جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «مەهاباد»

Jump to navigation Jump to search
٢٬٩٦٢ بایت زیاد کرا ،  ‏١٩:٥٢، ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢
ب
Jwan پەڕەی شاری مەهابادی گواستەوە بۆ مەهاباد
ب (Jwan پەڕەی شاری مەهابادی گواستەوە بۆ مەهاباد)
 
(٦ دەستکاری لەلایەن ٢ بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Ma.jpg|وێنۆک|چەپ]]
[[پەڕگە:Ma.jpg|وێنۆک|چەپ]]
مەھاباد یەکێکە لە گرنگترین و بەناوبانگترین شارەکانی ڕۆژ هەڵاتی کوردستان . ئەم شارە یەکێکە لە شارە گەورەکانی پارێزگای ورمێ و لە باشووری گۆلی ورمێ ھەڵکەوتووە. ناوچەی مەھاباد شوێنی گێرەوکێشەی سیاسی لە سەردەمی هاوچەرخدا بووە. ئەم شارە پایتەختی کۆماری کوردستان (کۆماری مەھاباد) بوو و لە دوای شۆڕشی ئیسلامیی بۆ ماوەیەک لە ژێر دەسەڵاتی کورداندا بوو.
مەھاباد یەکێکە لە گرنگترین و بەناوبانگترین شارەکانی ڕۆژ هەڵاتی کوردستان . ئەم شارە یەکێکە لە شارە گەورەکانی پارێزگای ورمێ و لە باشووری گۆلی ورمێ ھەڵکەوتووە. ناوچەی مەھاباد شوێنی گێرەوکێشەی سیاسی لە سەردەمی هاوچەرخدا بووە. ئەم شارە پایتەختی کۆماری کوردستان (کۆماری مەھاباد) بوو و لە دوای شۆڕشی ئیسلامیی بۆ ماوەیەک لە ژێر دەسەڵاتی کورداندا بوو.
ھێڵی ١٠: ھێڵی ١١:


ساڵی ١٩٣٦ بەرامبەر ساڵی هەتاوی ١٣١٥ (له کاتی حکوومەتی ڕەزاشا) به پیشنیاری ئاغای ڕەشید یاسەمی نێوی ئەو شاره گۆڕدرا و بوو به «مەهاباد»
ساڵی ١٩٣٦ بەرامبەر ساڵی هەتاوی ١٣١٥ (له کاتی حکوومەتی ڕەزاشا) به پیشنیاری ئاغای ڕەشید یاسەمی نێوی ئەو شاره گۆڕدرا و بوو به «مەهاباد»
 
[[پەڕگە:Ma01.jpg|وێنۆک|ڕاست]]
'''مێژوو'''
'''مێژوو'''


ھێڵی ٢١: ھێڵی ٢٢:
لە سەردەمی قاجاڕەکاندا، مەھاباد بەھۆی لە سەر ڕێگە بوونی بۆ شاری شام ھەندێک گەشایەوە.
لە سەردەمی قاجاڕەکاندا، مەھاباد بەھۆی لە سەر ڕێگە بوونی بۆ شاری شام ھەندێک گەشایەوە.


لە ساڵانی ١٩٦٠ تا ١٩٧٠دا ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی دەور و پشتەوە کۆچیان کرد بۆ مەھاباد، بۆیە شار گەورە بۆوە و زۆربەی باغەکانی دەوری شار بوون بە ماڵ. ھەربۆیە ئێستاش ناوی ھەندێک لە گەڕەکەکانی مەھاباد وشەی «باغ» ی پێوەیە.
لە ساڵانی ١٩٦٠ تا ١٩٧٠دا ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی دەور و پشتەوە کۆچیان کرد بۆ مەھاباد، بۆیە شار گەورە بۆوە و زۆربەی باغەکانی دەوری شار بوون بە ماڵ. ھەربۆیە ئێستاش ناوی ھەندێک لە گەڕەکەکانی مەھاباد وشەی «باغ» ی پێوەیە.[[پەڕگە:Qazi.jpg|وێنۆک|چەپ]]


