١٩٬٤٨١
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «جینۆسایدی کولتووریی کورد بەر لە دروست بوونی دوڵەت نەتەوە لە عێراقدا»
Jump to navigation
Jump to search
جینۆسایدی کولتووریی کورد بەر لە دروست بوونی دوڵەت نەتەوە لە عێراقدا (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ١٣:٢٩، ١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
، ١٣:٢٩، ١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢بەبێ کورتەی دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| (٢ دەستکاری لەلایەن ھەمان بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت) | |||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
[[پەڕگە:21034590.jpg|وێنۆک]] | |||
نووسینی: د. '''[[کازیوە ساڵح]]''' | نووسینی: د. '''[[کازیوە ساڵح]]''' | ||
| ھێڵی ٧: | ھێڵی ٨: | ||
زۆرێک لە نووسەرانی کورد پێداگری لە سەر لکاندنی جینۆسایدی کورد بە پاش دەوڵەتی نەتەوە، بە تایبەت لە ١٩٦٠ە کان و سەرهەڵدانی حزبی بەعسەوە، دەکەن. | زۆرێک لە نووسەرانی کورد پێداگری لە سەر لکاندنی جینۆسایدی کورد بە پاش دەوڵەتی نەتەوە، بە تایبەت لە ١٩٦٠ە کان و سەرهەڵدانی حزبی بەعسەوە، دەکەن. | ||
جینۆساید چەندین فۆرمی هەیە، ئەم بابەتە گفتوگۆ لە سەر جینۆسایدی کولتووری کورد، لە دوو سەردەمی جیاواز و دوور لە یەک، لە عێراقدا دروست دەکات. جەخت لە سەر ئەوە دەکات کە کورد بەراورد بە نەتەوە جینۆسایدکراوەکانی جیهان بەر لە جینۆسایدی فیزیکی، ئەزموونی درێژخایەنترین جینۆسایدی کولتووریی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا کردوو. | جینۆساید چەندین فۆرمی هەیە، ئەم بابەتە گفتوگۆ لە سەر جینۆسایدی کولتووری کورد، لە دوو سەردەمی جیاواز و دوور لە یەک، لە عێراقدا دروست دەکات. | ||
جەخت لە سەر ئەوە دەکات کە کورد بەراورد بە نەتەوە جینۆسایدکراوەکانی جیهان بەر لە جینۆسایدی فیزیکی، ئەزموونی درێژخایەنترین جینۆسایدی کولتووریی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا کردوو. | |||
بۆ سەلماندی ئەم گۆڤانە بابەتەکە متمانە دەخاتە سەر ڕاڤەکردن و بەدواداچوونی ئەم تەوەرانە: | بۆ سەلماندی ئەم گۆڤانە بابەتەکە متمانە دەخاتە سەر ڕاڤەکردن و بەدواداچوونی ئەم تەوەرانە: | ||
| ھێڵی ١٩: | ھێڵی ٢٢: | ||
'''کلیلە وشە''' | '''[[کلیلە وشە]]''' | ||
'''جینۆسایدی کولتووری، کورد وکوردستان، داگیرکاریی ئیسلام، سەردەمی شانشینی عەرەبی، بەریتانیا، ناسیۆنالیزمی عەرەبی.''' | '''جینۆسایدی کولتووری، کورد وکوردستان، داگیرکاریی ئیسلام، سەردەمی شانشینی عەرەبی، بەریتانیا، ناسیۆنالیزمی عەرەبی.''' | ||
'''بەرایی''' | |||
ڕینیە تایگڵەر (٢٠١١) جینۆسایدی کولتووری بە “خاپوورکردنی ئاسەواری خەڵک یان گروپێک بە مەبەستی سەربازی یان سیاسی” (١) پێناسە ئەکات. | |||
بەپێی دەستنووسە بڵاونەکراوەکانی ڕافایەڵ ڵەمکن (١٩٣٣)، جینۆسایدی کولتووری بریتییە لە لەناوبردنێکی سیستماتیکی کولتوور بە گشتی کە پێک هاتووە لە زمان، داب و نەرێت، پۆشاک، ئایین، هونەر، ئەدەب، پۆشاک، مێژوو، ئاسەوار،(٢) سیمبولە بۆماوەیییەکان و هەر پنت و فاکتەرێک کە بەهای مرۆیی و نرخی کولتووریی گرووپی بە ئامانجکراو ببەخشێت و جێگیرکردنی کولتووری و داب و نەریتی بکەر یان جینۆسایدکار. | |||
ئەمە بۆ دۆخی کۆڵۆنیالیزم/داگیرکارییش هەر ڕاستە. | |||
داگیرکار بەر لە هەر شتێک کولتووری خۆی ئەچەسپێنێت (٣). | |||
کولتوور بەشێکی گرنگی گەشەسەندنی هزری وئاوەزی و مێژووی مرۆڤە، بۆیە لە زۆر ڕووەوە کارەسات و بەندە سیاسییەکان لە کولتوورەوە دەست پێ دەکەن. | کولتوور بەشێکی گرنگی گەشەسەندنی هزری وئاوەزی و مێژووی مرۆڤە، بۆیە لە زۆر ڕووەوە کارەسات و بەندە سیاسییەکان لە کولتوورەوە دەست پێ دەکەن. | ||
| ھێڵی ٥٠: | ھێڵی ٥٦: | ||
