جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[ئیسلامی میللی‌و ناسیۆنالیزمی کوردی‌و شۆڕشی دێهات: شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران (١٩٢٥)]]'''
'''[[ژینا ئەمینی بە هۆی قورسی برینەکانییەوە گیانی لە دەست دا]]'''
هەنگاو: هەینی ٢٥ی خەرمانانی ٢٧٢٢
[[پەڕگە:Jina245amini.jpg|وێنۆک]]


[[پەڕگە:شێخ سەعیدی پیران.jpg|وێنۆک|alt=شێخ سەعیدی پیران|شێخ سەعیدی پیران]]
ژینا ئەمینی (مەهسا ئەمینی) تەمەن ٢٢ ساڵ و خەڵکی سەقز کە ئێوارەی ڕۆژی سێشەممە ٢٢ی خەرمانانی ٢٧٢٢ (١٣ی سێپتەمبەری ٢٠٢٢) لەلایەن هێزەکانی گەشتی ئیرشادی تاران درایە بەر لێدان و چووبووە کۆما نیوەڕۆی هەینی ٢٥ی خەرمانان لە نەخۆشخانەی کەسرای شاری تاران بە هۆی قورسی برینەکانییەوە گیانی لە دەست دا.
توێژینەوەی پرۆفیسۆر: مارتن ڤان بروونەسن - هۆڵەندا –  زانکۆی ئوتریخت


لە ئینگلیزییەوە: محەمەد حەمەساڵح تۆفیق
بنەماڵەی ئەمینی لەلێدوانێکدا بۆ هەنگاو هەواڵی گیان لەدەستدانی کچەکەیان بۆ هەنگاو پشتڕاست کردەوە.


هەنگاو ڕۆژی ڕابردوو ڕایگەیاندبوو کە ژینا ئەمینی لە نزیک شاڕێی حەقانی تاران لەلایەن گەشتی ئێرشاد دراوەتە بەر لێدان و دوای دەستبەسەرکران گوازراوەتەوە بۆ دەستبەسەرگەی وزەرای ئەو شارە.


لە مانگەکانی شوبات و ئازاری ١٩٢٥دا، کۆمارە نوێکەی تورکیا کەوتە لەرزین بە هۆی شۆڕشێکی جووتیارانی کوردەوە کە بە خێرایی لە بەشێکی  گەورە و بەربڵاوی ویلایەتەکانی ڕۆژهەڵاتیدا تەشەنەی کرد [بروونەسن ١٩٧٨؛ بڕوانە فیرات، ١٩٧٠؛ جەمال، ١٩٥٥؛ تۆکەر، ١٩٦٨؛ ئۆڵسن و تەکەر ١٩٧٨]. تاقم تاقم جووتیاران کە چەکی سەرەتاییان پێبوو، بە سەرکردایەتیی ڕابەرە    ئاینی و سەرۆکە خێڵەکییەکانیان، شار لە دوای شاریان داگیرکرد و کارگێڕیی سەرەتایی خۆیانیان تێیاندا دامەزراند و هەموو کاربەدەستە مەدەنی و سەربازییەکانیان تێدا دەرپەڕاند کە بە دڵسۆزی مابوونەوە بۆ حکوومەتی ناوەندی.  
یەکێک لە نزیکەکانی بنەماڵەی ئەمینی لەمبارەوە بە هەنگاوی ڕاگەیاند، ژینا ئەمینی لە کاتی دەستبەسەرکران بە باتۆم دراوەتە بەر لێدان و سەری بە سەختی بریندار بووە دوای گواستنەوە بۆ دەستبەسەرگە باری تەندروستی تێک دەچێت و بە ئەمبوڵانس دەیگوازنەوە بۆ نەخۆشخانەی کەسرا و تا ئێستا ئاستی وشیاری ٣ ڕاگەیەندراوە و لە ژێر چاوەدێری پزیشکیدایە.


جووڵانەوەی یاخیبووان لەلایەن شێخ سەعیدەوە ڕێکدەخرا، کە ڕابەرێکی میللیی تەریقەتێکی دەروێشی بوو، لە کاتێکدا کە شێخەکانی تری سەر بە هەمان ڕێباز یان تەریقەت بە هەمان شێوە پێگەی سەرکردایەتییان وەرگرتبوو لە شۆڕشەکەدا. ئامانجی ڕووکەشی شۆڕشەکە وەستاندنی چاکسازییە سێکولارەکان بوو کە حکوومەتی تورکیا دەستیپێکردبوو. بەڵام دواتر سەرکردەکانی بە هەوڵدان بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێکی کوردیی سەربەخۆ تۆمەتبار کران. دامرکاندنەوەی شۆڕشەکە بۆ حکوومەت دوو مانگی خایاند لەگەڵ بەکارهێنانی ‌هێزی ئاسمانی و ٣٥ هەزار سەربازی هێزی پیادە و خوێنڕشتنێکی زۆر. هەروەها پرۆسەکە بەشێکی گەورەی دیموکراسیی لەرزۆکیشی کردە قوربانی.
[[ژینا ئەمینی بە هۆی قورسی برینەکانییەوە گیانی لە دەست دا|درێژەی بابەت]]
 
[[ئیسلامی میللی‌و ناسیۆنالیزمی کوردی‌و شۆڕشی دێهات: شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران (١٩٢٥)|درێژەی بابەت]]
٢٬٠٩٤

دەستکاری

مێنۆی ڕێدۆزی