جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «دەڵێن بەردێک لە ئاسمان بکەوێتە خوارەوە، بەر سەری کوردێک دەکەوێت»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
 
ھێڵی ٧٦: ھێڵی ٧٦:
هەرچەندە لە نامەی دووەم و سێیەمدا باسی ئەوە دەکات لەگەڵ ناردنی نامەکەدا بەردێکیان ناردووە بۆ سوڵتان،  هەرچەندە توێژەران نەیانتوانیە بەردەکە بدۆزنەوە بەڵام بە  پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرتەکەی ساڵی 1888 دیارە یەکێک هەبوو بەڵام بەڵگەنامە ئەرشیفییەکان لەڕادەبەدەر به‌ڵگه‌نه‌ویستن.
هەرچەندە لە نامەی دووەم و سێیەمدا باسی ئەوە دەکات لەگەڵ ناردنی نامەکەدا بەردێکیان ناردووە بۆ سوڵتان،  هەرچەندە توێژەران نەیانتوانیە بەردەکە بدۆزنەوە بەڵام بە  پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرتەکەی ساڵی 1888 دیارە یەکێک هەبوو بەڵام بەڵگەنامە ئەرشیفییەکان لەڕادەبەدەر به‌ڵگه‌نه‌ویستن.


زانا ئەمریکی و تورکەکان  دەڵین: مەحاڵە بە وردی بەرزی و خێرایی و قەبارە و شوێنی تۆپی ئاگرینەکە بزانیت. بەڵام، بە پشتبەستن بەو گوندانەی کە تێیدا بینراوە، تێپەریوە توێژەران پێیان وایە نەیزەکەکە لە باشووری ڕۆژهەڵاتەوە هاتووەو لەسەر گردێکی شێوە هەرەمی لە '''[[سلێمانی]]''' کەوتووە، هەروەها دەڵێن: تا ئەو جێگایەی ئێمە ئاگادارین، مردن بەهۆی نەیزەکەوە بە شێوەیەکی لەناوچوون دەگمەنە؛ تاکە قوربانییەکی پشتڕاستکراوەی لێدانی نەیزەکەکان ژنێکە بە ناوی ئان هۆدجس، کە لە ساڵی ١٩٥٤ لەسەر قەنەفەکەی خەوی لێکەوتبوو، کاتێک بەردەکە لە سەقفەکەیەوە کەوتە خوارەوە و بەر چەناگەی کەوت. بەردەکە وەرگیرایەوە، و پشتڕاستکرایەوە کە لە بنەڕەتدا دەرەوەی زەوییە. هۆدجس ڕزگاری بوو.  
زانا ئەمریکی و تورکەکان  دەڵین: مەحاڵە بە وردی بەرزی و خێرایی و قەبارە و شوێنی تۆپی ئاگرینەکە بزانیت. بەڵام، بە پشتبەستن بەو گوندانەی کە تێیدا بینراوە، تێپەریوە توێژەران پێیان وایە نەیزەکەکە لە باشووری ڕۆژهەڵاتەوە هاتووەو لەسەر گردێکی شێوە هەرەمی لە '''[[سلێمانی]]''' کەوتووە، هەروەها دەڵێن: تا ئەو جێگایەی ئێمە ئاگادارین، مردن بەهۆی نەیزەکەوە بە شێوەیەکی لەناوچوون دەگمەنە؛ تاکە قوربانییەکی پشتڕاستکراوەی لێدانی نەیزەکەکان ژنێکە بە ناوی ئان هۆدجس، کە لە ساڵی 1954 لەسەر قەنەفەکەی خەوی لێکەوتبوو، کاتێک بەردەکە لە سەقفەکەیەوە کەوتە خوارەوە و بەر چەناگەی کەوت. بەردەکە وەرگیرایەوە، و پشتڕاستکرایەوە کە لە بنەڕەتدا دەرەوەی زەوییە. هۆدجس ڕزگاری بوو.  


بۆیە ڕووداوەکەی ساڵی 1888ی شاری '''[[سلێمانی]]''' بە یەکەمین ڕووداو دادەنرێت لە مێژووی مرۆڤایەتیدا. کە نەیزەک و تۆپەئاگرینەکان کەسیێکی کوشتبێت. هەروەها ڕووداوەکەی سلێمانی  بە کۆنترین و باوەڕپێکراوترین ڕاپۆرتی مردن دادەنرێت کە لە ئەرشیفی عوسمانیێکاندا دۆزراوەتە، ئەمە یەکەم نموونەی بەڵگەدارە لە مێژوودا.
بۆیە ڕووداوەکەی ساڵی 1888ی شاری '''[[سلێمانی]]''' بە یەکەمین ڕووداو دادەنرێت لە مێژووی مرۆڤایەتیدا. کە نەیزەک و تۆپەئاگرینەکان کەسیێکی کوشتبێت. هەروەها ڕووداوەکەی سلێمانی  بە کۆنترین و باوەڕپێکراوترین ڕاپۆرتی مردن دادەنرێت کە لە ئەرشیفی عوسمانیێکاندا دۆزراوەتە، ئەمە یەکەم نموونەی بەڵگەدارە لە مێژوودا.
ھێڵی ٨٨: ھێڵی ٨٨:




