جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[ئه‌فسانه‌ی ئه‌شکه‌وتی داری خله بەشی 1]]'''
'''[[مەسەلەی کورد لەراپۆرتێکی ساڵی 1920ی بەریتانیادا]]'''
[[پەڕگە:274325163.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:385488.jpg|وێنۆک]]
نووسین و ئامادەکردنی: '''[[عەبدوڵڵا کەریم مەحمود]]'''
لەئینگلیزییەوە: محەمەد حەمەساڵح تۆفیق


دوای  ئه‌نفالی  یه‌ک و دوو وسێ ی (دۆڵی  جافایه‌تی مه‌رگه‌ وشارباژێرو قه‌ره‌داغ و گه‌رمیان) ، چه‌ند پێشمه‌رگه‌وکادرو فه‌رمانده‌یه‌کی خاوه‌ن ئه‌زمونی مه‌ڵبه‌ندی یه‌ک له‌ پێشمه‌گه‌ی تییپه‌کانی گه‌رمیان وقه‌ره‌داغ، دوای شه‌ڕ و  به‌رگرییه‌کی بێ وێنه‌  رووبه‌روو ی  سوپای ئه‌نفال  بوونه‌وه‌ ، له‌ هه‌ر سێ قۆناغه‌که‌ی ئه‌نفال ،ئه‌و پارتیزانانانه‌  له‌ هه‌ڵوێستێکی به‌های مێژوو ی دا  بڕیا ریان دا ، وه‌ک چه‌ند مه‌فره‌زه‌یه‌کی پارتیزانی له‌ گه‌رمیان و قه‌ره‌داغ بمێننه‌وه‌ ، نیشتمان  چۆڵی نه‌که‌ن ، درێژه‌  به‌ جه‌نگی پارتیزانی بده‌ن  ، ئه‌و بڕیاره‌ له‌و سه‌رده‌مه‌ دژوارو ئاڵۆزه‌ی ئه‌نفال و دوای ئه‌نفال،  له‌خاکێکی  خاپورکراو سوتماک وچۆڵه‌وانی ، ئه‌زمونێکی ده‌گمه‌نی بێ وێنه‌ بوو،  له‌ مێژووی نوێ ی جه‌نگی پارتیزانی جیهان .
بەشی یەکەم


ئه‌و پارتیزانانه‌ له‌وسه‌رده‌مه‌دا  بڕیار ی مه‌رگی شکۆمه‌ندیان  دا ، له‌ سه‌ره‌تا دا هیچ حه‌شارگه‌یه‌کی  خۆ حه‌شاردانیان  دیاری نه‌کرد بوو بریتی بوون له‌:
ئەم باسە بەشی شەشەمی راپۆرتی پێداچوونەوەی حوکمی راستەوخۆی عێراقە لەلایەن بەریتانیاوە، کە ساڵی 1920 ئامادە کراوە. راپۆرتەکە بە ناوی پێداچوونەوەی کارگێڕیی مەدەنیی میزۆپۆتامیایە Review of the Civil Administration of Mesopotamia و ساڵی 1920 خاتوو گێرتروود لوسیان بێڵ نووسیوێتی، کە سکرتێری کۆمیسیۆنی باڵا بووە لە عێراق.


* حه‌مه‌ره‌ش و مه‌فره‌زه‌که‌ی له‌ سنووری ناوچه‌ی  سه‌نگاو چیای ئاشداغ.
راپۆرتەکە لە هەندێ شوێندا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی 1918 و 1919 و تێکڕا باس و هەڵسەنگاندنی چۆنێتی گرتنی ناوچە جۆراوجۆرەکانی میزۆپۆتامیایە، پێش ئەوەی لە ساڵی 1921دا قەوارەی دەوڵەتێکی تێدا دروست بکرێت بەناوی عێراقەوە و کەین و بەینی چۆنێتیی لکاندنی کوردستانی باشوورە بەم قەوارەیەوە – وەرگێڕ.
* سه‌ید جه‌وهه‌رو نازم که‌رکوکی و شیخ که‌ریم  چاوڕه‌ش و مه‌فره‌زه‌که‌یان له‌ سنووری زه‌نگه‌نه‌و ئه‌و به‌ری قادر که‌ره‌م له‌ هه‌رده‌ی زه‌نگنه‌ .
* عوسمانی حاجی مه‌حمود و مه‌فره‌زه‌که‌ی له‌ سنووری ناوچه‌ی کفری له‌ چه‌م قایش و ئاوه‌ سپی لای سه‌رقه‌ڵا.
* مه‌لا ئه‌حمه‌دی گه‌رمیان و سه‌ید محه‌مه‌دو مه‌فره‌زه‌که‌یان  له‌ ناوچه‌ی رۆغزایی مانه‌وه‌ ، دواتر روویان کرده‌ ( توورکه‌ ...زاوت ....داری خله‌ )
* عه‌دنانی حه‌مه‌ی میانا و مام ساڵح و مه‌فره‌زه‌که‌ی له‌ ده‌وروبه‌ری زاوت .
* حه‌مه‌ پاریاوڵه سنووری (مراوه‌ ) و( پاریا وڵه‌) ...
* مه‌حمودی مامه‌ عه‌زه‌ له‌ ئاوه‌سپی سنووری قه‌ره‌داغ ..


