروهها گوتلوب فیریگه گیرسایهوه. ههموو ئهمانه باس و خواسگهلی رژد و چارهنووسسازن له پانتای بوون و مهعریفهتناسی و شوناس و دهقدا، بهڵام لێرهدا كاتی ئهوه نییه له سۆنگهی ههر یهك لهمانهوه جیهانی زمانیی | له روانگهی رێبازهكانی رهخنهی ئهدهبی مۆدێرن و پۆست مۆدێرنهوه "زمان" بنهوا و بنچینهی پێكهات و ناوهڕۆكی دهق، دانهر یان راوی و خوێنهره. لێرهدا نامهوێ باسی روانینهكانی دهروونشیكاریی بۆ زمان و رۆڵی شوناسمهندانهیهك كه بۆ زمان قایلن، بكهم و ههروهها ناپهرژێمه سهر روانینه مهعریفهتناسانه و فهلسهفییهكان بۆ زمان كه له سهدهی ههژدهیهمهوه به جۆرج ئیدوارد مۆرهوه دهستی پێ كرد و بهناو هایدیگهر و هوسرێل دا تێپهڕی له لای ڤیتگینیشتاین و بهرتراندراسێل و ههروهها گوتلوب فیریگه گیرسایهوه. ههموو ئهمانه باس و خواسگهلی رژد و چارهنووسسازن له پانتای بوون و مهعریفهتناسی و شوناس و دهقدا، بهڵام لێرهدا كاتی ئهوه نییه له سۆنگهی ههر یهك لهمانهوه جیهانی زمانیی '''[[مەحوی]]''' بخرێته بهر كۆڵشت و خوێندنهوهوه. لێرهدا تهنیا غهزهلێكی شاعیر كه له نۆ بهیت پێكهاتووه و به سێ زمانی فارسی و كوردی و عهرهبی هۆنراوهتهوه، دهخهمه بهرباس و خوێندنهوهوه. | ||
* یار از وفا گژشت بر این كشته ی جفا | * یار از وفا گژشت بر این كشته ی جفا | ||
ھێڵی ٣٩: | ھێڵی ٣٩: | ||
* بۆ فارسی، به كوللی ئهمن دهبمه بێ وهفا | * بۆ فارسی، به كوللی ئهمن دهبمه بێ وهفا | ||
لهم غهزهلهدا | لهم غهزهلهدا '''[[مەحوی]]''' پاش هۆنینهوهی دوو بهیتی فارسی كه تێیدا وهفای عاشقانهی جنوون ئامێزی تێدا رهنگڕێژی كراوه، بهیتی سێیهم به زمانی كوردی و لهوهش گرینگتر به ئاماژهیهكی راستهوخۆ به رهسهنبوونی ئهو زمانه لای مهحوی و بوونمهندی مهحوی له قهوارهی ئهو زمانهدا، دهست پێ دهكات. له بهشی دووهمی ئهم بهیتهدا زمانی فارسی وهك ئهویتر زمانی كوردیی پێناسه دهكات و وهفاداری بۆ زمانی كوردی له ههمبهر فارسیدا باس دهكات. له دوو بهیتی پێشوودا وهفا لایهنی عاشقانه و ههستهوهرانهی ههیه، بهڵام له كوردییهكهدا به لهههمبهر دانانی كوردی و فارسی وهك دوو زمان و یاری و بوونی جودا لایهن و رهههندی شوناسمهندانه دهدات به وهفا. | ||
ئهم غهزهلهش لایهنێكی تری دنیای فرهرهههند و پارچه پارچهبووی حهزرهتی مهحوی دهخاته روو. لێرهدا درێژهدادڕی ناكهم و تهنیا فایلێك بۆ خوێنهران دهكهمهوه كه دواتر خۆیان دهتوانن دوای ئهو فایله ماناییهی جیهانی | ئهم غهزهلهش لایهنێكی تری دنیای فرهرهههند و پارچه پارچهبووی حهزرهتی مهحوی دهخاته روو. | ||
لێرهدا درێژهدادڕی ناكهم و تهنیا فایلێك بۆ خوێنهران دهكهمهوه كه دواتر خۆیان دهتوانن دوای ئهو فایله ماناییهی جیهانی '''[[مەحوی]]''' بكهون و له ژێر تیشكی ئهم نیگایهدا ههڵیسهنگێنن. | |||
دوا غهزهلێك كه لای من زۆر شیاوی سهرنجدانه و ههڵگری ماناگهلی فهلسهفی و تێمی نیهیلیزمه و لێره سهرهداوێكی دهكهمهوه دهرخهری ئیرادهی مهحوی وهك بگێڕ(راوی)ێكه كه دنیا لای ئهو گهیشتووهته قۆناغی پووچی و نیهیلیزم و ئهم ئارهزووی تۆزقاڵهبوون یان ورده ههبوونێكه له چوارچێوهی كار و كارایی دا تا مانای بوونی خۆی له رێچكهی نیهیلیزمدا ببینێتهوه. | |||
نیهیلیزم لێرهدا به پێچهوانهی ئهوهی زۆر به چهواشه و كاڵ لێی تێگهیشتوون، مانایهكی باش و ئهرێنی ههیه، واته نیهیلیزم ئهو دۆخه وجوودی و رۆحییهیه كه مرۆڤ تێیدا پرسیاری قهبه و گهوره دهور و تهنیشتی تهنیوه و نیهیلیزم ئهو ئیرادهیهیه كه به دوای ئاكام و دهرئهنجامی پرسیارهكانیدا له ههرچی شۆڕش و یاخیگهری لهوانهش شۆڕشی میتافیزیكی و كۆمهڵایهتی و وجوودی خۆی نابوێرێت. | |||
نیهیلیزم لێرهدا بهمانا ئالبێر كامۆییهكهی ئهو بۆشایی و قڕۆڵاییهیه كه به دووی پڕبوونهوه به ناوكی مانا و قووڵایی و بارستایی پرسیاردایه. دهقی شیعرهكه (كه ههندێ بهیتی وهك پرسیار دهركهوتووه) من لێرهدا تهنیا دهیهێنمهوه: | |||
* له ناكهس كارییا، خاكم بهسهر، رۆیی به با عومرم | * له ناكهس كارییا، خاكم بهسهر، رۆیی به با عومرم | ||
ھێڵی ٦٢: | ھێڵی ٧٠: | ||
'''سهرچاوهكان:''' | '''سهرچاوهكان:''' | ||
1-دیوانی | 1-'''[[دیوانی مهحوی]]'''، لێكۆڵینهوه و لێكدانهوهی: مهلا عهبدولكهریمی مودهڕیس و محهمهدی مهلا كهریم. ئینتشاراتی كوردستان، ساڵی چاپ 1379. | ||
[[پۆل:وتار]] | [[پۆل:وتار]] |