سەرچاوەی چەند زانیارییەک لە سەر شاری هەولێر و دەوروبەری ببینە

'''بۆیەکەم جار لە هەولێر'''
[[پەڕگە:86519.jpg|وێنۆک]]
 
* - لە ساڵی ١٩٣٥ چیمەنتۆ یان هێنا هەولێر ئەوکاتی لە لندن دەهاتە عێراق لەوێوە دەهاتە هەولێر ،ئەوکاتی وەستا خدر خانوەکانی دەروازەی گەورەی قەڵاتی پێ تەعمیر کرد .
* - لە ساڵی ١٩٣٥ حسێن حوزنی موکریانی چاپخانەی موکریانی لە هەولێر دادەمەزرێنی دوکانی لەبن قەڵات بوو بەرامبەر اسوق اربیل ی ئێستا .
* - لە ساڵی  ١٩٣٦ یەکەم بیری ئیرتوازی لە هەولێر لەلایەن کۆمپانیایەکی یوگسلاڤی لێدرا لە سەربازگەی هەولێر پاشان بیرێکی تریان لە گۆندی قازیخانە لێدا. 
* - لە ساڵی  ١٩٣٦ یەکەمین پێشانگای هونەری رەسم لەشاری هەولێر کرایەوە بەبەژداری (عەزیز سەلیم ـ حەسێن حوزنی موکریانی، دانیال قەساب (مامۆستای رسم بوو لە قوتابخانەی ئەبن خولکان) پێشانگاکە لە بالکۆنی قوتابخانەی ئەبن خولکان کرایەوە، موکریانی خۆی کارتی پڕوپاگەندەیان لۆ چاپ دەکات، عەزیز سەلیم بە ١٢تابلۆ و ٢ نحت بەشدار دەبێت و دانیال قەساب بە چەند تابلۆیەك بەشدار دەبێت.
پێشانگاکە چوار ڕۆژی خایاند.

- ساڵی ١٩٣٧ کتێب فرۆشی شمال لەلایەن عەزیزەفەندی کراوە، وکیلی گۆڤاری گەلاوێژ بوو زیاتر گۆڤاری مە سری و لۆبنانی و عێراقیەکانی دەفرۆشت وەك مصور ـ اخر الساعة ـ الاثنین ـ لندن تایمز .

- لە ساڵی ١٩٣٧ سید جمیل چایچی یەکەم کەس بوو ڕادیۆی هێنایە هەولێر ، ڕادیۆکە پاتریەکەی لەخۆی گەورەتر بوو .

- لە ساڵی ١٩٣٧ عەبدولرحمان چەلبی یەکەم بەنزینخانەی لە هەولێر دانا.

- لە ساڵی ١٩٣٧ ڕێکخراوی (دارکەر) لەهەولێر دادەمەزرێ پێک هاتبوون لە ( دڵداری شاعیر ـ مستەفا عوزیری ـ موسی سەمد ـ ئەحسان ئەحمەد باخچەچی) دوایی لە ساڵی ١٩٣٩ بووە ( پارتی هیوا ) ئەندامانیان ( رفیق حەلمی، گیو موکریانی ،عونی یوسف، رەمزی نافع ئاغا، شیت مستەفا چەلبی، زید ئەحمەد عوسمان، شێخە شەل، سەید ئیبراهیم هوشیاری شاعیر، نافع یونس ـ قرەنی دۆغرەمەچی، مارف جیاوك، جابیر پیرداود، عەمر ساقی، سەلیم سیدۆك، مەلا عروس).

- لە ساڵی ١٩٣٩ بڕیاردرا پیرمام و چیای سەربەن بکرێتە هاوینە هەوار، هاوینان وەسی ئیلا و مەلیکی عێراق بێنە ئەوێ، پاشان ناویان لێ نا (مصیف صلاح الدین). 

- لە ساڵی ١٩٤٤ ئۆتۆمبێلی پەست پەیدا دەبی ڕەفعەت قەزوان بەهۆی پەستەکەوە ناوبانگی پەیدادەبی.

- لە  ساڵی ١٩٤٦ بۆنەی و یادی نەورۆز بەئاشکرا بە ئیجازەی حکومەتی کرا، ئاگر کرایەوە لە جێگەی ئێستای هوتێل زەیتونە ، ساڵانی سیەکان بەنهێنی یادە دەکرا.

- لە ساڵی ١٩٤٩ وێستگەی شەمەندەفەر هەولێر ـ بەغدا کرایەوە ڕێست هاوس بوژایەوە .

- لە ساڵی ١٩٥٠ ڕۆژنامەی (هەولێر) بڵاوکرایەوە لەلایەن کۆمەڵەی مامۆستایان دەستەی نوسەران (حەسێن ڕەشوانی، عەزەدین فیزی، ئەستێرە سەعید).


- لە ڕۆژی ١ مانگی تشرینی دووەم  ساڵی ١٩١٩ هەولێر بوو بە پارێزگا، (دەبلیۆ-ئار-ئێچ) یەكەم پارێزگاری هەولێر بووە .
- گه‌شته‌كه‌ی ميسته‌ر ريچ لۆ هه‌ولێر، له‌ میانه‌ی گه‌شته‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی دا لۆ كوردستان رۆژی ٢٦ی تشرینی یه‌كه‌می ساڵی ١٨٢٠ گه‌شتیارى ناسراوی ئینگلیز (میسته‌ر ریچ) گه‌یشته‌ شاری هه‌ولێر.
مسته‌ر ریچ تێبینیه‌كانی خۆی له‌سه‌ر بارودۆخی كۆمه‌ڵایه‌تی‌و سیاسی‌و ئابووریی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی شارى هه‌ولێرو ناوچه‌كانی ده‌وروبه‌ری له‌ یاداشته‌كانی دا تۆماركردووه‌ كه‌ تا ئێستاش وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌كی گرنگی مێژوویی كه‌ڵكی لێوه‌رده‌گیرێت!

'''بۆیەکەم جار :'''

ساڵی ١٨٧٦یەکەم قوتابخانە لەهەولێر دەکرێتەوە .

ساڵی ١٨٦٩ تەلگراف گەیشتە هەولێر .

ساڵی ١٨٨١ مزگەوتی شێخی چۆلی دروست کرا

ساڵی١٩١٠ بازاڕی قەیسەری دروست دەکرێت .

ساڵی ١٩١١ ساڵی بەفرە گەورەکە و زەوی لەرزین

ساڵی ١٩١٥ ساڵی جەنگی گەورە( سەفەر بەللگ )برسیەتی.