دەقی تەواوی تێبینیی کۆمیسیۆنی باڵا لەسەر ئامادەکردنی بەم شێوەیە:


[[ئه‌فسانه‌ی ئه‌شکه‌وتی داری خله بەشی 1|درێژەی بابەت]]
ئەم پەیپەرە پێشکەش کردنی باسێکە لەبارەی کارگێڕیی مەدەنیی میزۆپۆتامیاوە لە ماوەی داگیرکردنی سەربازیی بەریتانیادا، کە وەک بڵێی لە هاوینی ئەمساڵەوە، کاتێ کە ماندێتی میزۆپۆتامیا لەلایەن بەریتانیای مەزنەوە قبووڵکرا، هەنگاو گیرایەبەر بۆ زوو دامەزراندنی حکوومەتێکی عەرەبی.
 
حکومەتی خاوەن شکۆی (بەریتانیا) داوای راپۆرتێکی کرد لەسەر ئەم ماوە قورس و پڕ گرفتە، لەجێگری کۆمیسیاری مەدەنی، کەوا ئامادەکاریی سپاردە خاتوو گێرتروود ل. بێڵ C. B. E.
ئۆفیسی هندستان India Office
3ی دیسەمبەری 1920
لەندەن: چاپ و بڵاوکردنەوەی لەلایەن ئۆفیسی پەڕاو و نووسراوەکانی حکوومەتی خاوەن شکۆوە.
 
 
[[مەسەلەی کورد لەراپۆرتێکی ساڵی 1920ی بەریتانیادا|درێژەی بابەت]]

وەک پێداچوونەوەی ‏١١:٣٣، ١٨ی ئازاری ٢٠٢٢

مەسەلەی کورد لەراپۆرتێکی ساڵی 1920ی بەریتانیادا

385488.jpg

لەئینگلیزییەوە: محەمەد حەمەساڵح تۆفیق

بەشی یەکەم

ئەم باسە بەشی شەشەمی راپۆرتی پێداچوونەوەی حوکمی راستەوخۆی عێراقە لەلایەن بەریتانیاوە، کە ساڵی 1920 ئامادە کراوە. راپۆرتەکە بە ناوی پێداچوونەوەی کارگێڕیی مەدەنیی میزۆپۆتامیایە Review of the Civil Administration of Mesopotamia و ساڵی 1920 خاتوو گێرتروود لوسیان بێڵ نووسیوێتی، کە سکرتێری کۆمیسیۆنی باڵا بووە لە عێراق.

راپۆرتەکە لە هەندێ شوێندا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی 1918 و 1919 و تێکڕا باس و هەڵسەنگاندنی چۆنێتی گرتنی ناوچە جۆراوجۆرەکانی میزۆپۆتامیایە، پێش ئەوەی لە ساڵی 1921دا قەوارەی دەوڵەتێکی تێدا دروست بکرێت بەناوی عێراقەوە و کەین و بەینی چۆنێتیی لکاندنی کوردستانی باشوورە بەم قەوارەیەوە – وەرگێڕ.

دەقی تەواوی تێبینیی کۆمیسیۆنی باڵا لەسەر ئامادەکردنی بەم شێوەیە:

ئەم پەیپەرە پێشکەش کردنی باسێکە لەبارەی کارگێڕیی مەدەنیی میزۆپۆتامیاوە لە ماوەی داگیرکردنی سەربازیی بەریتانیادا، کە وەک بڵێی لە هاوینی ئەمساڵەوە، کاتێ کە ماندێتی میزۆپۆتامیا لەلایەن بەریتانیای مەزنەوە قبووڵکرا، هەنگاو گیرایەبەر بۆ زوو دامەزراندنی حکوومەتێکی عەرەبی.

حکومەتی خاوەن شکۆی (بەریتانیا) داوای راپۆرتێکی کرد لەسەر ئەم ماوە قورس و پڕ گرفتە، لەجێگری کۆمیسیاری مەدەنی، کەوا ئامادەکاریی سپاردە خاتوو گێرتروود ل. بێڵ C. B. E. ئۆفیسی هندستان India Office 3ی دیسەمبەری 1920 لەندەن: چاپ و بڵاوکردنەوەی لەلایەن ئۆفیسی پەڕاو و نووسراوەکانی حکوومەتی خاوەن شکۆوە.


درێژەی بابەت