جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «بورهان قانع»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
 
(یەک دەستکاری مامناوەند لەلایەن ھەمان بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ٢٦: ھێڵی ٢٦:
(بورهان قانع)ی نووسه‌رو رۆژنامه‌ نووس به‌ مه‌به‌ستی دامه‌زراندنی ده‌زگایه‌كی تایبه‌ت به‌ نووسه‌ران یه‌كێك بوو له‌و نووسه‌رانه‌ی كه‌له‌ساڵی١٩٦٠دا داوای دامه‌زراندنی یه‌كێتی نووسه‌رانی كوردیان كردووه‌ هه‌روه‌ك چۆن له‌ژماره‌ (١٠٩ی نیسانی١٩٦٠)ی ڕۆژنامه‌ی (پێشكه‌وتن)دا ئاماژه‌ی بۆ كراوه‌.
(بورهان قانع)ی نووسه‌رو رۆژنامه‌ نووس به‌ مه‌به‌ستی دامه‌زراندنی ده‌زگایه‌كی تایبه‌ت به‌ نووسه‌ران یه‌كێك بوو له‌و نووسه‌رانه‌ی كه‌له‌ساڵی١٩٦٠دا داوای دامه‌زراندنی یه‌كێتی نووسه‌رانی كوردیان كردووه‌ هه‌روه‌ك چۆن له‌ژماره‌ (١٠٩ی نیسانی١٩٦٠)ی ڕۆژنامه‌ی (پێشكه‌وتن)دا ئاماژه‌ی بۆ كراوه‌.


شایانی ووتنه‌ ئه‌م مامۆستا به‌ڕێزانه‌ش هاوكات له‌و داواكارییه‌دا به‌شدار بوون('''[[شێخ محەمەدی خاڵ]]'''، '''[[شاکیر فەتاح]]'''، '''[[ئه‌حمه‌د هه‌ردی]]'''، '''[[کامەران موکری]]'''، حسێن ڕشوانی، '''[[سەیدا ساڵح یوسفی]]'''، ڕه‌مزی مه‌عروف، موحه‌ڕه‌م محه‌مه‌د ئه‌مین، '''[[حه‌سیبه‌ محه‌مه‌د]]'''، '''[[ئه‌نوه‌ر مائی]]'''، '''[[ڕۆسته‌م فه‌تاح]]'''، '''[[محه‌مه‌د تۆفیق وه‌ردی]]،''' مه‌لا محه‌مه‌د مسته‌فا كوردی، '''[[محەمه‌د حه‌سه‌ن برزو]]''').
شایانی ووتنه‌ ئه‌م مامۆستا به‌ڕێزانه‌ش هاوكات له‌و داواكارییه‌دا به‌شدار بوون('''[[شێخ محەمەدی خاڵ]]'''، '''[[شاکیر فەتاح]]'''، '''[[ئەحمەد هەردی]]'''، '''[[کامەران موکری]]'''، حسێن ڕشوانی، '''[[سەیدا ساڵح یوسفی]]'''، ڕه‌مزی مه‌عروف، موحه‌ڕه‌م محه‌مه‌د ئه‌مین، '''[[حه‌سیبه‌ محه‌مه‌د]]'''، '''[[ئەنوەر مائی]]'''، '''[[ڕۆسته‌م فه‌تاح]]'''، '''[[محه‌مه‌د تۆفیق وه‌ردی]]،''' مه‌لا محه‌مه‌د مسته‌فا كوردی، '''[[محەمه‌د حه‌سه‌ن برزو]]''').


ساڵی١٩٦٠وه‌ك نووسه‌ر‌و كارگێڕی ڕۆژنامه‌ی (ده‌نگیكورد)ی له‌شاری به‌غدا به‌ڕێوه‌ بردوه‌و نووسه‌ری گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ت بووه‌ كه‌له‌چه‌ندین ژماره‌دا درێژه‌ی هه‌بووه‌و هه‌ر له‌وساڵه‌شدا ده‌رگایه‌كی نوێ‌ی ژیانی ڕۆشنبیری له‌به‌رده‌میدا كراوه‌ته‌وه‌و به‌رنامه‌یه‌كی هه‌فتانه‌ی به‌ناوی (شیعرو مۆسقا)له‌ئیزگه‌ی كوردی به‌غدا ئاماده‌و پێشكه‌ش كردووه‌، له‌هه‌مان ساڵیشدا چۆته‌ ڕیزی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان.
