جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی سێیه‌م»
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| (یەک دەستکاری مامناوەند لەلایەن ھەمان بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت) | |||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
'''[[ | '''[[سوارە ئیلخانی زادە]]''' | ||
[[پەڕگە:10450870 .jpg|وێنۆک]] | |||
پ.د.'''[[زاهیر لەتیف كەریم]]''' | |||
پ.د.'''[[نیان نەوشیروان مەستی]]''' | |||
دەق،بەشێوەیەكی گشتی،پێكهاتووە لەچەندین پەیوەندی دەرەكی وناوەكی كەناوەڕۆكی ئەو پەیوەندیانە بریتین لەبابەتە هەستیارەكانی ژیان بەتایبەتی لەڕووی سۆسێوڵۆژیا وسایكۆڵۆژیا وفیكر وسیاسەتەوە.لەسەر ئەم بنەمایە سۆسێر ڕژێمێكی زمانەوانی داناوە ئەویش بەمەبەستی دۆزینەوەی پەیوەندییە سۆسێۆڵۆژییەكانی كۆمەڵگا (سعید بنكراد (ب:30 ).لەبەرامبەردا،گەورە زانای سیمۆڵۆژیای ئەمریكی شارڵ ساندرس پێرس (1839 - 1914 )جەختی لەسەر ڕێبازە پراگماتیكەكان دەكات،بەوەی هیچ زانیارییەكی پێش وەخت دەرئەنجامەكەی بەتەندروستی لەدایك نابێت بەڵكو ئەم كارە،لەڕووی كار وكردارەوە، پەیوەندی ڕاستەوخۆی بەئەنجامی تاقیكردنەوەكانەوە هەیەكەڕۆژانە ڕووبەڕوی تاكەكان دەبنەوە ( جیرار لودال:117).بەمەش جیاوازییەكان لەنێوان سۆسێر وپێرس دا دروست دەبێت كەبریتین لە: | |||
- ڕێبازی سۆسێر پشت بەڕژێمە زمانەوانییەكان دەبەستێت،بەڵام پێرس پشت بەفەلسەفە ولۆژیك دەبەستێت.لێرەدا ڕێبازەكەی سۆسێر خۆی لەبازنە تایبەتەكاندا دەبینێتەوە.بەڵام لەلای پێرس ڕێبازەكە گشتگیرییە. | |||
- پەیوەندی لای سۆسێر لەسەر بنەمای دولیزمەی دال ومەدلوولە بەنموونەی واقیع وخەیاڵ كەجۆری پەیوەندی لەجۆری هۆكارییە نەك هەڕەمەكی وسەرپێیی.بەڵام لەلای پێرس پەیوەندییەكان لەسەر بنەمای سێكوچكەی نوێنەرایەتی وپەیوەندیدارێتی وبابەتی دامەزراوە. | |||
-سۆسێر لەپەیوەندییەكاندا بایەخ بەڕژێمە ناوەكییەكان دەدات بەبێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ سەرچاوە وسەرچاوەلێگرتنە دەرەكییەكان.بەڵام پێرس ،لەیەك كاتدا،بایەخ بەڕژێمە دەرەكی وناوەكییەكان دەدات.بەمەش سەرچاوەی كاركردنی بریتیە هەر لەسێ جیهانەكە،جیهانی ڕێتێچوونی وجیهانی بوونیی وجیهانی ئەركەكان.ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت،كەسەرچاوەی تاقیگەكانی پێرس بریتییە لەلۆژیك. | |||