گەرچی ئەوان هەمیشە لە ژێڕ دەستی داگیرکەرەکەیاندا بوون، هەرگیز حکومەتی سەربەخۆ و ئازادی نەبووە، سەروو سێسەد ساڵە لە ژێر پرۆگرامی هەرەسکردن، توانەوە و لە قاڵبدانی کولتووریدان، لای سەرکردایەتیی خێڵکەیان ٩٢ ساڵ بوو بیرۆکەی جێگیرکردنی مافەکانی هاووڵاتیی ڕەسەن و ناونانی کێشەکانیان هەبوو. | |||
''' | '''[[(دیار نییە باسی کێ دەکات. ئەوان کێن؟)]]''' | ||
لای مافناس و پسۆڕانیان ٢٥ ساڵ تێکۆشانیان بۆ کرد هەتا بە سەر گەورەترین زلهیزی دنیادا سەرکەوتن و مافەکانیان جێگیرکرد(١٢). | لای مافناس و پسۆڕانیان ٢٥ ساڵ تێکۆشانیان بۆ کرد هەتا بە سەر گەورەترین زلهیزی دنیادا سەرکەوتن و مافەکانیان جێگیرکرد(١٢). | ||
کورد سی ساڵە پرۆسەی سەربەخۆیی بەڕێوە ئەبات و وەزارەتی تایبەتی بە پرسی جینۆساید دروست کردووە، هەتا ئێستا پسپۆڕی تەواو لەم بوارەدا بوونی نییە و لە زۆر ڕووشەوە پسپۆڕانە مامەڵەی لە گەڵ نەکراوە. | |||
نەک هاووڵاتییە ئاساییەکە، ژمارەیەکی زۆری چالاکان و کاربەدەستانی ئەم بوارە، لە دواندا، جگە لە جینۆسایدی جەستەیی، لە جۆرەکانی دیکەی جینۆساید بێ ئاگان. | نەک هاووڵاتییە ئاساییەکە، ژمارەیەکی زۆری چالاکان و کاربەدەستانی ئەم بوارە، لە دواندا، جگە لە جینۆسایدی جەستەیی، لە جۆرەکانی دیکەی جینۆساید بێ ئاگان. | ||
دروستبوونی ئەم قەیرانی تێگەیشتن و جیگیرنەکردنی مافی قوربانیانی کورد زۆرن و پێویستە سەربەخۆ توێژنیەوەی لە سەر ئەنجام بدرێت. ئەم بابەتە زۆر بە کورتی ئاماژە بە جینۆسایدی کولتووریی کورد لە دوو قۆناغدا دەکات کە کەوتوونەتە پێش دروستبوونی دەوڵەتی نەتەوە. | دروستبوونی ئەم قەیرانی تێگەیشتن و جیگیرنەکردنی مافی قوربانیانی کورد زۆرن و پێویستە سەربەخۆ توێژنیەوەی لە سەر ئەنجام بدرێت. | ||
ئەم بابەتە زۆر بە کورتی ئاماژە بە جینۆسایدی کولتووریی کورد لە دوو قۆناغدا دەکات کە کەوتوونەتە پێش دروستبوونی دەوڵەتی نەتەوە. | |||
بۆ ئەوەی خۆی لە تاکدەنگی بپارێزێت، ئەم بابەتە میتۆلۆژیی فرەڕەهەند بەکار دەهێنێت و متمانە دەخاتە سەر ڕاڤەکردنی دیسکۆرسی ڕەخنەگرانە و ئەو ئامرازانەی لیکۆڵینەوە کە ڕەگیان لە مێژوو، سۆسیۆلۆژی و کولتوور و بابەتی لە پێشینە نووسراودایە. | بۆ ئەوەی خۆی لە تاکدەنگی بپارێزێت، ئەم بابەتە میتۆلۆژیی فرەڕەهەند بەکار دەهێنێت و متمانە دەخاتە سەر ڕاڤەکردنی دیسکۆرسی ڕەخنەگرانە و ئەو ئامرازانەی لیکۆڵینەوە کە ڕەگیان لە مێژوو، سۆسیۆلۆژی و کولتوور و بابەتی لە پێشینە نووسراودایە. | ||
| ھێڵی ٢٣١: | ھێڵی ٢٣٩: | ||
'''سەرچاوەکان''' | '''سەرچاوەکان''' | ||
Salih, Kaziwa, Genocide Culture: From Everyday Cultural Doxa and Ethnic Engineering to Genocide of Kurds in Iraq. (Unpublished doctoral dissertation). Queens’ University, Kingston, Canada, 2020. | * Salih, Kaziwa, Genocide Culture: From Everyday Cultural Doxa and Ethnic Engineering to Genocide of Kurds in Iraq. (Unpublished doctoral dissertation). Queens’ University, Kingston, Canada, 2020. | ||
Lemkin, Raphael. Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. Clark: The Lawbook Exchange, Ltd., 1933 [2005]. | * Lemkin, Raphael. Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. Clark: The Lawbook Exchange, Ltd., 1933 [2005]. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020 | * Salih, Genocide Culture, 2020 | ||
Corntassel, Jeff “Toward Sustainable Self-Determination: Rethinking the Contemporary Indigenous-Rights Discourse”. Alternatives: Global, Local, Political. 2008, 33 (1): 105–132. | * Corntassel, Jeff “Toward Sustainable Self-Determination: Rethinking the Contemporary Indigenous-Rights Discourse”. Alternatives: Global, Local, Political. 2008, 33 (1): 105–132. | ||
Ibid | * Ibid | ||