ساڵی١٩١٥ یەکەم ئۆتۆمبێل هاتەهەولێر هی عسکری المان بوو.

ساڵی ١٩٢٠ یەکەم ئۆتۆمبێلی ئەهلی بۆ گواستنەوە پەیدابوو.

ساڵی ١٩٢١قوتابخانەی اربیل اولی دادەمەزرێ .

ساڵی ١٩٢٣ ئاو بەبۆڕی هاتە ماڵان .

ساڵی ١٩٣٠ کارەبا هاتە هەولێر لەلایەن احمد چلبی .

ساڵی١٩٤١دەرمانخانە بەناوی( شمال )خاوەنی پۆلص میرزا.

ساڵی١٩٤٣ کتێبخانەی گشتی لەهەولێر کرایەوە.

ساڵی١٩٤٥ سینەما صلاح الدین لەلایەن تحسین علی پاشا دروست کرا.

ساڵی ١٩٤٩وێستگەی شەمندەفەر دروست کرا



'''مێژووی تۆمارگه‌كانی ده‌نگ له‌ هه‌ولێر'''

دوای ئه‌وه‌ی که‌ سه‌رده‌می حیکایه‌ت‌ خوێنه‌کان به‌سه‌رچوو، له‌ چایخانه‌كان قه‌وانی گرامافۆن په‌یدا ببوو که‌ گۆرانی تۆمارکراوی پێ لێـده‌درا و خه‌ڵکی گوێیان لێده‌گرت و به‌ ناوبانگترینیشیان هز ماسته‌رس ڤۆیس بوو که‌ وێنه‌ی سه‌گێکی هه‌ڵتوتکراو به‌رامبه‌ر ده‌مه‌ گه‌وره‌که‌ی قه‌وانه‌که‌ له‌سه‌ر کێشـرابوو که‌ به‌ ئه‌بو که‌لبیش ناسـرابوو.

تۆمارکردن به‌ شریت که‌ له‌ سه‌ره‌تا له‌ تێلێکی باریک پـێکهاتبوو پاشان ببوو به‌و جۆره‌ی که‌ ئێستا کاسێتی پـێده‌ڵێن و هه‌روه‌ها له‌سه‌ر به‌کره‌ی گه‌وره‌ش کۆکرابۆوه‌ په‌یدابوو. له‌ هه‌ولێر یه‌که‌م که‌س که‌ ئه‌و پـیشه‌یه‌ی کرد عه‌بدول له‌تیف حاجی ته‌وفیق حه‌داد بوو و له‌ سـاڵی ١٩٥٢ تۆمارگای عه‌بدوڵڵا له‌تیفی له‌و شـاره‌ بۆ یه‌که‌م جار دامه‌زراند و کاری له‌سه‌ر کرد.

بریاری ژمارە ـ ٤٩٧ لە ١٩٥٤/٩/٢٥/ ١٣٧٤/١/١٦

ئەم بریارە ئاماژە بەخاوەن مولکەکانی گەرەکی تەعجیل یەهود دەکات، کە خاوەنەکانیان جوولەکە بوون و لە هەولێر نەماوون و رەگەزنامەی عیراقیان لێ سەندرایتەوە و مولکەکانیشیان تەجمید کراون و دوای کردنەوەی شەقامی شاە فەیسەلی دووەم بەشێکی کەوتوونەتە بەر شەقام و بەشەکەی دیکە بەرووخاوی ماون و شێوەی شەقامەکەیان ناشیرن کردووە ،بۆیە داوا لە بەرێوەبەرایەتی گشتی چاودێری وهەلسوورانی موڵکی جوولەکەکان دەکات کە ، لەماوەی ٤ مانگدا هەلسن بە دروستکردنی مۆڵکەکان و بەپێچەوانەوە سەرۆکایەتی شارەوانی بەپێ ی یاسا ی ئیستملاک ژمارە ٣٩ی ساڵی ١٩٣٦ مولەکەکان ئیستیملاک دەکات.

* ١- ٤٤/٢ تعجیل - ئیبراهیم حسقێل شەمعوون.
* ٢- ٧٥ تعجیل - نیسان حسقێک ئیسحاق و هاوبەشەکانی .
* ٣- ٧٦ تعجیل - ئەسلان ناهۆ و هاوبەشەکانی .
* ٤- ٤٣ تعجیل - حابە شبۆ یوتو ،
* ٥- ٧٢ تعجیل - نیسان عبدالنبی و هاوبەشەکانی .
* ٦- ٢/٧٣ تعجیل - ساسۆن حاخام شبل .
* ٧- ٧١ تعجیل - یوشو نوری .
* ٨- ٧٧ تعجیل -فرانە هارون و هاوبەشەلانی .
* ٩- ٧٤ تعجیل -ئەسلان یۆنان و هاوبەشەکانی .
* ١٠- ٦٨ تعجیل -شدرە برایمۆک و هاوبەشەکانی .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
١) ئەنجومەنی شارەوانی هەولێر ١٩٥٤-١٩٥٥/ئینسکلۆبیدیای هەولێر/ لاپەرە ١٥٠/ پارێزەر حوسامەددین یاسین تەها سەرداری. 
تێبینی / شەقامی شاە فەیسەلی دووەم / ئەو شەقامە فولکەی کۆتری ئاشتی بە فولکەی بەتامای خوای دەبەستی(چوار ریانی شێخی چۆلی).یەک لە
بیناکانیان کردە گەرماو بە ناوی (حەمامی مۆدە)
لەپەیجی بەڕێز ؛ کاکۆ قصاب وەرگیراوە

گەڕەکی تەیراوە

تاهیر (ته‌یری) ته‌یراوه‌  گەڕه‌كی ته‌یراوی سالی١٩٢٣ (تاهیر ئاغای) برای (اسماعیل ئاغای ) گۆندی چمه‌ دووبز دێته‌ هه‌ولێرێ بۆ به‌ریوه‌بردنی زه‌وی و حه‌سارو كاریزه‌كانی ، خانووه‌یه‌كی له‌ ته‌یراوه‌ دروستكرد له‌گه‌ل حه‌ساریكی گه‌وره‌ بۆ به‌خیوكردنی مه‌رو مالات . تاهیر ئاغا زه‌ویه‌كی زۆری هه‌بوو داوای له‌خه‌لكی كرد هه‌ر كه‌س له‌ته‌یراوه‌ خانوو بكات پارچه‌ زه‌ویه‌كی به‌خۆرایی ده‌ده‌مێ ، به‌گوریسی زه‌ویه‌كه‌ی بۆ ده‌پیوان ، له‌ سالانی سی یه‌كانی ده‌ست به‌دروستكردنی خانوو كرا ، ژماره‌ی خانوو له‌ ته‌یراوه‌ له ‌ساڵی ١٩٤٧ گه‌یشته ٤٠ خانوو ، له‌سه‌ره‌تا گه‌ره‌كی (پۆلات )و (قانلی ده‌ره‌) كه‌ له‌ ده‌وروبه‌ری (قۆرتی دزان ) بوو له‌ته‌یراوه‌ دروست كرا له‌گه‌ل كه‌ره‌كی (گومبه‌تان) ده‌كه‌ویته‌ به‌رامبه‌ر وزگه‌وتی شیخ مه‌لا ره‌شید دوایی گه‌ره‌كی (كه‌ناسان) دروست كرا .

