مەهاباد قەرەداخی

تۆمارێکی تایبەت بۆ مانو بەرزنجی لەلایەن کۆچکردوو بەرێز (مەهاباد قەرەداخی) سەبارەت بە ژیان و چالاکێکانی.

چەند وێستگەیەکی گرنگی ژیانی مەهاباد قەرەداغی

لە 22-01-1966 لەساڵیادی دامەزراندی کۆماری کوردستان لە شارۆچکەی کفری کە سەر بە پارێزگای کەرکووکی باشووری کوردستان بووە، لە دایک بووە هەر بۆیە ناونراوە مەهاباد.

• 1978 لە تەمەنی 12 ساڵییەوە دەستی بە نووسینی شیعر کردووە.
• 1980 لە ئاداری ئەو ساڵەدا یەکەمین بەرهەمی شیعری لە هەفتەنامەی هاوکاری بڵاوکراوەتەوە.
• 1980 لە 27ی نیسانی هەمان ساڵدا لە لایەن رژێمی بەعسی عێراقەوە لە سۆنگەی شیعری بەرگری زیندانی دەکرێت. لە ئەشکەنجەخانەکانی ئەمنی کفرییەوە بۆ بەعقوبە و لەوێشەوە بۆ زەعفەرانییە و دواتر بۆ ئەمنی عامەی بەغدا دەگوێزرێتەوە.
• 1981 لە دادگای سەورە لە بەغدا حوکمی ساڵێک زیندانی بەسەردا دەدرێت.
• 1982 لە رێکخستنە نهێنیەکانی کۆمەڵەی رەنجدەرانی کوردستان درێژە بە تێکۆشانی سیاسی دەدات. لە رۆژنامە و گۆڤارەکانی ناو شاردا بە ناوی مەهاباد قەرەداغی شیعر و نووسینەکانی بڵاو دەکاتەوە، لە گۆڤارەکانی شاخیش بە ناوی خوازراوی هەتاو گەرمیانی، ژاڵە، بەردەوام، ئاڵا و هتد.
• 1984 لە پەیمانگای هونەری کەرکووک، بەشی ژمێریاری وەردەگیرێت و لە 1987 تەواوی دەکات.
• 1985 یەکەمین کۆڕی شیعری لە هەولێر و سلێمانی پێشکەش دەکات و بۆ یەکەمین جار لە تەلەفیزیۆنی کوردی کەرکووک چاوپێکەوتنێکی ئەدەبی لەگەڵ دەکرێت.
• 1991 بەشداری کارا لە ڕاپەڕین و کۆڕەودا دەکات. یەکەمین موژدەی ئازادکردنی شاری کفری لە 10ی ئازاردا بە بڵندگۆ دەدا بە گوێی خەڵکی شارەکە.
• 1991 لە کۆنگرەی ڕاپەڕیندا دەبیتە ئەندامی یەکێتیی نووسەرانی کورد.
• 1992 لەگەل مستەفا گەرمیانی شاعیر و نووسەر هاوسەرگیری دەکات.
• 1993 ڕوو لە سوێد دەکات و لەوێ نیشتەجێ دەبێت.
• 1994 دەست بە چاپکردنی بەرهەمەکانی دەکات کە چەندین کتیبی شیعر و چیرۆک و لیکۆڵینەوە و ڕۆمان بوون و لەسەردەمی بەعسدا لەبەر سانسۆر رگەی چاپکردنیان نەدەدان.
• 1998 بەرنامەی پانۆراما لە تەلەفیزیۆنی میدیا ئامادە و پێشکەش دەکات.
• 1999 لە یەکی حوزەیرانی ئەو ساڵەدا کچە تاقانەکەی شاکار لە دایک دەبێت.
• 2001 لەگەڵ دوو خانمی تردا شنە هیدایەتی و مونیرە موفتیزادە، رێکخراوی پرۆژەی ژنی کورد دادەمەزرێنن و داخوازینامەی ژنی کورد بەرهەم دەهێنن و جەندین کۆنفرانسی نەتەوەیی و نێونەتەوەیی بۆ دەگرن کە سەرەتا و راگەیاندنەکەی لە هۆڵیکی پەرلەمانی بەریتانیا دەبێت.
• 2003 دەبیتە ئەندامی یەکیتی نووسەرانی سوید.
• 2004 لە باڵەخانەی پەرلەمانی کوردستان کۆنفرانسی 'داخوازینامەی ژنی کورد' ساز دەکەن و داخوازینامەکە پیشکەش بە پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکریت.
• 2004 کۆلێژی پەروەردەی زانکۆی ستۆکهۆڵم تەواو دەکات، لێکۆلینەوەکەی دەربارەی دەروونناسی پەروەردە دەبیت لە ژێر ناویزمان، ڕامان و ناسنامە'.
• 2005 لەسەر داخوازی سەرۆک وەزیران نیچیرڤان بارزانی دەگەڕیتەوە کوردستان و دەبیتە راوێژکاری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری ئافرەتان و یەکسانی. بە پرۆژەی سیاسەتی یەکسانی و دامەزراندنی دەزگای یەکسانی لە ئەنجومەنی وەزیران دەست بە کار دەبێت.
• 2008 دەبێتە ئەندامی لیژنەی باڵای هەموارکردنی یاسای باری کەسێتی بە بڕیاری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران.
• 2010 دەبێتە ئەندامی دەستەی باڵای یەکێتی نووسەرانی کورد.
• 2012 دەبیتە بەڕێوەبەری پەیمانگای یەکێتی ئافرەتانی کوردستان بۆ پرسە کۆمەڵایەتییەکان.
• 2013 دەست بە پرۆژەی گۆڤاری هزری وەرزی شیکار دەکات و لە هەمان پەیمانگا ژمارە سفری لە 25 ی نۆڤەمبەردا چاپ و بڵاو دەبێتەوە.
• 2013بەشی ئینگلیزی لە کۆلێژی پەروەردەی زانکۆی سابیس تەواو دەکات.
• 2018 دەبیتە ئەندامی دەستەی رێکخراوە جەماوەری و پیشەییەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان.
• 1991 تا 2019 ژمارەی بەرهەمە چاپکراوەکانی دەگاتە 34، کە بریتین لە کۆمەڵە شیعر، کۆمەڵە چیرۆک، ڕۆمان، بیرەوەری، لێکۆڵینەوەی کۆمەڵناسی و دەروونناسی، وەرغێران و کتێبی پەروەردەیی.
• نووسەر جگە لە زمانی زگماک کە کوردی یە، زمانەکانی عەرەبی، سویدی، ئینگلیزی و تورکی و تا ڕادەیەکیش فارسی دەزانێت.