ساڵی١٩٦٠وه‌ك نووسه‌ر‌و كارگێڕی ڕۆژنامه‌ی (ده‌نگیكورد)ی له‌شاری به‌غدا به‌ڕێوه‌ بردوه‌و نووسه‌ری گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ت بووه‌ كه‌له‌چه‌ندین ژماره‌دا درێژه‌ی هه‌بووه‌و هه‌ر له‌وساڵه‌شدا ده‌رگایه‌كی نوێ‌ی ژیانی ڕۆشنبیری له‌به‌رده‌میدا كراوه‌ته‌وه‌و به‌رنامه‌یه‌كی هه‌فتانه‌ی به‌ناوی (شیعرو مۆسقا)له‌ئیزگه‌ی كوردی به‌غدا ئاماده‌و پێشكه‌ش كردووه‌، له‌هه‌مان ساڵیشدا چۆته‌ ڕیزی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان.
ھێڵی ٣٢: ھێڵی ٣٢:
(بورهان قانع)ی چاو نه‌ترس هه‌رگیز ده‌سته‌وئه‌ژنۆ دانه‌نیشتووه‌ به‌ڵكو چالاكانه‌ كاری خۆی ئه‌نجام داوه‌ هه‌ر به‌و دیده‌و له‌ ساڵی(1963) دا له‌گوندیئازادكراوی(بناوه‌ سووته‌)هه‌ر پانزه‌ ڕۆژ جارێك ڕۆژنامه‌یه‌كی ده‌ست نووسی به‌نهێنی له‌ ژێر ناوی(ئاگر)به‌ ڕێبازی كوردایه‌تی ده‌ركردووه‌، هه‌روه‌ها له‌ گۆڤاری (ڕزگاری) كه‌ له‌ ساڵانی ١٩٦٩-١٩٧٠ له‌ سلێمانی ده‌رچوو ڕۆڵێكی به‌رچاوی هه‌بووه‌ ودواتریش ئه‌ندامێكی چالاكی ده‌زگای ڕۆشنبیری نوێ‌و گۆڤاری به‌یان و ڕۆژنامه‌ی هاوكاری بووه‌.
(بورهان قانع)ی چاو نه‌ترس هه‌رگیز ده‌سته‌وئه‌ژنۆ دانه‌نیشتووه‌ به‌ڵكو چالاكانه‌ كاری خۆی ئه‌نجام داوه‌ هه‌ر به‌و دیده‌و له‌ ساڵی(1963) دا له‌گوندیئازادكراوی(بناوه‌ سووته‌)هه‌ر پانزه‌ ڕۆژ جارێك ڕۆژنامه‌یه‌كی ده‌ست نووسی به‌نهێنی له‌ ژێر ناوی(ئاگر)به‌ ڕێبازی كوردایه‌تی ده‌ركردووه‌، هه‌روه‌ها له‌ گۆڤاری (ڕزگاری) كه‌ له‌ ساڵانی ١٩٦٩-١٩٧٠ له‌ سلێمانی ده‌رچوو ڕۆڵێكی به‌رچاوی هه‌بووه‌ ودواتریش ئه‌ندامێكی چالاكی ده‌زگای ڕۆشنبیری نوێ‌و گۆڤاری به‌یان و ڕۆژنامه‌ی هاوكاری بووه‌.