گۆندی (چیغلۆك)

گۆندی چیغلۆك دەکەو‌ێتە دیوی دەشتی کەندێناوهو‌ لەرووی کارگێڕییەو‌ە سەر بەشارەدێی دیبەگەیە، لەرووی جوگرافیشیەو‌ە ئەم گۆندانە دهو‌ری (چیغلۆك)یان داوە ئەو‌انیش گۆندی (دێمەکار)و (چەغەمیره)و (حەسەن بلباس)و (دارە خورما)و (حاجی شێخان)و (لاوەر)و (خدرجیجە)و گۆندی (گاوەرە)یە. گۆندی چیغلۆک نزیکەی ٥کم لەرێگای سەرەکی نێوان (ھهو‌لێرو مەخموور) دوورە

مێژووی دروست بوونی ئەم گوندە مێژووی ئەم گوندە دەگەرێتەو‌ە بۆ نزیکەی ٩٠ ساڵ بە گوتەی (مام رەئوف) کە لەبەسالاچوانی گۆندەکە گوێ بیست بووە، ئەو‌کات نزیکەی ٢٥-٣٠ ماڵ لەو‌ گۆندە نیشتەجێ بوون، خەڵکی ئەو‌گوندە زۆربەیان لەھۆزی (بندیان) و (شێروان)ن،


لاپەرەیەك لە مێژووی هەولێر گرتنی بنکەی پۆلیسی سەیداوە
 

'''بەشی یەکەم'''

رۆژی ٨ی شوباتی ١٩٦٣ ، رۆژێکی رەش بوو بۆ خەلکی هەولێر کە ، بەعسیەکانی هینایە سەر دەسەلات بەکودەتایەکی پڕ لە فڕ و فێل و بێ بەزەیی.

من هێشتا هەرزەکار بووم لەپۆڵی دووەمی ناوەندی ،کە بیستم کودەتا بووە، یەکسەر لە ماڵ دەرچووم و چوومە پێش دەرگای بازار و لە پێش (خانی سپی) کۆمەڵە کەسێکی گەڕەك وشارم دیت کە دەوری زرێپۆشێکیان دابوو و ئەفسەرێکی گەورەی سوپا قسەی دەکرد ، هەر ئەوەندەی تێگەیشتم کە دەیگوت :

(منیش لەگەلتانم بەڵام کار لەکار ترازاوە و کودەتا روویداوە ئیتر هەر کەسێك بگەرێتەوە ماڵی خۆی..).

لە کتێبی (هەولێر لە نێوان ١٩٦٣-١٩٧٠ /د. ... شوان محەمەد ئەمین/ل٥٥-٦٠ ) بەدرێژی باسی هەوڵی گرتنی بنکەی پۆلیسی (سەیداوە) کراوە، لە لایەن رێکخستنەکانی حزبی شوعی.

لێرەدا پوختەی رووداوەکان دووبارە دەکەینەوە کە پێویستە باس بکرێت بۆ زانینی هەڵوێستی هەولێریەکان و دەوروبەری ،بەرامبەر ئەم کودەتا خوێناویە:-

لە دوای کۆبوونەوەی دووەمی کۆمیتەی ناوخۆی حزبی شوعی لە هەولێر لە ماڵی(کەماڵ شەعبی)، بریار درا دەست بەسەر بنکەی پۆلیسی سەیداوە دا بگیرێت (١). بۆ جێ بەجێ کردنی بریارەکە ، ئەم هەنگاوانە بەدێ کران :-

١-بەرپرسی رێکخستنەکانی سەیداوە گۆرا و بەرپرسێکی تر لە جیاتی دانرا، ئەوەی شایانی باسە بە رپرسی یەکەم لە نارەزاییەکانی گەرەکی عارەبان و تەعجیل بەشداری کرد پاش گۆرینی.

٢-جەماوەری سەیداوە و ئەوانەی لەگەرەکەکانی تر هاتبوون و رێکخستن وچەکدارەکانی حزبی شوعی لە گۆرەپانی سەیداوە گردبوونەوەیەکی جەماوەریان بەست و بەرپرسی نوێ ووتارێکی خوێندەوە و ئاشکرای کرد کە حزبی شوعی بەهەموو شێوەیەک دژی کوودەتاچیەکانە ،،، بۆیە بریار دراوە دەست بەسەر بنکە وبارەگاکانی حکومەت و پۆلیس دابگیرێت.

٣- کە بنکەی پۆلیسی سەیداوە گەمارۆ در ا،تەنها پۆلیسی عەرەبی تێدابوو، عەریفەکەیان لەوێ نەبوو.. پاشان پەیدا بوو، و بە هەلخەلەتاندن و خافلکردنی خەلکەکە توانی بە تەلەفۆن داوای هێز بکات وپاشان بەدەنگی بەرز هاواری دەکرد ( شوعیەکان .. راکەن و خۆتان رزگار بکەن ئێستا هێز دەگاتە سەرتان.. تکاتان لێ دەکەم خۆتان دەربازکەن). 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(١)  کەماڵ شەعبی / کادرێکی چالاکی حزبی شوعی بوو لەهەولێر باوکی تێکۆشەر بەختیار شەعبی یە، دوکانێکی نەجاری هەبوو لە جێگای (شیرینی نازە)ی ئێستا.

..
ميژووى چايخانەى ئازادى خوازان لە نێوان ساڵی ١٩٥٨ و ١٩٥٩دا 

چايخانە دەگوازريتە وە سەرشەقامى سەرەكى تەيراوە بەرامبەر مزگەوتى عەبدوڵڵا حەماچى تەنيشت حەسارى تەير ئاغا (حاجى تەيرو) گەورەتر لە جاران دە بينرى دەكريتە چوار دوكان دوكانيك تايبەت بە قاوە جاغ دەبێت مێزو كورسى زياد دەبێت و خەڵك زورتر روى تێ دەكات چەتۆ رويشتيەو كارەكەى بەجێ هيشتيە و ئازادى خوازان و ئەفنديەكان بە ئەسەفەوەن لۆ بەجى هيشتنى چەتۆ.. 
چاريش ناچارە تازە چەتو ناگەريتەوە كاريكى ترى ديتيتەوە. 