بەرهەمە چاپکراوەکانی مەهاباد قەرەداغی:

• ژانری شیعر:
• -نەخشەی دواڕۆژ- 1991 کوردستان
• - پانۆراما- 1993 سوید
• - شاخ کێڵگەی گەنمەشامییە/ 1994 سوید
• - میدالیا/ 1995 سوید
• -هاژەی رۆح- 1997 کوردستان
• - باڵندە بەفرەکان/ بە زمانی سویدی/ 1998 سوید
• -دیوانی مەهاباد قەرەداغی/ 2013 کوردستان.
• ژانری چیرۆک، ڕۆمان و بیرەوەری:
• - کۆچ/ ڕۆمان/ 1993 سوید
• -ئەڤین ئاوی ژیانە/ ڕۆمانە شیعر/ 1996 سوید و کوردستان
• -مەرگی مرۆڤ و نیوێک/ کورتە چیرۆک/ 2004 کوردستان.
• -ساڵێک لە دۆزەخ/ بیرەوەری زیندان/ 2005 کوردستان.
• -چلچرا/ بیرەوەری/ 2006 / کوردستان.
• -زەنگدانەوە/ ڕۆمان/ 2007/ کوردستان.
• -لەتێ پیاو/ کورتەچیرۆک/ 2012/ کوردستان.
• -فاتیلا/ ڕۆمان/ 2017/ کوردستان.
• ژانری لێکۆڵینەوە:
• -لە پێناوی ژیانەوەی ئافرەتدا/ 1994 سوید.
• -ئازادکردنی مێژوو/ 2002/ سوید و کوردستان.
• -شەرەفنامە، شەرف کۆدێکە بۆ کۆیلەکردنی ژن/ 2003 سوید و کوردستان.
• -زمان، ڕامان و ناسنامە/ 2005 کوردستان
• -کارەساتی ئەنفال، کاریگەرییە دەروونی و کۆمەڵایەتییەکانی/ 2003 سوید.
• -ژن و کۆمەڵگە لە قۆناغی باڵندەیی شێرکۆ بێکەسدا / 2004 کوردستان.
• -وشەباران/ دیداری رۆژنامەوانی/ 2011/ کوردستان
• -لە فێمینیزمەوە تا هیومانیزم/ 2013 کوردستان
• -ئافرەتیزم، مێژووی سەدساڵ تێکۆشان بۆ مافی یەکسان لە باشووری کوردستان/ 2018 کوردستان.
• ژانری وەرگێڕان:
• -شیعر هەناسەی گەردوونە/ هەڵبژاردەیەک لە شیعری هاوچەرخی جیهان/ 1995 سوید.
• -دانپێدانانێکی پیاوانە/ هەڵبژاردەیەک لە چیرۆکەکانی د. نەوال سەعداوی/ 1996 سوید.
• -نانی ژەهراوی/ شانۆنامە لە نووسینی ڤیسیلین هانچێڤ/ 1996 سوید.
• -جینۆساید/ هۆلۆکۆست، کۆکوژی جولەکەکان لە لایەن ئەڵمانیای نازییەوە. نووسینی: ئارێل هوروتز. 2017 کوردستان.
• -جینۆساید/ کۆمەڵکوژی لە خاکی هەزار گرددا، ڕواندا 1994. نووسینی بنیامین نیوبێرگەر. 2018 کوردستان.
• -جینۆساید/ کۆمەڵکوژی ئەرمەنەکان، لە یادکراو و نکۆڵیلێکراو. نووسینی پرۆفیسۆر یایر ئاورۆن. 2018 کوردستان.
• -جینۆساید/ ڕامان لە وێنانەکراو، ڕووە تیۆرییەکانی لێکۆڵینەوە لە جینۆساید. نووسینی: یایر ئاورۆن. 2019 کوردستان.
• ژانرای کتێبی پەروەردەیی:
• -گەرمیان
• -باوەگوڕگوڕ
• -دیلان
• کتێبی خوێندنەوە بۆ فێربوونی قوتابیانی کورد لە سوید. مەهاباد قەرەداغی لە ڕۆژی هەینی ڕیکەوتی 09-10-2020 بە نەخۆشی کۆچی دوایی کرد.