بەپێی ڕاپۆرتی ساڵانەی ساڵی 2018 کە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئەرشیفی دەوڵەتی عوسمانی سەر بە سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا بڵاوکراوەتەوە: بەشی پەرەپێدانی ستراتیژی ٢٠١٨ ، بە گشتی ٦٠،١٣٢،٥٧٠ بەڵگەنامە بۆ دیجیتاڵ میدیا گواستراوەتەوە. لە نێو ئەم داتا گەورانەدا، نزیکەی 5,640,000 بەڵگەنامە هەن کە لە شەش پێکهاتوون و دیجیتاڵ کراون: ڕەنگە بەهەزاران بەڵگە لەو ئەرشیڤە دۆڵەمەندەی ئمپراتۆری عوسمانیدا هەبێت  سەبارەت بە کورد و کوردستان.  
بەپێی ڕاپۆرتی ساڵانەی ساڵی 2018 کە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئەرشیفی دەوڵەتی عوسمانی سەر بە سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا بڵاوکراوەتەوە: بەشی پەرەپێدانی ستراتیژی 2018 ، بە گشتی 60،132،570 بەڵگەنامە بۆ دیجیتاڵ میدیا گواستراوەتەوە. لە نێو ئەم داتا گەورانەدا، نزیکەی 5,640,000 بەڵگەنامە هەن کە لە شەش پێکهاتوون و دیجیتاڵ کراون: ڕەنگە بەهەزاران بەڵگە لەو ئەرشیڤە دۆڵەمەندەی ئمپراتۆری عوسمانیدا هەبێت  سەبارەت بە کورد و کوردستان.  


یەکێک لە زاناکان، ئۆزلان ئونسالان لە زانکۆی ئێگە (Ozlan Unsalan of Ege University)، کە هاوکات یەک لەو تیمە سێکەسییە لە روونکردنەوەیەکدا دەڵێت: تیمەکە بەدوای کۆمەڵێک وشەی سەرەکی وەرگێڕدراوی پەیوەندیداردا بوون وەک "نەیزەک"، "تۆپی ئاگر" و "بەرد لە ئاسمانەوە".لە کۆی ملیۆنان بەڵگەنامە، توانیان تەنیا دە بەڵگەنامە دەستنیشان بکەن سێ لەوانە نامەی جیاواز بوون لە بەرپرسە باڵاکانەوە کە هەریەکەیان هەمان ڕووداویان پشتڕاست کردەوە، لەنێویاندا پارێزگاری ناوچەکە کە دواتر بەردی نەیزەکەکانی بۆ سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم، دوا خەلیفەی عوسمانی نارد.  
یەکێک لە زاناکان، ئۆزلان ئونسالان لە زانکۆی ئێگە (Ozlan Unsalan of Ege University)، کە هاوکات یەک لەو تیمە سێکەسییە لە روونکردنەوەیەکدا دەڵێت: تیمەکە بەدوای کۆمەڵێک وشەی سەرەکی وەرگێڕدراوی پەیوەندیداردا بوون وەک "نەیزەک"، "تۆپی ئاگر" و "بەرد لە ئاسمانەوە".لە کۆی ملیۆنان بەڵگەنامە، توانیان تەنیا دە بەڵگەنامە دەستنیشان بکەن سێ لەوانە نامەی جیاواز بوون لە بەرپرسە باڵاکانەوە کە هەریەکەیان هەمان ڕووداویان پشتڕاست کردەوە، لەنێویاندا پارێزگاری ناوچەکە کە دواتر بەردی نەیزەکەکانی بۆ سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم، دوا خەلیفەی عوسمانی نارد.  
ھێڵی ٩٥: ھێڵی ٩٥:
[[پەڕگە:بەڵگەنامەی سێیەم.png|وێنۆک|چەپ]]
[[پەڕگە:بەڵگەنامەی سێیەم.png|وێنۆک|چەپ]]


تا دۆزینەوانەوەی ئەو بەڵگەنامانە، هیچ باسێک  باوەڕپێکراو و بەڵگەدار لەبارەی کوژرانی مرۆڤەوە نەبووە کە بەهۆی نەیزەکەکانەوە کوژرابێت، هەرچەندە چەندین ئیدیعای مێژوویی هەیە بەڵام هیچیان بەڵگەدار نین. ت. ب:  ئەگەری کوژرانی بەهۆی نەیزەکێکەوە بە نزیکەیی یەک لەسەر ٢٥٠ هەزارە
تا دۆزینەوانەوەی ئەو بەڵگەنامانە، هیچ باسێک  باوەڕپێکراو و بەڵگەدار لەبارەی کوژرانی مرۆڤەوە نەبووە کە بەهۆی نەیزەکەکانەوە کوژرابێت، هەرچەندە چەندین ئیدیعای مێژوویی هەیە بەڵام هیچیان بەڵگەدار نین. ت. ب:  ئەگەری کوژرانی بەهۆی نەیزەکێکەوە بە نزیکەیی یەک لەسەر 250 هەزارە


'''سەرچاوەكان.'''
'''سەرچاوەكان.'''

مێنۆی ڕێدۆزی