جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
 
(١٢٨ دەستکاری لەلایەن ٣ بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Shara.jpg|وێنۆک]]
'''[[دەڵێن بەردێک لە ئاسمان بکەوێتە خوارەوە، بەر سەری کوردێک دەکەوێت]]'''
ده‌سه‌‌ڵات و پێداگۆگی و ئه‌وتیزم  دیالۆگ له‌گه‌ڵ بو هێلسكۆڤ
[[پەڕگە:Clipbo99ard05.jpg|وێنۆک]]


سازدانی: '''[[شارا تاهیر]]'''
نووسینی: '''[[مانو بەرزنجی]]'''


پێداچوونەوەی: '''[[ڕێبوار حەمەتۆفیق]]'''


بو هێلسكۆڤ یۆرگنسن (Bo Hejlskov Jorgensen)، ده‌رونناسێكی دانیماركیه‌كه‌بۆ ماوه‌ی بیست و شه‌ش ساڵه‌له‌وڵاتی سوید نیشته‌جێیه‌.


كه‌سێكی ناسراوی دونیای ئه‌وتیزمه و وه‌ك خۆی بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كات، خاوه‌ن دیدێكی مرۆڤدۆستانه‌یه‌له‌بواره‌كه‌ی خۆیدا.  
لە مێژووی مرۆڤایەتی و شاری '''[[سلێمانی]]'''دا، ساڵی 1888 بە یەکەمین ڕوودا و دادەنرێت كه‌ نه‌یزه‌كێك كه‌وتبێته‌ خواره‌وه‌ و بووبێته‌ هۆی گیانله‌ده‌ستدانی كه‌سێك.  


هێلسكۆڤ نوسه‌ری چه‌نده‌ها كتێبه‌به‌زمانی سویدی، دانیماركی و ئینگلیزی. نوسینه‌كانی زیاتر تایبه‌تن به‌‌میتوده‌كانی پێداگۆگی بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌سی ئه‌وتیست به‌هه‌موو چه‌شن و جۆره‌جیاوازه‌كانیه‌وه.
له‌ مێژووی شاری '''[[سلێمانی]]'''دا ڕووداوی جۆراوجۆر ڕوویان داوە، جەنگ،  كوشتنی تاك و ڕه‌شه‌كوژی و به‌كۆمه‌ڵ كوشتن‌،  بۆردومان، لافاو و... به‌ڵام ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌مه‌وێت باسی بكه‌م كه‌مێك جیاوازتر و ڕووداوێكی ئەسترۆنۆمی و فەلەکییەکە نزیکەی 136 ساڵ بەر لە ئێستا ڕووی داوه‌.  


ئه‌م ده‌رونناسه وه‌ك پێداگۆگێك ئیش‌له‌سه‌ر چه‌مكی ڕه‌فتاری ڕكابه‌ریی (Challenging Behavior) ده‌كات، ڕه‌فتاری ڕكابه‌ری به‌مانای هه‌موو ئه‌و هه‌ڵسوكه‌وتانه‌ی‌كه‌لا‌یه‌ن كه‌سی بیركۆڵ و ئه‌وتیسته‌وه‌ئه‌نجامده‌درێن و ده‌بنه‌هۆی دروستكردنی كێشه ‌و گرفت بۆ ده‌ورربه‌ر: (له‌خۆدان، گازگرتن، جنێودان، شت هاویشتن، ئازارادانی به‌رامبه‌ر و تفكردن و هتد.).  
بەداخەوە وه‌كو كورد زۆر به‌ كه‌می مێژووی خۆمان نووسیوه‌ته‌وه‌ و ڕوودا و كاره‌سات و به‌سه‌رهاته‌كانمام یادداشت و دۆكۆمێنت كردووه‌، ئه‌وه‌ی هه‌مانبووه‌ زیاتر ده‌مام ده‌م گێڕاومانه‌ته‌وه‌ و وه‌ك ئه‌ده‌بی زاره‌كییان لێهاتووه‌ و زۆر و كه‌میان به‌سه‌دا هاتووه‌ و هه‌ندێ جاریش بوونه‌ته‌ به‌شێك له‌ ئه‌ده‌بی فۆلكلۆر. ئه‌و هه‌وڵانه‌شی له‌م چه‌ند ساڵه‌ی کۆتایدا دراوه‌ و كار له‌سه‌ر به‌ دیجیتاڵکردنی مێژوو كراوه‌. زۆر مایەی دڵخۆشی نییە، چونكه‌ زۆربه‌ی زۆری داتا و زانیارییه‌كان خۆمان تۆمارمان نەکردوون و نه‌یار و بێگانه‌كان ‌پاراستویانه‌ و تۆماریان كردووه‌.  


میتۆده‌كانی هێلسكۆڤ جه‌ختكردنه‌له‌سه‌ر چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌م ڕه‌فتارانه‌له‌ڕێی ڕاهێنان و ڕێنماییكردنی دایك و باوك، مامۆستا و ئه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ئیش له‌گه‌ڵ مناڵ و گه‌نج و كه‌سی گه‌وره‌كه‌ئه‌و‌تیزم و (ADHD) و بیركۆڵه‌كان ده‌كه‌ن، یان ئه‌وكه‌سانه‌ی كه‌خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌تن.
زانستی فه‌له‌كناسی(The science of astronomy) زۆر گرنگی بە نه‌یزه‌ك (Meteorite)  نەیزەک داوە، چونکە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بەژیانی مرۆڤەوە هەیە.  


[[ده‌سه‌‌ڵات و پێداگۆگی و ئه‌وتیزم دیالۆگ له‌گه‌ڵ بو هێلسكۆڤ|درێژەی بابەت]]
جا بۆ ئەوەی بابەتەکە ڕوونتر بێت، سەرەتا با چه‌ند زانیارییه‌ك له‌سه‌ر نه‌یزه‌ك بخه‌ینه‌ ڕوو و بزانیین كه‌ نەیزەک چییە؟
 
نه‌یزه‌ك، بریتییە لە پارچەیەکی ڕەق لە پاشماوەی تەنێکی دوورەپەرێز، وەک ئەستێرەی بچووک، کە لە بۆشایی ئاسمانەوە سەرچاوە دەگرێت و تا ده‌گاته‌ سه‌ر ڕووی هەسارە یان مانگێک، بە بەرگەهەوادا تێپه‌ڕ دەبێت. له‌م ڕێیه‌دا، ده‌كه‌وێته‌ ژێر كاریگه‌ری به‌ركه‌وتن و پەستان و کارلێکی کیمیایی و ئه‌م هۆكارانه‌ واده‌كه‌ن كه‌ له‌شێوه‌ی تۆپێکی ئاگریندا ده‌ربكه‌وێت کە بە ئەستێرەی تەقێنەر یان ئەستێرەی کەوتو ناسراوە و له‌لایه‌ن فەلەکناسانیشه‌وه‌ بە نموونەی گەشاوە، یان (ڕووناکی پڕشنگدار) ناوی دەبەن.
 
 
 
[[دەڵێن بەردێک لە ئاسمان بکەوێتە خوارەوە، بەر سەری کوردێک دەکەوێت|درێژەی بابەت]]

مێنۆی ڕێدۆزی