كازم بوتە شاگرد و دەبێت چون بتوانيت شوێنى چەتوى بەزەوق نيشتمان پەروەر بگريتەوە، كازم لە هەرەتى لاوى بە شەوقەوە كارى دەكرد واى ليهات تيكە لە بە مشتەرى و ئەوانەى هاتووچوى چايخانەكەيان دەكرد دواى نويژى سەبينێ كازم پەرويە سپيەكە لە بەر شەروالەكەى دەنى وچايخانە دەكاتە وە ريك وەك جاران راديوى پێ دەکات ئیزاعەى بەغدا گورانى و مۆسيقاى رەسەنى كوردى دەچرى.

وێنەى كچى كافروش لە چوار چيوەيكى رەنگ سور لە ديوارى لاى راستى چايخانە وەك مانگە شەو دياره هەر عاشقە وە بە يارى خوى دەشوبێنى 
دوجەكەى ما عدو نەفە رى بار كرديە لە سەر رويشتنە چاوەرى مامۆستا محەمەدە ئەفندى دەكات سواربێت و بەرى كەويت بجيتە گۆندەكانى بەرانەتى و زرارەتى ئازادى خوازان بە دەم چا خواردن و دومينەو تاولە كردن  باس باسى بە ستانى كۆنگرەى پينجەى پارتى دەكەن و هەر كە سەو لە راستە خۆيە وەقسە دەكات.
 
لەو دانيشتنەش لەتيف بەرزنجى و مەئمون هاشم دەباغ و يەحيا شێخ عەزيز و حەيدەر همزەى سە ربەنى و ئەحمەد دەشتى و مەلا ئیبراهيم فرهادى و رەشيد حاجى قادر و عەونى يوسف لەوێ حەزوريان هەبۆو چاوەرى راسپاردەى تازەيان دەكرد مەلا ماتور لەگەڵ ساڵح حەيدەرى پە يدا بوون باس و خواسى پا رتى باس دەكە ن ئەو خالانە ش دەگە ينن:
 
١- مەلا ماتور دەلێت ئەوە كاك ساڵح حەيدەريە هەڤاڵێكى دڵسوزو نيشتيمان پە روەرە لە سەر فە رمانى سەركرداتى حزب بوتە لێپرسراوى هەرێمى هەولێر لەمەو دوادە بيت دوست و لاێنگرو ئەندامانى پارتى دەبێت پێوەندی  پيوە بكەن. 
٢- كاك حەسەن مستەفا هە ڤاڵێكى دڵسوزە بوتە ێيپرسرواى ليژنەى ناوچەى هەولێر.
٣- لە سەر هە مووان واجبە ئەو پەيامە لە ناو خەڵك بڵاوكەينەوە... 

'''دەقى پەيامەكە''' 

پارتى ديموكراتى كوردستان حيزبى هەموو كۆمەلانى خەڵكى كوردستان عێراقە وە لە پێناو وە دەستهينانى مافى نەتە وايەيتى گەڵى كوردستان خەبات دەكات ، بەلام لە بنچينەدا پشتى بە جوتيارو كريكارو كاسبكارو خوێندەوارو رۆشنبيرانى شۆرشگيرى كوردستان بەستووە بە كردەوەش نوێنەرى راستەقينەى بەرژەوەندى ئەوانە وە ئەندامانى خوى بەتيوە رى شۆرشگيرى راستەقينە پەروەردە دەكات و بە گيانى فيداكارى و كولنە دەرى رايان دە هينى ...


٤- لە سە ركردايتە وە بريار دراوە كونگرەى پينجەمى حزب ببە ستريت پاشان لە زانیاری زیاتر ئاگادارتان دەكەينەوە.
ساڵح حەيدە ريش زياتر خوى ناساندو بە لينى كاركردنى زياتر دا داواى كرد هاوكارى بن  ئەو سالە هەندێ گوران و روودانى تازە لە ژيانى ناوە خوى پارتى و پەرە سەندن و فراوان بوونى رێكخستن وزياد بونى چالاكى كاديرەكانى و گەشەكردنى هەستى نەتەوايتى لە ناو خەڵك دا چە لە رووى داهاتنى رەوتى كۆمەلايتى نۆى لە كوردستان بە گشتى و لە هەرێمى هەولێر بە تايبە تى ساڵێكى بايە خدار و جياواز بوە لەگەڵ ساڵانى رابردوو ئەمەش هوكارى سەرەكيش گەرانە وە سەركردەى كوردان مستە فا بارزانى بوە كە راستەوخۆ سەر كردايتى كاركانى دە كرد..
 

جادەی ئیسکان ..

شەقامێکی بەناوبانگی هەولێرە لەسەرەتاوە ناسراو بوو بە جادەی حمامی ئیسکان لەساڵانی زووودا خواردنگەو ساردەمەنی و شوێنی کات بەسەربردنی لێ بوو ..

ناوی دوکان و شوێنی ناسراو ......

گەس و خواردنگەی أسکان .

گەس و خواردنگەی ئاشتی .

گه‌س عەبدوڵڵا .

دوكانی مام سەید نجم الدین اسواق له‌سه‌ره‌وه‌ی حدیقه‌ی بوو.

دوکانی مامۆستا ابو زێد قرتاسیەو شتی هەمەجۆر .

دووکانی عەریف محەمەد کۆیی تەڕەفرۆش و بایەع.

دووکانی مام ڕشید تەڕەفرۆش و بایەع.

دووکانی مام جمعە بایەع .

حه‌مبالیكی لێ بوو ناوی مام عولا بوو عاره‌بانه‌كی درێژی هه‌بوو له ‌كن مام عەلی ئارد فرۆشت داده‌نیشت.

له ‌ته‌نیشت حمامی غازفرۆشه‌كی لی بوو خاوه‌نی مام سەید بوو.

دوو سالۆنی ئافرەتان هەبوو (صالون صابرین و صالون بغداد)

خەیاتەکی لێ بوو بە ناوی (صادق) خاوەنەکەی کاک مناف بوو.

دوكانی ماموستا عەبدوڵڵا‌ قه‌ڵادزی .

