٢١٬٥٥٩
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «ئەختەمار، نیشتمانی یەکەمی پشیلە چاو ڕەنگاوڕەنگەکانی وان»
Jump to navigation
Jump to search
ئەختەمار، نیشتمانی یەکەمی پشیلە چاو ڕەنگاوڕەنگەکانی وان (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٢١:٠٠، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١
، ٢١:٠٠، ١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١بەبێ کورتەی دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) (پەڕەی دروست کرد بە «'''ئەختەمار، نیشتمانی یەکەمی پشیلە چاو رەنگاوڕەنگەکانی وان''' نووسین و لێکۆلێنەوەی:...»ەوە) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
[[پەڕگە:141548.jpg|وێنۆک]] | |||
'''ئەختەمار، نیشتمانی یەکەمی پشیلە چاو رەنگاوڕەنگەکانی وان''' | '''ئەختەمار، نیشتمانی یەکەمی پشیلە چاو رەنگاوڕەنگەکانی وان''' | ||
نووسین و لێکۆلێنەوەی: '''[[مانو بەرزنجی]]''' | نووسین و لێکۆلێنەوەی: '''[[مانو بەرزنجی]]''' | ||
ئەختەمار و پەیوەندی لەمێژینەی پشیلە سپی و چاو رەنگاوڕەنگەکانی کوردستان | ئەختەمار و پەیوەندی لەمێژینەی پشیلە سپی و چاو رەنگاوڕەنگەکانی کوردستان | ||
بەزمانی کوردی ئەختەمار و بە زمانی ئەرمەنیش ئەهتەمارە، هەڵکەوتەی جوگرافی ئەختەمار دەکەوێتە دورگەیەکی بچکۆلانەی دەریاچەی وان کە پانتاییەکەی 0.7 کلیۆمەتر دووجایە و 3 کیلۆمەتر لە کەناری دەریاچەکەوە دوورە و 80 مەتر بەرزە لەسەر ئاستی دەریاچەکە و 45 کیۆمەتریش لە ناوەندی شاری وانەوە دوورە. | بەزمانی کوردی ئەختەمار و بە زمانی ئەرمەنیش ئەهتەمارە، هەڵکەوتەی جوگرافی ئەختەمار دەکەوێتە دورگەیەکی بچکۆلانەی دەریاچەی وان کە پانتاییەکەی 0.7 کلیۆمەتر دووجایە و 3 کیلۆمەتر لە کەناری دەریاچەکەوە دوورە و 80 مەتر بەرزە لەسەر ئاستی دەریاچەکە و 45 کیۆمەتریش لە ناوەندی شاری وانەوە دوورە. | ||
لە ساڵی 908 بۆ 1021ی زایینی (هەندێک لە سەرچاوەی تر ئاماژە بۆ ساڵی 915 بۆ 920ی زاینی دەکەن) لەلایەن یەک لە پاشا ئەرمەنێکانەوە بەناوی (گاگیک ئارتسرونی Gagik Apumrvan Artsruni) کڵێسایەکی لەسەر دوورگەی ئەختەمار دروستکردووە بە ناوی کڵێسای خاچی | لە ساڵی 908 بۆ 1021ی زایینی (هەندێک لە سەرچاوەی تر ئاماژە بۆ ساڵی 915 بۆ 920ی زاینی دەکەن) لەلایەن یەک لە پاشا ئەرمەنێکانەوە بەناوی (گاگیک ئارتسرونی Gagik Apumrvan Artsruni) کڵێسایەکی لەسەر دوورگەی ئەختەمار دروستکردووە بە ناوی کڵێسای خاچی پیرۆز، هەروەها جێگەی حەوانەوەی (گاگیک) خۆیشی بووە. | ||
کڵێسایەکی ئۆرتۆدۆکسی بووە و دواجار لەلایەن کاتۆلیکەکانەوە لەساڵی 1116 تا ساڵی 1895 رێورەسمی ئاینی خۆیانیان تێدا ئەنجام داوە و هەر لە هەمان ساڵیشدا کۆچی دواییی دواهەمین قەشەیان بووە. واتا ساڵی 1895 کۆتا ساڵی کاتۆلیکەکان بووە لە کڵێسای خاچی بیرۆز. | |||
ئەم کڵێسایەش بەدەر نەبووە لە وێرانکردن و خاپورکردن لەلایەن سوپای عوسمانییەکانەوە. | |||
ساڵی 1915 لە سەردەمی جینۆسایدی ئەرمەنییەکاندا سەرجەم قەشە و کەشیشەکانی کڵێساکە دەکوژرێت و لە 10-08- 1916لەلایەن سوپای عوسمانییەوە بەتەواوەتی داگیر دەکرێت و دەسوتێنرێت. | |||
ساڵی 1950 لەلایەن حکومەتی تورکیاوە بریاری تەختکردنی دەدرێت و لە ساڵی 1951 بۆ یەکەمجار رۆماننووسی گەورەی کورد یەشار کەمال سەردانی ئەختەمار دەکات و بەو پیلانەی حکومەتی تورکیا دەزانێت. | |||