له‌ساڵی١٩٧٤ پاش ماندوبونێكی زۆر توانی كتێبی مێژویی ('''[[میدیا]]''') مێژووی ماد له‌فارسیه‌وه‌ وه‌ربگێڕێته‌ سه‌رزمانی كوردی‌ و ساڵی ١٩٧٨ به‌چاپی بگه‌یه‌نێت كه‌ ده‌كرێت وه‌ك یه‌كێك له‌ كتێبه‌ دانسقه‌كانی كتێبخانه‌ی كوردی دابنرێ‌ كه‌ قه‌باره‌كه‌ی(٨٨٠)لاپه‌ڕه‌یه‌... هه‌روه‌ها له‌ ساڵی ١٩٧٩دا توانی '''[[دیوانی قانع]]''' به‌چاپ بگه‌یه‌نێت‌ و هه‌ر له‌ هه‌مان ساڵدا توانی چاپ خانه‌یه‌كی ده‌ستی بكڕێت‌ و به‌ نهێنی له‌ ڕێگای به‌ختیاری برای و كاك '''[[نه‌وشیروان مسته‌فا]]'''وه‌ ڕه‌وانه‌ی ده‌زگای ناوه‌ندی ڕاگه‌یاندنی(ی.ن.ك) بكات، به‌ڵام هێنده‌ نابات پیاوانی ڕژێم (بورهان)ی نوسه‌رو نیشتمان په‌روه‌ر ده‌سگیر ده‌كه‌ن و مودیریه‌تی ئه‌منی عامه‌ ده‌بێته‌ جێگای ئازار دانی ئه‌م كه‌سایه‌تییه‌ دڵسۆزه‌ی گه‌له‌كه‌مان.  
له‌ساڵی١٩٧٤ پاش ماندوبونێكی زۆر توانی كتێبی مێژویی ('''[[میدیا]]''') مێژووی ماد له‌فارسیه‌وه‌ وه‌ربگێڕێته‌ سه‌رزمانی كوردی‌ و ساڵی ١٩٧٨ به‌چاپی بگه‌یه‌نێت كه‌ ده‌كرێت وه‌ك یه‌كێك له‌ كتێبه‌ دانسقه‌كانی كتێبخانه‌ی كوردی دابنرێ‌ كه‌ قه‌باره‌كه‌ی(٨٨٠)لاپه‌ڕه‌یه‌... هه‌روه‌ها له‌ ساڵی ١٩٧٩دا توانی '''[[دیوانی قانع]]''' به‌چاپ بگه‌یه‌نێت‌ و هه‌ر له‌ هه‌مان ساڵدا توانی چاپ خانه‌یه‌كی ده‌ستی بكڕێت‌ و به‌ نهێنی له‌ ڕێگای به‌ختیاری برای و كاك '''[[نەوشیروان مستەفا]]'''وه‌ ڕه‌وانه‌ی ده‌زگای ناوه‌ندی ڕاگه‌یاندنی(ی.ن.ك) بكات، به‌ڵام هێنده‌ نابات پیاوانی ڕژێم (بورهان)ی نوسه‌رو نیشتمان په‌روه‌ر ده‌سگیر ده‌كه‌ن و مودیریه‌تی ئه‌منی عامه‌ ده‌بێته‌ جێگای ئازار دانی ئه‌م كه‌سایه‌تییه‌ دڵسۆزه‌ی گه‌له‌كه‌مان.  


پاش ئازاردانێكی زۆر ئازاد ده‌كرێت و ئه‌میش ڕاسته‌وخۆ خۆی ده‌گه‌ینێته‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان و وه‌ك مامۆستایه‌ك به‌شداری له‌و خولانه‌دا ده‌كات كه‌ تایبه‌تن به‌ مێژووی گه‌لی كورده‌وه‌ دواتریش له‌سه‌ر داوای به‌ڕێز('''[[مام جه‌لال]]''') گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ڕاگه‌یاندن وله‌ پاشاندا به‌ڕێزی ناردوێتی بۆ تاران تا سه‌رجه‌م پێداویستیه‌كانی چاپخانه‌ی شۆڕش بهێنێت و دواتركه‌توانی(دار النشر)ێكی تایبه‌ت به‌(ی.ن.ك)دابمه‌زرێنێت و سه‌رپه‌رشتی بكات و چه‌ندین به‌رهه‌میشی له‌ فاسییه‌وه‌ وه‌ربگێڕێته‌ سه‌ر زمانی كوردی له‌وانه‌(جه‌نگی گه‌ل –سوپای گه‌ل)و(حیزبی كاری ئه‌لبانی)و(نه‌ته‌وایه‌تی له‌ ڕوانگه‌ی فه‌لسه‌فه‌ی زانستییه‌وه‌).