دوكانی حلاقی ( هیوا - ئافان - تریزا - )

دوكانی (ورشه‌ تلفزیون - دڵشاد) لە ته‌نیشت مام عمر كاره‌باچی، وه‌ستای تلفزیونی دیكه‌ هه‌بوون وه‌ستا یوسف وه ستا فريدون و وه ستا هونه ريش.

دوکانی اسواق اسکانی مامۆستا تەحسین .

دوكانی مام امین دوایی سالاری كوری كردیه‌ (مصور)

دوكانی پایسكل چی هه‌بوو ( وه‌ستا ئیبراهیم - سەید محسن - مام مستەفا، مام ساڵح لە تەنیشت ڕوکنی گەس غازی).

دوكانی حاجی توفبق به‌یتاری

دوكانی حاجی رفیق

دووكانی تێنس و فیشه‌ی شوان حافز.

دوكانی دارتاشی رۆمان خاوه‌نی وه‌ستا یوسف، وه‌ستا عزت نجار دوكانی دارتاشی هه‌بوو، وه‌ستا ئەحمەد دارتاش دوایی گۆری كردیه‌ به‌رخۆله، وه‌ستا فوئاد دارتاش وە وه‌ستا روستم دارتاش.

فرنی صمونی مام حەسێن باڵدار.

دوكانی وه‌ستا عوسمان حداد.

محل زورزان وه‌ستای سلاجه‌ی بوو.

دوكانی فیدیوی جم جم خاوه‌نی كافی كوڕی مام ئەمین.

وه‌ستا ده‌شتی بۆریچی

دوكانی حاجی سامی له ‌نزیك مزگه‌فتی بوو.

دوو خۆشنوسی لی بوو امجد خطاط - شیرزاد خطاط.

دووكانی مام جمیل بایه‌ع - مام صالح - سلام دیده‌وان

پینەدۆزەکی لێ بوو بەناوی اسکافی اسکان خاوەنی وەستا قەهار بوو.

دوکانی مام لەتیف ئێستاش مایە.

دوکانی مام سابیر ماست فرۆش ناوبانگی هەبوو دوایی كوره‌كه‌ی حەسێن له‌ جێی دانیشت.

ساردەمەنی کاك عەباس ـ کۆکە و پاقلاوەی هەبوو

تسجیلات ناز خاوەنی امجد قصاب .

دار الاثاث جوان

نانه‌واخانه‌ی هاشم خاوه‌نی هاشم ششخان ناسراو هاشم ابو شوارب

دوكانی سرهنگ كاره‌باچی.

مامۆستا جمعە عقاراتی هەبوو.

دوو معمل كریمستی هه‌بوو یه‌كیان معمل نزار ئه‌اوی تر ئی مامۆستایه‌كی بوو كاك ئەحمید سوور له‌ وی به‌ریوه‌ی ده‌برد.

مكوی وه‌ستا ئەنور (انور).

تورشیاتی هادی.

له‌ته‌نیشت حمامی مام سید دولدرمه‌ فروش

نانه‌واخانه‌ی وه‌ستا حمدامین له‌نیوان دوكانی وه‌ستا عزت نجار و حاجی عوسمان حدادی

وەستا حەسێن سلاجەچی .

(حلاق جوان )خاوه‌نی شیخ تاهیر

مام عەلی بایەعی ئاردی هەبوو .

قسم داخلی قوتابیان هەبوو ئێستا بوویتە گەراج

شوقەی عبداللە خفاف هەبوو .

دوکانی مام عومەر کارەباچی .

دوکانی مەشڕوب فرۆشێکی لێ بوو خاوه‌نی قیصر یوسف بوو

شیرنه‌مه‌نی هۆگر خاوه‌نی وه‌ستا حمدامین بوو

'''پاش ساڵی نۆهەتەکان دوکانی دیکە دامەزران لەوانە :'''

ساردەمەنی غازی ، ئیسکان لەوکاتەوە قەڕەباڵغی کەوتە ئەوجادەیەی چونکە تاوەکوو سعات دوازدەی شەو گلۆپێکی زۆری پێدەکردو گۆرانی لێدەدا ئەو شوێنەی ئاوەدان بوو .

کباب عبداللە ی بەناوبانگ تا درەنگانی شەو موشتەری هەبوو.

گه‌س سورداش

دوکانی مام لەتیف.

لای هۆڵی گەل کبابخانەی چاوی چاوم ـ جەرگی جەرگم ـ دڵی دڵم بازاڕیان هەبوو لەبەر بینای لقی دووی پارتی و هۆڵی گەل.

شوێنی دیکە :

باخچەکی جوان هەبوو گشتی بوو دوایی بووە بروسك.

خانوو و قەسری حاجی بکر زێڕنگر دوایی بووە ناوچەی پارتی .

مزگەوتی حاجی بکر زێڕنگر ـ تاکە مزگەوت بوو لەهەولێر منارەکەی لەهەمووان بەرزتر بوو .

لەولاشەوە فندق قصر شمال هەبوو بەناوبانگ بوو لەهەولێر.

دوكانى دارتاشه كه ناوى دارتاشى رۆمان بوو خاوەنەكەى وەستا يوسف بوو ئيستا له ئەلمانيايه له شارى شتوتگارت وه.

دوكانى مه شروب فرۆشەكەش خاوەنەكەى قەيسر يوسف يونادم بوو بۆ زياتر زانيارى.

شيرنەمەنى هۆگريشى ليبو لە تەنيشت حەمامێ خاوەنەكەى وەستا حەمەئەمين بوو.

دوكانيكى سەفەري لێ بوو بەرامبەر مرطبات غازى به ناوى أسواق زوم زوم خاوەنى زيادى مامۆستا ئەبو زيد فيشەی ليدانابوو وه تەره و شفتی دەفرۆشت لەگەل ريزمداوه عەزت نەجار لە ساڵەكانى هەشتا كۆچى دوايى كرد لە تەنيشت عەريف محەمەدى رەحمەتى بوو وه دوكانى مام سەلام واته باوكى عەزيز سەلامى هونەرمەنديش له شوێنى مرطبات كامرانى پيشان بوو وه دوكانى وێنەگەركيش (مصور) لێ بوو به ناوى  وێنەگەری يادگار کە خاوەنى مامۆستا ناسح بوو لە تەنيشت رزگاريبو ساڵەكانى هەشتا نەما، دوايى وێنەگەر (مصور) ئاراس دامەزرا كوڕى حاجى ئەمين قاوەچی.
 

'''شەمەندەفەرەی هەولێر..'''