Salih, Genocide Culture, 2020 | * Salih, Genocide Culture, 2020 | ||
Moses, A. Dirk. “Empire, Colony, Genocide” In: Empire, Colony, and Genocide: Conquest, Occupation and Subaltern Resistance in World History, ed. A. Dirk Moses, 3-54. New York: Berghahn Books, 2008. | * Moses, A. Dirk. “Empire, Colony, Genocide” In: Empire, Colony, and Genocide: Conquest, Occupation and Subaltern Resistance in World History, ed. A. Dirk Moses, 3-54. New York: Berghahn Books, 2008. | ||
United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples. 2007.https://www.un.org/development/desa/indigenouspeoples/wp content/uploads/sites/19/2018/11/UNDRIP_E_web.pdf. See also: United Nations High Commisioner for Human Rights .2006. “1994/45. Draft United Nations Declaration on the Rights of Indigenous People”. | * United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples. 2007.https://www.un.org/development/desa/indigenouspeoples/wp content/uploads/sites/19/2018/11/UNDRIP_E_web.pdf. See also: United Nations High Commisioner for Human Rights .2006. “1994/45. Draft United Nations Declaration on the Rights of Indigenous People”. | ||
http://pdba.georgetown.edu/IndigenousPeoples/UNdraft.html. | * http://pdba.georgetown.edu/IndigenousPeoples/UNdraft.html. | ||
Charters, Claire. “The Rights of Indigenous Peoples.” New Zealand Law Journal (October 2006): 335–337. http://www.converge.org.nz/pma/cc001006.pdf | * Charters, Claire. “The Rights of Indigenous Peoples.” New Zealand Law Journal (October 2006): 335–337. http://www.converge.org.nz/pma/cc001006.pdf | ||
Ibid | * Ibid | ||
Morsink, Johannes. “Cultural Genocide, the Universal Declaration, and Minority Rights”. Human Rights Quarterly. 1999, vol. 21, No. 4, pp. 1009- 1060. | * Morsink, Johannes. “Cultural Genocide, the Universal Declaration, and Minority Rights”. Human Rights Quarterly. 1999, vol. 21, No. 4, pp. 1009- 1060. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020 | * Salih, Genocide Culture, 2020 | ||
Ibid | * Ibid | ||
Woolford, Andrew. This Benevolent Experiment: Indigenous Boarding Schools, Genocide, and Redress in Canada and the United States. Winnipeg: University of Manitoba Press, 2015. | * Woolford, Andrew. This Benevolent Experiment: Indigenous Boarding Schools, Genocide, and Redress in Canada and the United States. Winnipeg: University of Manitoba Press, 2015. | ||
Gerstenblith, Patty. The Destruction of Cultural Heritage: A Crime against Property or a Crime against People? 15 J. Marshall Rev. Intel prop. L., 2016. | * Gerstenblith, Patty. The Destruction of Cultural Heritage: A Crime against Property or a Crime against People? 15 J. Marshall Rev. Intel prop. L., 2016. | ||
Lemkin, Axis Rule in Occupied Europe، 1933 [2005]. | * Lemkin, Axis Rule in Occupied Europe، 1933 [2005]. | ||
Short, Damien. “Cultural Genocide and Indigenous Peoples: A Sociological Approach.” The International Journal of Human Rights. 2010, vol 14, no. 6: 833-848. See also: Morsink, Johannes. Cultural Genocide, the Universal Declaration, and Minority Rights, 1999). | * Short, Damien. “Cultural Genocide and Indigenous Peoples: A Sociological Approach.” The International Journal of Human Rights. 2010, vol 14, no. 6: 833-848. See also: Morsink, Johannes. Cultural Genocide, the Universal Declaration, and Minority Rights, 1999). | ||
