جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[مولازم حەلیم]]'''
'''[[ساڵح بەگی ساحێبقڕان]]'''
[[پەڕگە:9e928c2a0539b2801400f19fce71d2eb.jpg|وێنۆک]]
ساڵح بەگی زەکی بەگی ساحێبقڕان سەرکردەیەکی سەربازی و ئیداری و ئەدیبێکی دیار بووە و لەهەر یەک لەو کایانەدا خزمەتێکی گەورەی بە گەل و وڵاتەکەی کردووە.


ئامادەکردن: '''[[محەمەد حوسێن شەریف (محەمەد گۆران)]]'''
ساڵی 1886 لەشاری '''[[هەڵەبجە]]''' لەدایک بووە.
[[پەڕگە:312918751 ککک.jpg|وێنۆک]]


حه‌لیمه‌ سۆفى مسته‌فا ناسراو به‌ (مولازم حه‌لیمه‌) ساڵى 1933 له‌گوندى ماونانى دۆڵى باڵه‌ییانى ناوچه‌ى باڵه‌كایه‌تى، له‌خێزانێكى هه‌ژار و نیشتمانپه‌روه‌ر، چاوى به‌ڕووناكى ژیان هه‌ڵهێناوه‌، دایكى ناوى (عائیشه‌ عه‌بدوڵا) بووه‌. حه‌لیمه‌ سۆفى سێ خوشك و دوو براى هه‌بووه‌، به‌هۆى ڕه‌وشى ئه‌وكاتى ناوچه‌كه‌، وه‌ك هه‌ر منداڵێكى ده‌ڤه‌ره‌كه‌ له‌خوێندن بێبه‌ش ده‌بێت.
قۆناغەکانی خوێندنی لە '''[[سلێمانی]]''' و بەغدا و ئەستەنبوڵ تەواو کردووە و بڕوانامەی بەرزی لە زانستی سەربازیدا بەدەستهێناوە و ساڵی 1906 بووە بەئەفسەر و لەسوپای عوسمانیدا خزمەتی کردووە.


حه‌لیمه‌ ورده‌ ورده‌ له‌گه‌ڵ چیا و باغه‌كانى گوندى ماونان گه‌وره‌ ده‌بێ، چیا به‌رزه‌كانى گوند نموونه‌ى خۆڕاگرى و وره‌ى به‌رزى بوون، ئه‌وه‌ش به‌ڕوونى له‌كه‌سایه‌تى حه‌لیمه‌ ده‌دره‌وشایه‌وه‌، ده‌سه‌ڵاتى پیاوسالارى له‌و ساته‌وه‌ زیاتر چه‌وساندنه‌وه‌ى ژنى كردبووه‌ نه‌ریت، ژنان له‌برى خوێن ده‌دران، شیربایى و گه‌وره‌ به‌بچووك و ژنبه‌ژن و چه‌ندین دیارده‌ى دیكه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ى ژن هه‌بووه‌، (حه‌لیمه‌)ش وه‌ك به‌شێكى زۆر له‌ژنانى گونده‌كه‌ى، به‌ژن دراوه‌ بۆ براكه‌ى و به‌وجۆره‌ ژیانى هاوسه‌رى پێكهێناوه‌ و بۆته‌ دایكى سێ كچ و كوڕێك.
دوای بڕانەوەی جەنگی یەکەمی جیهان و لەساڵی 1921 گەڕاوەتەوە شاری سلێمانی و ساڵی 1922کراوە بەقائیمقامی ئاکرێ و پاش ماوەیەکی کەم وازیهێناوە و پەیوەندی بەشێخ مەحموودی نەمرەوە کردووە و لەتەشکیلەی دووەمی وەزارەتەکەیدا بووە بەسەرکردەی هێزە چەکدارەکان و پلەکەی هاوشانی وەزیری بەرگری بووە.