دەگێڕنەوە دەڵێن کاتێک شەمەندەفەرەکە بەڕێدەکەوت یان دەگەیشتە مەحەتەی هەولێر، کەدوای ڕاپەڕین کرا بە سجنی مەحەتە، ماڵەکان و گەڕەکی تەعجیل هەمووی دەلەریەوە٠٠ دەیوت بوومەلەرزەیە. هەروەها کاتی خۆی مەحەتەکەی قیتار دارئیسراحەتێکی خۆشی هەبوو،، زۆربەی خەلکی هەولێر بۆ ئیسراحەت و چاو وقاوە خواردنەوە دەچوونە ئەوێ،، لەساڵانی هەشتاکانیش من بۆ خۆێندن و سەعی کردن دەچونە دەوری مەحەتەکە،، ئەوکاتی لەگەڵ غاباتی ئەلبان پێکەوە بوون، جێی ئێستای پارکی شانەدەر٠سەبارەت بەقیتارەکەی هەولێریش، ساڵی ١٩٨٣ لە فیلمی (المسآلة الکبرئ) کە باس لەشۆرشی ساڵی  ١٩٢٠ لە عێڕاق دەکات، لەو فیلمە لەیەکێ لەبڕگەکانی ئەو شەمەندەفەرە دەتەقێندرێتەوە.

 

'''چایخانە و قاوەخانەكانی مەچكۆ'''

خاوەنی چایخانەی مەچكۆ ناوی (مەجید ئیسماعیل مستەفایە) و بە (مەچكۆ) ناسراوە و ساڵی ١٩٢٣ لە شاری هەولێر لە دایك بووە و لە دەور و بەری ساڵی پەنجاكان ئەو چایخانەی داناوە لەو ساوە تا ئێستا بە چایخانەی ئەدیب و نووسەر و ڕۆشنبیر و شاعیران ناسراوە .

كاتی خۆی لەو چایخانەیە چایە و شەربەت دەدرایە خەڵك، چونكە مەچكۆی ڕەحمەتی خۆی باشترین وەستای شەربەت بوو، هەروەها دۆمینە و تاوڵەی تێدا دەكرا، بەڵام دوای ئەوەی لە ساڵی ١٩٦٢ كۆچی دوایی كرد، ئیدی تەحسینی كوڕی جێگای گرتەوە و ئەمیش دۆستایەتیەكی باشی لەگەڵ ئەدیب و ڕۆشنبیران هەبوو، بەڵام ئەفسووس ئەمیش ساڵی 1991 كۆچی دوایی كرد و موحسینی برای لەو ساوە تا ئێستا ئەركی ڕاپەڕاندنی چایخانەكەی گرتە ئەستۆی خۆی و كۆنترین شاگردیشی مام حاجی قادر بو

'''چایخانە و قاوەخانەكانی عەبۆ'''

چایخانە و قاوەخانەی عەبۆ لە ساڵی ١٨٨٥ دروست كراوە و خاوەنەكەی كەسێك بوو بەناوی (عەبدوڵڵا سلێمان ) بوو هەر بۆیەش پێیان دەگوت چایخانە و قاوەخانەكانی عەبۆ ئەو کاتی هەر لە بەرەبەیانەوە تا نیوەی شەو هەموو چین و توێژەكان تێیدا دادەنیشتن و كاتیان بەسەر دەبرد، ئەو چایخانە وەك كۆنترین شوێنی شاری هەولێر لە خزمەت خەڵكی شارەكەدا بوو چوار جار شوێنەكەی گواسترایەوە لە ساڵی ١٩٠٠ گواسترایەوە بۆ لای گەراجی مەخمووری كۆن و ساڵی ١٩٢٥ چووە بەرامبەر مزگەوتی خانەقا و ساڵی ١٩٥٨ تا لە ساڵی ١٩٨٣ بەیەكجاری تێك درا و ئاسەوارەكەی نەما، پێش ئەوەی تێك بدرێ شوێنەكەی كەوتبووە تەنیشت چێشتخانەی تاجریان، كە مام عەبۆی قاوەچی مرد، ئینجا كوڕەكانی( كاكۆ و نادر ) و سەپەرشتی چایخانەكەیان دەكرد، بە تایبەتی مام نادر عەبدوڵڵا كە قاوە و چایە و شیر و ساردەمەنیەكانی وەك پیپسی و كۆلا و ناملێت و سیفۆن و سینالكۆ و مشن و مۆتا و شەربەتی تێدا دەخورایەوە و نرخی هەر یەكەشیان بە عانەیەك بوو كە ئەو كاتە دەیكرد 4 فلوس، بەڵام بەیانیەكەشی قاوەی تاڵیان بە خۆڕایی بە خەڵكەكەی دەدا، هەر بۆ مێژووش دەڵێین ئەو چایخانە بۆ یەكەمین جار لە ساڵی ١٩٥١ یاری بلیاردی هێنایە شاری هەولێر و یاری شەترەنجیشی تێدا دەكرا و سەرەتا شاگری نەبوو تەنیا برا و ئامۆزاكانی وەكو حاجی ئەمین و وەلی و محەمەد و تاهیر و یونس و منداڵەكایان كاریان تێدا دەكرد، بەڵام لە دەرەوەی بنەماڵەكەی خۆیان یەكەمین شاگری ئەو چایخانە خوالێخۆشبوو مام خەلیل بوو كە هەر لە ساڵی ١٩٤٨ وە وەك شاگرد كاری تێدا كردووە.

چایخانەی (قەرداران)١٩٦٠

چایخانەیەکی کچکە و قەشەنگە ، لەساڵی ١٩٦٠ .. حاجی عوسمان محەمەد مستەفا ،دایمەزراندوە..لەساڵی ٢٠٠٦ پارێزگاری هەولێر ( نەوزاد هادی) نۆژەنی کردووە .حەسانەوەی پیشییەکانی ناو بازار بوو وەک ئاسنگەر و دارتاش و زێرنگر وبەقال و کوورەچی وئەو فەرمانبەرانەی کە ، بە هۆی بۆچوونی سیاسیان لەکار راگیراون وپاش دەوامی دەزگاکانی حکوومیش ، مامۆستا و فەرمانبەران دەهاتن ، بەشێوەیەک ، کە لەرۆخی شۆستەکانیش کورسی دادەنرا و هەندی لەفەرمانبەرانیش هەر لە پێوە کۆ دەبوونەوە و چایان دەخوارد، کە زۆربەیان مامۆستا بوون .