Vaglieri, Laura Veccia. “The patriarchal and Umayyad caliphates”. In The | * Vaglieri, Laura Veccia. “The patriarchal and Umayyad caliphates”. In The | ||
Cambridge History of Islam, Volume 1A. Cambridge University Press, 1977. | * Cambridge History of Islam, Volume 1A. Cambridge University Press, 1977. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020. | * Salih, Genocide Culture, 2020. | ||
Ibn al-Athir, Izz al-Din & Tornberg, Carolus Johannes. Al-Kamil fi ‘al-Tarikh (9 volume set) (Arabic). Beirut: Dar Sadir 1967; as-Sallabi, Ali Muhammad .2007. “Umar Ibn Al-Khattab His Life & Times” London: International Islamic Publishing. 2. https://archive.org/details/Umar-ibn-al-khattab-volume-2–visit–Alhamdulillah-library.blogspot.in.pdf/page/n249; Al-Tabari, Abu Ja’far Muhammad b. Jarir. Tarikh al- Tabari (Arabic) (The History of al- Tabari). Beirut: Dar Ibn Hazm, 2014. | * Ibn al-Athir, Izz al-Din & Tornberg, Carolus Johannes. Al-Kamil fi ‘al-Tarikh (9 volume set) (Arabic). Beirut: Dar Sadir 1967; as-Sallabi, Ali Muhammad .2007. “Umar Ibn Al-Khattab His Life & Times” London: International Islamic Publishing. 2. https://archive.org/details/Umar-ibn-al-khattab-volume-2–visit–Alhamdulillah-library.blogspot.in.pdf/page/n249; Al-Tabari, Abu Ja’far Muhammad b. Jarir. Tarikh al- Tabari (Arabic) (The History of al- Tabari). Beirut: Dar Ibn Hazm, 2014. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020 | * Salih, Genocide Culture, 2020 | ||
Al-Huqail, Abdullah bin Hamad .2012. “Arabic language in the eyes of scientists, writers and orientalists”. Al-Jazirah. (Retrieved October 29-2018).http://www.al- jazirah.com/2012/20121227/cu7.htm. | * Al-Huqail, Abdullah bin Hamad .2012. “Arabic language in the eyes of scientists, writers and orientalists”. Al-Jazirah. (Retrieved October 29-2018).http://www.al- jazirah.com/2012/20121227/cu7.htm. | ||
Bourdieu, Pierre The Logic of Practice. Translated by Richard Nice. Cambridge: | * Bourdieu, Pierre The Logic of Practice. Translated by Richard Nice. Cambridge: | ||
Polity Press, 1990. | * Polity Press, 1990. | ||
Ibid | * Ibid | ||
Salih, Kaziwa “Kurdish Linguicide in the “Saddamist” State”. Genocide Studies International. 2019, (13) 1, 34-5. | * Salih, Kaziwa “Kurdish Linguicide in the “Saddamist” State”. Genocide Studies International. 2019, (13) 1, 34-5. | ||
Talabany, Nouri. Arabization of the Kirkuk Region. Uppsala: Kurdistan Studies Press, 2001. | * Talabany, Nouri. Arabization of the Kirkuk Region. Uppsala: Kurdistan Studies Press, 2001. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020. | * Salih, Genocide Culture, 2020. | ||
Kahn, Margaret. Children of the Jinn: In Search of the Kurds and Their Country | * Kahn, Margaret. Children of the Jinn: In Search of the Kurds and Their Country | ||
Paperback. New York: Seaview Books, 1980. | * Paperback. New York: Seaview Books, 1980. | ||
* | |||
Leha online. “34 Iraqi zhaia rasas alakrad” 2003. Retrieved October 2018. | * Leha online. “34 Iraqi zhaia rasas alakrad” 2003. Retrieved October 2018. | ||
http://www.lahaonline.com/articles/view/5476.htm. | * http://www.lahaonline.com/articles/view/5476.htm. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020. | * Salih, Genocide Culture, 2020. | ||