حه‌لیمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى له‌گونده‌كه‌یان خه‌ریكى كارى جوتیارى بوو، یارمه‌تى ئه‌و پێشمه‌رگانه‌شى ده‌دا كه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا بوون، له‌هه‌ر شوێنه‌ك بووایه‌ گه‌نجانى هانده‌دا بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ى هه‌ستى نیشتمانپه‌روه‌ریان، له‌ڕێكخستنى گه‌نجانه‌وه‌ ده‌ستده‌كا به‌خه‌بات و وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تى له‌ناو خێزان و كۆمه‌ڵگادا كاریگه‌ر بووه‌.
دوای تێکچوونی حکومەتی شێخ چۆتە بەغدا و لەوێ لەمەیدانی رۆژنامەنوسیدا خزمەتی کردووە و گۆڤاری دیاری کوردستانی بەزمانەکانی کوردی و عەرەبی و تورکی دەرکردووە.  


کە گۆڤارێکی بەرەونەقی وێنەدار بووە لە 11-3-1925 تا 11-5-1926 ئەو گۆڤارە بەردەوام بووە.


[[مولازم حەلیم|درێژەی بابەت]]
ساحێبقڕان وتاری بۆ ئەو گۆڤارە نوسیوە و هەروەها شاعیر بووە و شیعریشی نوسیوە.
 
ئەو لەرووی ئەدەبی کەسێکی بەتوانا و هەڵکەوتوو بووە و بەحوکمی ئەوەی زمانەکانی تورکی و عەرەبی و فارسی و فەرەنسی بەباشی زانیوە سوودی لەئەدەبیاتی ئەو گەلانە وەرگرتووە و سەرچاوەی رۆشنبیری خۆی پێ دەوڵەمەند کردوون.
 
 
[[ساڵح بەگی ساحێبقڕان|درێژەی بابەت]]

وەک پێداچوونەوەی ‏١٢:١٠، ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢

ساڵح بەگی ساحێبقڕان

9e928c2a0539b2801400f19fce71d2eb.jpg

ساڵح بەگی زەکی بەگی ساحێبقڕان سەرکردەیەکی سەربازی و ئیداری و ئەدیبێکی دیار بووە و لەهەر یەک لەو کایانەدا خزمەتێکی گەورەی بە گەل و وڵاتەکەی کردووە.

ساڵی 1886 لەشاری هەڵەبجە لەدایک بووە.

قۆناغەکانی خوێندنی لە سلێمانی و بەغدا و ئەستەنبوڵ تەواو کردووە و بڕوانامەی بەرزی لە زانستی سەربازیدا بەدەستهێناوە و ساڵی 1906 بووە بەئەفسەر و لەسوپای عوسمانیدا خزمەتی کردووە.

دوای بڕانەوەی جەنگی یەکەمی جیهان و لەساڵی 1921 گەڕاوەتەوە شاری سلێمانی و ساڵی 1922کراوە بەقائیمقامی ئاکرێ و پاش ماوەیەکی کەم وازیهێناوە و پەیوەندی بەشێخ مەحموودی نەمرەوە کردووە و لەتەشکیلەی دووەمی وەزارەتەکەیدا بووە بەسەرکردەی هێزە چەکدارەکان و پلەکەی هاوشانی وەزیری بەرگری بووە.

دوای تێکچوونی حکومەتی شێخ چۆتە بەغدا و لەوێ لەمەیدانی رۆژنامەنوسیدا خزمەتی کردووە و گۆڤاری دیاری کوردستانی بەزمانەکانی کوردی و عەرەبی و تورکی دەرکردووە.

کە گۆڤارێکی بەرەونەقی وێنەدار بووە لە 11-3-1925 تا 11-5-1926 ئەو گۆڤارە بەردەوام بووە.

ساحێبقڕان وتاری بۆ ئەو گۆڤارە نوسیوە و هەروەها شاعیر بووە و شیعریشی نوسیوە.

ئەو لەرووی ئەدەبی کەسێکی بەتوانا و هەڵکەوتوو بووە و بەحوکمی ئەوەی زمانەکانی تورکی و عەرەبی و فارسی و فەرەنسی بەباشی زانیوە سوودی لەئەدەبیاتی ئەو گەلانە وەرگرتووە و سەرچاوەی رۆشنبیری خۆی پێ دەوڵەمەند کردوون.


درێژەی بابەت