خاوەنی چایخانە ،لەمەر ناو لێنانی چایخانەکەی بە (چایخانەی قەرداران ) دەلێت :-

لە ساڵی ١٩٦٣ تا ١٩٦٦.. حکوومەت سولفەی عەقاری دەدا بە هاولاتیان ، کە لەو ماوەیە ، فەرمانبەر و مامۆستا بەو سولفەیە دەیانتوانی خانووەکی دروست بکەن ، ولەبەر ئەوەی لەو چایخانەیە وەستاو کوورەچی و نەجاری سەببە و ئاسنگەر و کرێکار دادەنیشتن ، وکاریان دەکرد بۆ ئەو فەرمانبەرانە ،بەقەرد تا سولفەی وەردەگرت ، بۆیە ناوی چایخانەکە لێنرا بە چایخانەی قەرداران .

نموونەی ئەو کەسانەی لەو چایخانەیە دادەنیشتن - ببوورن ئەگەر ناوی هەموویانمان نەنووسیوە - وەستا عزەلدین بەننا وخەلفەکانی، گیلان نەجار، بەکر مەلەک نەجار، کەمال کوورەجێ، عادل شێخیل(مامۆستا)، تەلعەت محمەد ئەمین (فەرمانبەر)، خدر عبدالکریم (شوفێری نەفت گواستنەوە )، ئیبراهیم ئەحمەد قادر ناسراو بە ئیبۆ دولبەر ( موراقیبی ئەشغال )، ئەسعەد کوورەچی، بەهجت سەلیم (ژمێریار لە شارەوانی)،  کەمال رەمەزان (فەرمانبەر لەکارگەی مافوور)، عەبدولهادی قەساب (مامۆستا)، بورهان صدیق حارس (مامۆستا)، ساڵح عەبدوڵڵا قەوان (یاریدەدەری پزیشکی)، رەمزی وەلی (مامۆستا)، شاکر حەمەد (مامۆستا)، جەلال عەلی (فەرمانبەر)، سەعدی باجی گوله، محەمەد عەلی تورکه، جەلال عەلی تورکه، حەمەی باجی سوڵتانی، رەقیب شێخان، زیاد عەلی،مامۆستا عەبدولكەريم حاجی، ئەحسان عەبدوڵڵا پەرۆ، كەريم كارەب، مامۆستا ئەنترانيك، مامۆستا ئەسكندر عوسمان، حاجی كانەبی، مامۆستا ياسين، مامۆستا خەسرۆ كيگن، مامۆستا مەهدی، مامۆستا
عەبدوڵڵا ناسراو به (حاجی عەبه)، مامۆستا عەبدولقادر.
 

'''بیبلۆگرافیای وەرزشوانە کۆنەکانی هەولێر'''

کێ دەیزانی، کە تیپەکەی قوتابخانەی هەولێری یەکەم (اربیل الاولی) .. کە خودا لێ ی خۆشبیت مامۆستا (عەلی حمادی) بۆ یەکەم جار دایمەزراند پاش گەرانەوەی لەبەغداد،دەبیتە بەردی بناغەی وەرزشی قوتابخانەیی لە هەولێر..

'''ناوی کۆنە وەرزشوانەکان :-'''

عەلی حەمادی ،محەمەد عزیز فتاح ،عەلی حەسێن کسرە ،حەیدر عوسمان،، شەعلان حەسێن کسرە ، عزیز مولود ، ئیبراهیم حەلاق (ئیبۆ بەربەر) ، ئەحمەد حەلاق ، نوردین محەمەد حداد، فرنسۆ تۆما حریری، محەمەد سۆفی محەمەد ئەمین ،کەمال تەیب، یاسین تاهر مەعروف، ناسر یوسف، فارۆق سەید حەسەن ،ناسح عەبدوڵڵا بەننا، ساڵح عەبدوڵڵا بەننا ، مەسلح عەبدوڵڵا بەننا، سابر حنێ  ئوغس، هاشم ئیبراهیم کۆرەچی، هاشم محەمود مەلا حەمە، رەمزی وەلی عەلی، عادل محەمەد عەبدوڵڵا ، خالد رەسوڵ، ئەسعەد محەمەد قصاب ،خضر رشید قصاب ئیسماعیل عەدۆ ،ئیسماعیل قوتە ،ئەنوەر شەکرچی ،نەوزاد طیب ،نەمیر نورالدین ،یونس علی محمود ،محەمەد عوسمان ،مەمۆ خلیل ،ئەکرەم محەمەد امین ،قەرەنی کورەچی ،قانعە محمود علاف ،عالیە محمود ،سەرهەبگ عبدالخالق ،نامق عزیز حاجی صادق ،دەشتی وهاب ،، ئەحمەد حەسەن بەننا، تهۆ، عەزدین حەسێن ،ئەدیب دانیال، فەتحی ئیبراهیم حەلاق ،سمکۆ ئیبراهیم حەلاق، فارۆق تۆفیق ، حەسێن عەلی کانەبی کچکە، مرسەل حەسێن ،ئەکرەم حەسێن ،انترانیك نیکۆلا (شلیمۆن)، درویش جەمیل، کانبی محەمەد، سەرتیب فاریق، رفعت سلێمان، محەمەد زاهر، ولیم عۆدیشۆ، نیهاد جەمال شەشخان، نوری عارەب ، کەریم ئۆدنقران، رەقیب شێخان ،سەلاح شەهاب، پۆلس داود، ساڵح ئەحمەد، تەها عەزیز، سەلاح عوسمان ئاغا موشیر خەیات، حەیدر ئەیوب،عەبدولکریم حاجی، یونس عەزیز ، شێخۆ قاسم.

گەرماوەکانی (حمامەكانی) شاری هەولێر

لە شاری هەولێر گشت شارەكان و ووڵاتان گەرماوی/حمامی جوان و خۆش و دلگیر هەبوو .

پێشان لە ماڵان گەرماوی/حمامی گۆنچاو نەبوو خانوەكان زۆر بەیان خانوی کچكە بوون.

سالانی پەنجایەكان لە ماڵان گەرماوی/حمامی گوڵ خان پیابوو .

چە ند حمامێك هەبوو لە بازار وە ك (گچك) حمام و(بیوك)

گەرماو/حمام  بەرامبەری مزگەوتی خانەقاە بوو

وە (گەرماوی/حمامی قەڵات) بیری ئاوی خۆی هەبو وگەرماوی/حمامی (عەلی ئاغای) عوزێری بەرامبەر قەڵات وبنزین خانەی كۆن بوو.