پاش ئازاردانێكی زۆر ئازاد ده‌كرێت و ئه‌میش ڕاسته‌وخۆ خۆی ده‌گه‌ینێته‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان و وه‌ك مامۆستایه‌ك به‌شداری له‌و خولانه‌دا ده‌كات كه‌ تایبه‌تن به‌ مێژووی گه‌لی كورده‌وه‌ دواتریش له‌سه‌ر داوای به‌ڕێز('''[[جەلال تاڵەبانی]]''') گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ڕاگه‌یاندن وله‌ پاشاندا به‌ڕێزی ناردوێتی بۆ تاران تا سه‌رجه‌م پێداویستیه‌كانی چاپخانه‌ی شۆڕش بهێنێت و دواتركه‌توانی(دار النشر)ێكی تایبه‌ت به‌(ی.ن.ك)دابمه‌زرێنێت و سه‌رپه‌رشتی بكات و چه‌ندین به‌رهه‌میشی له‌ فاسییه‌وه‌ وه‌ربگێڕێته‌ سه‌ر زمانی كوردی له‌وانه‌(جه‌نگی گه‌ل –سوپای گه‌ل)و(حیزبی كاری ئه‌لبانی)و(نه‌ته‌وایه‌تی له‌ ڕوانگه‌ی فه‌لسه‌فه‌ی زانستییه‌وه‌).


نووسه‌ری كۆچكردوو له‌ ته‌مه‌نی كاره‌كانیدا له‌ نێو ده‌زگای ڕاگه‌یاندا توانیوێتیبیست و پێنج كتێب وه‌ربگێڕێت كه‌ زۆربه‌یان به‌ به‌رهه‌می دانسقه‌ له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درێن و له‌ژێر ناوی(زمناكۆ،ئاگر، ئه‌رده‌ڵان) دا بڵاوی كردۆته‌وه‌وله‌نێو شاریشدائه‌م كتێبانه‌ی به‌چاپ گه‌یاندووه‌ له‌وانه‌(میدی، یادی قانع،یادی موفتی ،نامه‌ی قانع، دیوانی قانع ١٩٧٩و١٩٨٥ ،بنچینه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانی ئافره‌تی لادێنشینی كورده‌واری، ئه‌رخه‌وان، سپارتاكۆس، ڕاپه‌ڕینی نیكاراگوا ، مردووخۆره‌كانی لنینگراد، ڕه‌وشته‌كانی ئیمپریالیزم له‌ سایگۆن، بازرگانی كۆیله‌كان له‌ ئه‌فه‌ریق، فه‌رهه‌نگی نوێ‌)و له‌دوای كۆچی ناوه‌ختیدا ئه‌م كتێبانه‌ به‌چاپ گه‌یه‌نراون كه‌له‌زمانی فارسیه‌وه‌ كراونه‌ته‌ كوردی ئه‌وانیش (جه‌نگی ناوخۆیی گه‌وره‌ پیاوانی جیهان، گێژاوی پۆڵه‌نده‌ ، كوردناسی، یاداشته‌كانیگیڤارا)و له‌دوای خۆشی ئه‌م كتێبه‌ ده‌ستنووسانه‌ی له‌ فارسیه‌وكردوونه‌ كوردی وله‌پاشی به‌جێماون (میژووی هاوچه‌رخ، یاداشته‌كانیكرۆپسكای، شۆڕشی ئالبانی، ڕاپه‌ڕینی گه‌لی ڤێتنام، ڕاپه‌ڕین له‌ ئه‌مه‌ریكای لاتیند، له‌باره‌ی مانگرتنه‌وه‌، كۆمۆنی