دوای هەوڵ و کۆششێکی زۆر و پەیوەندیکردن بەدەیان دەزگا و رۆژنامە و لایەنەپەیوەندیدارەکانەوە رێگری لە تەختکردنی دەگرێت و بریارەکەی حکومەتی ئەو دەمەی تورکیا رادەگێریت. | |||
تاکۆتایی پەنجاکانی سەدەی بیست لەلایەن سوپاسی تورکیاوە بەکار هاتووە بۆ راهێنان و کاری سەربازی و لە ئێستاشدا مۆزەخانەیە. | |||
لە کڵێساکەدا وێنە و نەخشی زۆر جوان کێشراوە بە شیوازێکی هونەری سەرسوڕهێنەر لە دیوارەکانی دەرەوەی کڵێساکە، تێکستەکانی ئینجیل و بەسەرهاتەکانی ئادام و حەوا و یونس و نەهەنگ و پەیامبەر داود نوسراوە و دەبێنرێت. | لە کڵێساکەدا وێنە و نەخشی زۆر جوان کێشراوە بە شیوازێکی هونەری سەرسوڕهێنەر لە دیوارەکانی دەرەوەی کڵێساکە، تێکستەکانی ئینجیل و بەسەرهاتەکانی ئادام و حەوا و یونس و نەهەنگ و پەیامبەر داود نوسراوە و دەبێنرێت. | ||
پەیوەندیی ئەختەمار پشێلەکانی وان | |||
'''پەیوەندیی ئەختەمار پشێلەکانی وان''' | |||
چەند سەدەیەک بەر لە ئێستا بۆ یەکەمجار پشیلە سپییەکانی وان لە کەنارەکانی ئەختەمار و دەریاچەی وان بینراون. تا ئەم ساتە وەختە هیچ لێکۆلینەوەیەک دەری نەخستووە و روون نییە لە سەرەتادا لە کەیەوە بینراون بە بڕوای خەڵکی شاری وان مێژووی پشیلە سپییەکانی وان دەگەرێنەوە بۆ سەردەمی پێغەمبەر (نوح) کە لە نزیک ئەو دەڤەرە کەشتییەکەی لە دوای زریان و باوبۆرانێکی زۆر لەچیای ئاڕاڕات لەنگەری گرتووە و بە وشکانی گەیشتوون. هەر بۆیە لەلای کوردەکان بە پشیلەکانی (نوح)یش ناو دەبرێت! هۆکاری مەلەوانیی پشیلەکانیش دەگەڕێنەوە بۆ هەمان سەرگوزشتە و چیرۆک. | چەند سەدەیەک بەر لە ئێستا بۆ یەکەمجار پشیلە سپییەکانی وان لە کەنارەکانی ئەختەمار و دەریاچەی وان بینراون. تا ئەم ساتە وەختە هیچ لێکۆلینەوەیەک دەری نەخستووە و روون نییە لە سەرەتادا لە کەیەوە بینراون بە بڕوای خەڵکی شاری وان مێژووی پشیلە سپییەکانی وان دەگەرێنەوە بۆ سەردەمی پێغەمبەر (نوح) کە لە نزیک ئەو دەڤەرە کەشتییەکەی لە دوای زریان و باوبۆرانێکی زۆر لەچیای ئاڕاڕات لەنگەری گرتووە و بە وشکانی گەیشتوون. هەر بۆیە لەلای کوردەکان بە پشیلەکانی (نوح)یش ناو دەبرێت! هۆکاری مەلەوانیی پشیلەکانیش دەگەڕێنەوە بۆ هەمان سەرگوزشتە و چیرۆک. | ||
| ھێڵی ٤٧: | ھێڵی ٦١: | ||
جگە لە جوانییەکەیان پشلەیەکی چالاک و زیرەکە. بازی بەرز و خێرایە. لەگەڵ مرۆڤدا زوو رادێت و منداڵی خۆش دەوێت. بە تۆپێک یان پارچە پەڕۆیەک کاتێکی زۆر یاری دەکات و ماندوو نابێت. حەز بە باران زۆر دەکات. لەگەڵ سەگدا زوو دەبێت بە هاورێ! و رکی زۆری لە دەنگی بەرز و بۆنی پارفۆمە! | جگە لە جوانییەکەیان پشلەیەکی چالاک و زیرەکە. بازی بەرز و خێرایە. لەگەڵ مرۆڤدا زوو رادێت و منداڵی خۆش دەوێت. بە تۆپێک یان پارچە پەڕۆیەک کاتێکی زۆر یاری دەکات و ماندوو نابێت. حەز بە باران زۆر دەکات. لەگەڵ سەگدا زوو دەبێت بە هاورێ! و رکی زۆری لە دەنگی بەرز و بۆنی پارفۆمە! | ||
دواجار دەمەوێت بڵیم زێدی یەکەمی پشیلە سپییەکانی وان کوردستانە. توخمی کوردستانییەو لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە کۆنترین توخمی پشیلە و لە جیهانیشدا بە جوانترین پشیلە هەژمار دەکرێت. | دواجار دەمەوێت بڵیم زێدی یەکەمی پشیلە سپییەکانی وان کوردستانە. توخمی کوردستانییەو لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە کۆنترین توخمی پشیلە و لە جیهانیشدا بە جوانترین پشیلە هەژمار دەکرێت. | ||
[[پۆل: هەمەجۆرە]] | |||