ئێستاش ئاسەواری مایە پێكهاتە كانی ناوەوەی گەرماو (حمام)  جێگای دانیشتن و خۆ گۆرین ژورەوەی چەند گومبەتێكی بەرزو لە ژێر گومبەتەكان (جروم) ههبوو .هەرچوار جروم لە گۆشەیەكی حمامە كەبوو.

لە كۆن حەوزێك هه بوو بۆ مە لە وانی لە ناو گەرماوی/حمامی عەلی ئاغای. لە ناو حمام بەردێكی گەورەی دانیشتن هەبو پیان دەگۆ (چورەچان داشی) عادەت بوو زاوا خۆی و برا دەرەكانی و سەرتاش دەهاتنە حمام شەوی بە زاوابونی بە چەپلە و دمك لێ دان زاوایان دەبردە مالەوە. حمامەكان بەزبلی ئاژەڵ گەرم دەكران  دوایی بوو بە نەفتی رەش .

عاداتی حمامچیان

واعادەت بوو شكردە حمامچی پەشتە مالكی سۆری عجم بۆتی دەهێنا خۆت لە بەردەكردەوە دەچویە سەڕجرمەكان خۆت دەشووشت (ناتر) دەهات سەرتی دەشوشت و پاشان بە جامەكە لە جرمت دەدا شاگرت خۆ و تاخمە خاولی پێشوازی لێ دەكردی.

دوو جار پە شتە مالی پشتتی دەگۆری. ئاوێكی ساردیش بە پێ یەكانت دادەكرد .

كوپە شیرێكی گامیشی

پێشکێش دەكردی .

هە موو ئەو كارە جوانانە بە ٥٠ فلس بوو.

'''حمامەكان وخاوەنەكانیان:'''

(گەرماوی/حمامی عەلی ئاغا) خاوەنی مام حاجی یاسین حماچی بوو .

( گەرماوی/حمامی حاجی قادری) لە ناو بازاری قسابان نزیك باتەی خاوەنی حاجی عەبدوڵڵا بوو.

(گەرماو/حمام مودە) لە نزیك بازاری موبایل  فرۆشەكان بەرامبەر شوێنی ئێستای مطعم تاجریان  خاوەنی مشیر حمۆ قەساب بوو.

( گەرماو/حمام عصری)  لە گەرەكی عارەبان خاوەنی نوری حمامچی بوو.

(گەرماوی/حمامی ۱۱ ئازار) لە گەڕەکی تەعجیل بوو.

( گەرماوی/حمامی شیفا).
 

بەستێك لەسەر بێ لانەی شاری هەولێری بەناوبەنگ عەمۆ جەلیل

لە لایان رزگار کۆچر نوسراوە..

* شار قه‌ره‌بالخ بووه‌
* عه‌مۆ جه‌لیل
* ده‌مه‌وێ پیاسه‌کی بن قه‌ڵاتی که‌م
* ئه‌ونده‌ غریب خۆم دێته‌ پێش چاو
* له‌ سواڵ کارێکی
* ئه‌و دیو گه‌ڕه‌کی باداوه‌ ده‌چم
* شار گه‌وره‌ بووه‌
* عه‌مۆ جه‌لیل
* نه‌ قوژبنه‌کانی ده‌لال خانه‌ ماون
* نه‌ پاسه‌کانی شه‌ستیش
* تا ئێواره‌ درنگێکی پایز
* پاش ئایخ بوون
* فه‌ڕه‌یه‌ک به‌ خه‌يال كەم
* میلی ڕادێۆ که‌ت بجۆلێنه

* عه‌مۆ
* به‌رکی مام ڕه‌سول گه‌ردی
* حه‌یرانەك
* له‌ غه‌ریبی من و تۆ و قه‌رات
* برێ
* به‌رکی جه‌نه‌راڵ وه‌هاب به‌ ئیختیفا دیواره‌کی تری گه‌ڕه‌کی کوران بنووسێ
* به‌رکو هاوڕێ شێمه‌ قه‌ساب
* بته‌ڵه‌ك خوێنی خۆی ببه‌خشێ
* 
* عه‌مۆ جه‌لیل
* ئێستا
* شار له‌ دوبه‌ی ده‌چی
* ئارامه‌
* نه‌ هه‌یاس مایه‌ نه‌ شه‌هاب، نه‌حه‌سه‌نه‌ شێت، نه‌ یاهوو، نه‌دارا نه‌ عه‌لی ئیباده‌
* ئێستا
* که‌س به‌رد له‌ په‌نجه‌ره‌ی ماڵی موته‌سه‌ریف ناگرێ
* ماره‌ باب
* ئێشتام شار
* پری کوری مه‌رده‌
* پری شێره‌ شێر
* که‌س نیه‌ سه‌ر دیواری خانوه‌کانی قه‌سران و ئازادی که‌وێ
* تا باوشێك پرته‌قاڵ بدزێ
* 
* عه‌مۆ جه‌لیل میلی ڕادێۆکه‌ت بسوڕينه
* له‌ غه‌ریبی خۆم
* له‌ نێو تاریکی خانوه‌کانی خانه‌قا بزربویمه‌
* بیجولێنه‌
* 
* عه‌مۆ
* به‌‌رکوو
* له‌نێو ئه‌و ته‌م تومان و غه‌ریبیه‌ی
* پیره‌‌ قه‌رات، شێخی چۆلی، چاکی بێ سه‌ر، سولتان مزه‌فه‌ر، سه‌ید زه‌که‌ریا
* مناره‌ به‌ گه‌وره‌یی خۆی
* له‌ بێ ده‌سه‌ڵاتی دا
* بانگی غه‌ریبی بدا
* میلی ڕادیۆکه‌ت بوه‌ستێنه‌ عه‌مۆ
* به‌رکی
* شماڵ سائیب، قادر زیره‌ك، په‌شێو
* خۆیان له‌ نێو ئه‌و هه‌موو غه‌ریبه‌ی شار
* له ‌نێو ئه‌و هه‌موو خاوه‌ن ماڵ و فس فس پاڵه‌وانه لایدانه
* ببینه‌وه‌
* 
* عه‌مۆ
* پاسه‌که‌ ده‌گات و  منیش له‌ نێو ئه‌و هه‌موو غه‌ریب و خاوه‌ن ماڵه‌
* 
* ناچارم به‌ ترسه‌وه‌ بڵێم
* 
* وه‌ستا لای ئاشی سه‌ید حوسێن ى دابه‌زین هه‌یه‌، ئه‌وه‌ی ده‌ڕوا خوای له‌گه‌ر<ref>سەرچاوە:http://www.ekurds.com/</ref>


[[پۆل:هەمەجۆرە]]