Atarodi, Habibollah. Great Powers, Oil and the Kurds in Mosul: (Southern Kurdistan/Norther Iraq), 1910-1925. Lanham, MD: University Press of America, 2003. | * Atarodi, Habibollah. Great Powers, Oil and the Kurds in Mosul: (Southern Kurdistan/Norther Iraq), 1910-1925. Lanham, MD: University Press of America, 2003. | ||
Ibid | * Ibid | ||
Al-Husri, Sati’ fi alwataniat walqawmiat. Beirut: dar aleilm lilmalayin, 1961. See also, Al-Husri, Al-Aruba Awalan [The Arabism First] (Beirut: Markaz Drasat Alwhda Alarabia, 1958). | * Al-Husri, Sati’ fi alwataniat walqawmiat. Beirut: dar aleilm lilmalayin, 1961. See also, Al-Husri, Al-Aruba Awalan [The Arabism First] (Beirut: Markaz Drasat Alwhda Alarabia, 1958). | ||
Salih, Genocide Culture, 2020. | * Salih, Genocide Culture, 2020. | ||
Al-Husri, The Arabism First 1958 | * Al-Husri, The Arabism First 1958 | ||
Salih, Kaziwa, Instigation of Kurdish Cultural Genocide with Formation of Turkified-Arab Nationalism in Iraq”. Studies in Ethnicity and Nationalism (SEN). October 2020. (forthcoming). | * Salih, Kaziwa, Instigation of Kurdish Cultural Genocide with Formation of Turkified-Arab Nationalism in Iraq”. Studies in Ethnicity and Nationalism (SEN). October 2020. (forthcoming). | ||
Al-Husri, The Arabism First 1958 | * Al-Husri, The Arabism First 1958 | ||
Atarodi, Great Powers, Oil and the Kurds in Mosul, 2003 | * Atarodi, Great Powers, Oil and the Kurds in Mosul, 2003 | ||
Adeed، Dawish, Arab Nationalism in the Twentieth Century: From Triumph to Despair. Princeton: Princeton UP and Oxford UP, 2003. | * Adeed، Dawish, Arab Nationalism in the Twentieth Century: From Triumph to Despair. Princeton: Princeton UP and Oxford UP, 2003. | ||
Salih, Genocide Culture, 2020. See also: Salih, “Kurdish Linguicide in the “Saddamist 2019. | * Salih, Genocide Culture, 2020. See also: Salih, “Kurdish Linguicide in the “Saddamist 2019. | ||
Nebez, Jemal. The Kurdish Language from Oral Tradition to Written Language. London: Western Kurdistan Association, 2005. | * Nebez, Jemal. The Kurdish Language from Oral Tradition to Written Language. London: Western Kurdistan Association, 2005. | ||
Salih, “Kurdish Linguicide in the “Saddamist” State”, 2019. | * Salih, “Kurdish Linguicide in the “Saddamist” State”, 2019. | ||
United Nations Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Appendix 4: Adopted by Resolution 260 (III) A of the United Nations General Assembly on 9 December 1948. | * United Nations Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Appendix 4: Adopted by Resolution 260 (III) A of the United Nations General Assembly on 9 December 1948. | ||
Yawer, Aziz. Altalim w fsol mn Tarix Altalim fi Khanaqin. Kurdistan: Hamdy Printing & Publishing cooperation, 2009. | * Yawer, Aziz. Altalim w fsol mn Tarix Altalim fi Khanaqin. Kurdistan: Hamdy Printing & Publishing cooperation, 2009. | ||
Al-Husri, Sati’ fi alwataniat walqawmiat. Beirut: dar aleilm lilmalayin, 1961 | * Al-Husri, Sati’ fi alwataniat walqawmiat. Beirut: dar aleilm lilmalayin, 1961 | ||
Salih, Instigation of Kurdish Cultural Genocide,2020. | * Salih, Instigation of Kurdish Cultural Genocide,2020. | ||