پاریس ، شه‌ڕی پارتیزانی پێشمه‌رگه‌یی )هه‌ر بۆیه‌ ده‌كرێت بڵێین ئاواته‌كانی(بورهان قانع)ی كۆچكردوو به‌وه‌ دێته‌ دی كه‌به‌رهه‌مه‌كانی تری بكه‌ونه‌ ده‌ستی خوێنه‌ران.. له‌ ٢٧/٦/١٩٨٥ دابه‌كاره‌ساتێكی دڵته‌زێن ڕۆحی پاكی به‌ ئه‌ده‌ب دۆستان وڕناكبیران وگه‌له‌ چه‌وساوه‌كه‌ی سپاردو ته‌رمه‌كه‌ی له‌گۆڕستانی(بێركۆت)یشاری هه‌ولێر نێژراوه‌
نووسه‌ری كۆچكردوو له‌ ته‌مه‌نی كاره‌كانیدا له‌ نێو ده‌زگای ڕاگه‌یاندا توانیوێتیبیست و پێنج كتێب وه‌ربگێڕێت كه‌ زۆربه‌یان به‌ به‌رهه‌می دانسقه‌ له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درێن و له‌ژێر ناوی(زمناكۆ،ئاگر، ئه‌رده‌ڵان) دا بڵاوی كردۆته‌وه‌وله‌نێو شاریشدائه‌م كتێبانه‌ی به‌چاپ گه‌یاندووه‌ له‌وانه‌(میدی، یادی قانع،یادی موفتی ،نامه‌ی قانع، دیوانی قانع ١٩٧٩و١٩٨٥ ،بنچینه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانی ئافره‌تی لادێنشینی كورده‌واری، ئه‌رخه‌وان، سپارتاكۆس، ڕاپه‌ڕینی نیكاراگوا ، مردووخۆره‌كانی لنینگراد، ڕه‌وشته‌كانی ئیمپریالیزم له‌ سایگۆن، بازرگانی كۆیله‌كان له‌ ئه‌فه‌ریق، فه‌رهه‌نگی نوێ‌)و له‌دوای كۆچی ناوه‌ختیدا ئه‌م كتێبانه‌ به‌چاپ گه‌یه‌نراون كه‌له‌زمانی فارسیه‌وه‌ كراونه‌ته‌ كوردی ئه‌وانیش (جه‌نگی ناوخۆیی گه‌وره‌ پیاوانی جیهان، گێژاوی پۆڵه‌نده‌ ، كوردناسی، یاداشته‌كانیگیڤارا)و له‌دوای خۆشی ئه‌م كتێبه‌ ده‌ستنووسانه‌ی له‌ فارسیه‌وكردوونه‌ كوردی وله‌پاشی به‌جێماون (میژووی هاوچه‌رخ، یاداشته‌كانیكرۆپسكای، شۆڕشی ئالبانی، ڕاپه‌ڕینی گه‌لی ڤێتنام، ڕاپه‌ڕین له‌ ئه‌مه‌ریكای لاتیند، له‌باره‌ی مانگرتنه‌وه‌، كۆمۆنی پاریس ، شه‌ڕی پارتیزانی پێشمه‌رگه‌یی )هه‌ر بۆیه‌ ده‌كرێت بڵێین ئاواته‌كانی(بورهان قانع)ی كۆچكردوو به‌وه‌ دێته‌ دی كه‌به‌رهه‌مه‌كانی تری بكه‌ونه‌ ده‌ستی خوێنه‌ران.. له‌ ٢٧/٦/١٩٨٥ دابه‌كاره‌ساتێكی دڵته‌زێن ڕۆحی پاكی به‌ ئه‌ده‌ب دۆستان وڕناكبیران وگه‌له‌ چه‌وساوه‌كه‌ی سپاردو ته‌رمه‌كه‌ی له‌گۆڕستانی(بێركۆت)یشاری هه‌ولێر نێژراوه‌

مێنۆی ڕێدۆزی