جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:Penjam»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
 
(١٨ دەستکاری لەلایەن ھەمان بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[ڕوانگەیەک بۆ فەلسەفەی مۆسیقا]]'''
[[پەڕگە:463979784.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:325463406 .jpg|وێنۆک]]
'''[[جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت]]'''
نووسینی: '''[[نورەدین جاف]]'''


هەندێک لە زانکۆکان ئەمڕۆ بەرنامەی تایبەت لەسەر فەلسەفەی مۆسیقا پێشکەش دەکەن؟  ئەم بەرنامانە باس لە بابەتگەلێکی وەک: پێناسەی مۆسیقا چییە؟  چی وامان لێدەکات بڵێین کۆمەڵە دەنگێک مۆسیقایە لە کاتێکدا کۆمەڵە دەنگێکی تر نییە؟ مۆسیقا چ پەیوەندییەکی بە عەقڵەوە هەیە؟ مۆسیقا چۆن کاریگەری لەسەر هەست و بیرکردنەوەمان هەیە؟ هەر پارچە مۆسیقایەک لەبەردەمماندا چۆن هەڵدەسەنگێنین؟ پەیوەندی نێوان پارچە مۆسیقایەک و شێوازی پێشکەشکردنی چییە؟ مەبەستمان چییە کاتێک دەڵێین پارچە مۆسیقایەک "خەمبار"ە؟  دڵتەنگی لە کوێوە سەرچاوە دەگرێت، بەڕاستی؟  وە کێشەی تریش.  ئەم کێشانە لە ڕوانگەیەکی زۆر تەکنیکییەوە چارەسەر دەکرێن، بۆ نموونە بابەتی "فەلسەفەی مۆسیقا" لە ئینسایکلۆپیدیای فەلسەفەی ئۆنلاین ستانفۆرد.  بابەتەکە باس لەو کێشانە دەکات کە لە بازنەکانی ئەکادیمیدا باس لە مۆسیقا دەکرێت.
نووسینی: '''[[عەبدوڵڵا کەریم مەحمود]]'''
   
پایزی 1975 حسین محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ، له‌ ئاماده‌یی '''[[سلێمانی]]''' ، '''[[محەمەد عومەر عوسمان (ژەنەڕاڵی پاییز)]]'''ی پێناساندم ،بووین به‌ هاوڕێی رۆژنامه‌و گۆڤارو کتێب ، سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ بووین ،ناو به‌ناو شیعرمان ده‌نوسی و  بۆ یه‌کتریمان ده‌خوێنده‌وه‌.


من لەم بابەتەدا ئەو کێشەیە وەرناگرم. ئەم بابەتە تا ڕادەیەک وەرچەرخانێکی مێژوویی وەردەگرێت، باس لەوە دەکات کە هەندێک لە فەیلەسوفەکان سەبارەت بە مۆسیقا وتوویانە.  من نەمتوانی لە ئینتەرنێتدا هیچ سایتێک بدۆزمەوە کە مامەڵە لەگەڵ ئەو بیرۆکە فەلسەفییە جیاوازانەدا بکات کە بە تێپەڕبوونی کات سەبارەت بە مۆسیقا پەرەیان سەندووە. پێموایە دوا کەس کە لە فەلسەفەکەیدا جێگەی تایبەتی بە مۆسیقا بەخشیوە، فەیلەسوفی ئەڵمانی فریدریش نیچە بووە کە لە ساڵی ١٩٠٠ کۆچی دوایی کردووە، هەرچەندە ئینسایکلۆپیدیاکە باسی هەندێک فەیلەسوفی تاڕادەیەک ناسراوی کردووە، بەڵام لە دوای نیچەوە هیچ فەیلەسوفێکی بەرچاو جێگەی خۆی نەداوە مۆسیقا لە فەلسەفەکەیدا.
ماڵی محه‌مه‌د له‌ خانوه‌کانی کارگه‌ی جگه‌ره‌ بوو ، ماڵی ئێمه‌ش لای شێخ مستەفا بوو، لە گەرەکی بەرانان ، لە نزیک گردی رەعایەو گردی ئەندازیاران ، هەردووکمان هاتوو چۆی ماڵی یه‌کتریمان ده‌کرد .