'''ڕووبار و چەمەکانی'''
'''ڕووبار و چەمەکانی'''
ھێڵی ٢٧: ھێڵی ٢٨:
وێنەی پردی سوور بەسەر چەمی مەھاباد
وێنەی پردی سوور بەسەر چەمی مەھاباد
مەھاباد چەمێکی گرنگی ھەیە بە ناوی چەمی مەھاباد (چۆمی مەھاباد) کە خۆی لە سێ لکان پێکھاتووە: لکی بەیتاس (لە کێوی مام سوارە سەرچاوە دەگرێ و لە لای ڕۆژھەڵاتەوە دەچێتەوە ناو بەنداوی مەھابادەوە)، لکی دێبوکر (لە کێوی سەرمێرگان سەرچاوە دەگرێ و لە لای ڕۆژاواوە دەچێتەوە ناو بەنداوەوە) و ھەروەھا لکی کەوتەر یان لکی سەرەکی (لە کێوی براییم جەلال سەرچاوە دەگرێ و دەچێتەوە ناو بەنداوەوە). ئەم چەمە بە دەشتی مەھاباددا دەڕوا و لە ڕێگای کاناڵەوە زەوی و مەزاراکان ئاو دەدێری و پاشان دوای تێپەڕاندنی دارەلەک، خوڕخوڕە، گردەیاقووب و داشخانە دەچێتەوە ناو زەلکاوەکانی باشووری گۆلی ورمێوە.
مەھاباد چەمێکی گرنگی ھەیە بە ناوی چەمی مەھاباد (چۆمی مەھاباد) کە خۆی لە سێ لکان پێکھاتووە: لکی بەیتاس (لە کێوی مام سوارە سەرچاوە دەگرێ و لە لای ڕۆژھەڵاتەوە دەچێتەوە ناو بەنداوی مەھابادەوە)، لکی دێبوکر (لە کێوی سەرمێرگان سەرچاوە دەگرێ و لە لای ڕۆژاواوە دەچێتەوە ناو بەنداوەوە) و ھەروەھا لکی کەوتەر یان لکی سەرەکی (لە کێوی براییم جەلال سەرچاوە دەگرێ و دەچێتەوە ناو بەنداوەوە). ئەم چەمە بە دەشتی مەھاباددا دەڕوا و لە ڕێگای کاناڵەوە زەوی و مەزاراکان ئاو دەدێری و پاشان دوای تێپەڕاندنی دارەلەک، خوڕخوڕە، گردەیاقووب و داشخانە دەچێتەوە ناو زەلکاوەکانی باشووری گۆلی ورمێوە.
'''ئایین'''
زۆربەی خەڵکی شاری مەھاباد موسڵمان و سوننی شافعیین. بەر لە شەڕی یەکەمی جیھانی ئەرمەنییەکان کە بە ھۆی فشاری دەوڵەتی عوسمانی کۆچیان کردبوو بۆ ئێران، لە باشووری شاری مەھاباد و لە گەڕەکێکی گەورە بە ناوی «گەڕەکی ھەرمەنیان» نیشتەجێ بوون، جوولەکەکانیش لە ناوەندی شار و لە «گەڕەکی جوولەکان» نیشتەجێ بوون. ئێستا زۆربەیان کۆچیان کردووە بۆ وڵاتانی تر.
'''کەسایەتییە ناودارەکان'''
ھێمن، قازی موحەممەد، ھەژار
چەند کەس لە ناودارانی شاری مەھاباد لە ژێرەوە ھاتوون:
سیاسەت
قازی موحەمەد: سەرۆکی کۆماری مەھاباد
عەبدورڕەحمان زەبیحی: کەسایەتیی سیاسی و لە دامەزرێنەرانی کۆمەڵەی ژ.ک
مەسعوود بارزانی: سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان و سەرۆکی پێشووی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، لە مەهاباد لە دایک بووە.
ئەحمەد تۆفیق: سکرتێری گشتیی حیزبی دیمۆکرات
سلێمان موعینی: کەسایەتیی سیاسیی کورد
'''وێژە'''
وەفایی: شاعیر
حەریق: شاعیر
سەیفولقوزات
گیو موکریانی: نووسەر، وەرگێڕ، ڕۆژنامەوان، وێنەگر
مەلا مارف کۆکەیی: شاعیر
عەبدوڕەحمان شەرەفکەندی: شاعیر، نووسەر، وەرگێڕ
محەمەد ئەمین شێخولئیسلامی موکری: شاعیر
محەمەد قازی: وەرگێڕ، نووسەر
عەلی حەسەنیانی: شاعیر، نووسه‌ر، چالاکی سیاسی
قاسم موئەیەدزادە: شاعیر
سەلاح پایانیانی: توێژەر و فەرهەنگنووس
مۆزیک
محەممەد ماملێ: گۆرانیبێژ
جافر ماملێ: (برای محەممەد) گۆرانیبێژ
سەعید ماملێ: ( باوکی محەممەد و جافر) گۆرانیبێژ
عەزیز شاھڕۆخ: گۆرانیبێژ
میکایل: گۆرانیبێژ
جەمال موفتی: گۆرانیبێژ
سەید ڕەحیم قوڕەیشی: گۆرانیبێژ
نازی عەزیزی: گۆرانیبێژ
سەلاح خزری: گۆرانیبێژ
ئیبراهیم قادری: گۆرانیبێژ
ڕەسووڵ نادری: گۆرانیبێژ
جەعفەر مینایی: مامۆستای مۆسیقا
کاوە فەقێزادە: مامۆستای مۆسیقا
سینەما
خەسرەو سینا: سینەماکار
ئیبراھیم سەعیدی: سینەماکار
[[پۆل:شار و شوێنەوار]]
٢٬٠٩٤

دەستکاری

مێنۆی ڕێدۆزی