خۆشی لەم ڕووەوە دەڵێت"لۆژیك بەتێگەیشتنە گشتییەكەی بریتیە لەسیمۆڵۆژیا ( سیزا قاسم:137).كەواتە سیمۆڵۆژیا بریتیە لەبەرهەمی سیاقێكی فەلسەفی كەپەیوەستە بەسەرجەم زانستەكانی وەك ماتماتیك ولۆژیك وكیمیا وگەردوونزانی وفیزیك...هتد،كەسەرجەمیان،وەك پێویست، لەڕێگەی پێكهاتە پراگماتییەكانەوە كاری لەسەر دەكرێت (حامد خلیل:193) . | |||
[[ | [[سوارە ئیلخانی زادە|درێژەی بابەت]] | ||
وەک پێداچوونەوەی ١٧:٠٦، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٤
دەق،بەشێوەیەكی گشتی،پێكهاتووە لەچەندین پەیوەندی دەرەكی وناوەكی كەناوەڕۆكی ئەو پەیوەندیانە بریتین لەبابەتە هەستیارەكانی ژیان بەتایبەتی لەڕووی سۆسێوڵۆژیا وسایكۆڵۆژیا وفیكر وسیاسەتەوە.لەسەر ئەم بنەمایە سۆسێر ڕژێمێكی زمانەوانی داناوە ئەویش بەمەبەستی دۆزینەوەی پەیوەندییە سۆسێۆڵۆژییەكانی كۆمەڵگا (سعید بنكراد (ب:30 ).لەبەرامبەردا،گەورە زانای سیمۆڵۆژیای ئەمریكی شارڵ ساندرس پێرس (1839 - 1914 )جەختی لەسەر ڕێبازە پراگماتیكەكان دەكات،بەوەی هیچ زانیارییەكی پێش وەخت دەرئەنجامەكەی بەتەندروستی لەدایك نابێت بەڵكو ئەم كارە،لەڕووی كار وكردارەوە، پەیوەندی ڕاستەوخۆی بەئەنجامی تاقیكردنەوەكانەوە هەیەكەڕۆژانە ڕووبەڕوی تاكەكان دەبنەوە ( جیرار لودال:117).بەمەش جیاوازییەكان لەنێوان سۆسێر وپێرس دا دروست دەبێت كەبریتین لە:
- ڕێبازی سۆسێر پشت بەڕژێمە زمانەوانییەكان دەبەستێت،بەڵام پێرس پشت بەفەلسەفە ولۆژیك دەبەستێت.لێرەدا ڕێبازەكەی سۆسێر خۆی لەبازنە تایبەتەكاندا دەبینێتەوە.بەڵام لەلای پێرس ڕێبازەكە گشتگیرییە.
- پەیوەندی لای سۆسێر لەسەر بنەمای دولیزمەی دال ومەدلوولە بەنموونەی واقیع وخەیاڵ كەجۆری پەیوەندی لەجۆری هۆكارییە نەك هەڕەمەكی وسەرپێیی.بەڵام لەلای پێرس پەیوەندییەكان لەسەر بنەمای سێكوچكەی نوێنەرایەتی وپەیوەندیدارێتی وبابەتی دامەزراوە.
-سۆسێر لەپەیوەندییەكاندا بایەخ بەڕژێمە ناوەكییەكان دەدات بەبێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ سەرچاوە وسەرچاوەلێگرتنە دەرەكییەكان.بەڵام پێرس ،لەیەك كاتدا،بایەخ بەڕژێمە دەرەكی وناوەكییەكان دەدات.بەمەش سەرچاوەی كاركردنی بریتیە هەر لەسێ جیهانەكە،جیهانی ڕێتێچوونی وجیهانی بوونیی وجیهانی ئەركەكان.ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت،كەسەرچاوەی تاقیگەكانی پێرس بریتییە لەلۆژیك.
خۆشی لەم ڕووەوە دەڵێت"لۆژیك بەتێگەیشتنە گشتییەكەی بریتیە لەسیمۆڵۆژیا ( سیزا قاسم:137).كەواتە سیمۆڵۆژیا بریتیە لەبەرهەمی سیاقێكی فەلسەفی كەپەیوەستە بەسەرجەم زانستەكانی وەك ماتماتیك ولۆژیك وكیمیا وگەردوونزانی وفیزیك...هتد،كەسەرجەمیان،وەك پێویست، لەڕێگەی پێكهاتە پراگماتییەكانەوە كاری لەسەر دەكرێت (حامد خلیل:193) .