( قژی زەرد بوو بە گەڵای پایز )


[[ڕوانگەیەک بۆ فەلسەفەی مۆسیقا|درێژەی بابەت]]
محەمەد گه‌نجێکی  هێمن و بێ ده‌نگ و مه‌نگ  بوو ،  له‌ جیاوازییه‌ چینایه‌تیه‌کان ده‌دواین ، عاشقی هۆنراوه‌کانی ( ئادگار ئاڵانپۆ و بۆدلێر و پۆشکین وجەمال شارباژێری)  بوو ،  خاوه‌ن  ده‌روونێکی  په‌پوله‌  ئاسای ناسک و جوان و به‌هه‌ڵوێست بوو.
 
توخنی  دنیای سیاسه‌ت  نه‌ده‌ که‌وت ، ناو به‌ناو هۆنراوه‌ی بۆ  جوانی سیحری رۆمانسیه‌تی ئه‌و کچه‌ قژ زه‌رده‌ی ئالوده‌ی بوو دەنووسی و بەدەنگی خۆی بۆی دەخوێندمەوە.
 
ئەو کچەی لێ ی دابڕو ون  بوو  ، قژە زەردەکەی لای ئەو ببوو، بە هێمای گەڵای زەردی  پایز .
 
محه‌مه‌د بێ سنوور چووبوه‌ خه‌ڵوه‌تی شیعره‌وه‌ ،  شیعری کرد به‌ هه موو زه‌مه‌نه‌کانی ته‌مه‌نی ، لاپەرەی  هەموو یاده‌وه‌رییه‌کانی .
 
له‌ عيشقی بە ئاکام نەگەیوو و رۆمانسیەتی شیعردا ، به‌ جۆرێک چووبووە  دنیای شیعرەوە، هەموو ساتەکانی ژیانی نامۆیی وغوربه‌تی قژ زەرد بوو .
 
به‌دوای عه‌شقی رۆحی  ،ئەو کچە قژ زەردەدا عەوداڵ بوو ، تێك شکانی عيشق و دابڕان و نامۆیی ، محەمەدی کرد  به‌و شاعیره‌ی  , ده‌نگ و ڕه‌نگی قژزەردی ، لەگەڵای زەردی پایز دا ببینێتەوە.
قژ زەرد و گەڵای زەردی پایز  ،محەمەدیان کرد به‌ جه‌نه‌ڕاڵی پایز.
 
[[جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت|درێژەی بابەت]]

دوایین پێداچوونەوەی ‏١٠:١١، ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤

463979784.jpg

جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت

نووسینی: عەبدوڵڵا کەریم مەحمود

پایزی 1975 حسین محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ، له‌ ئاماده‌یی سلێمانی ، محەمەد عومەر عوسمان (ژەنەڕاڵی پاییز)ی پێناساندم ،بووین به‌ هاوڕێی رۆژنامه‌و گۆڤارو کتێب ، سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ بووین ،ناو به‌ناو شیعرمان ده‌نوسی و بۆ یه‌کتریمان ده‌خوێنده‌وه‌.

ماڵی محه‌مه‌د له‌ خانوه‌کانی کارگه‌ی جگه‌ره‌ بوو ، ماڵی ئێمه‌ش لای شێخ مستەفا بوو، لە گەرەکی بەرانان ، لە نزیک گردی رەعایەو گردی ئەندازیاران ، هەردووکمان هاتوو چۆی ماڵی یه‌کتریمان ده‌کرد .

( قژی زەرد بوو بە گەڵای پایز )

محەمەد گه‌نجێکی هێمن و بێ ده‌نگ و مه‌نگ بوو ، له‌ جیاوازییه‌ چینایه‌تیه‌کان ده‌دواین ، عاشقی هۆنراوه‌کانی ( ئادگار ئاڵانپۆ و بۆدلێر و پۆشکین وجەمال شارباژێری) بوو ، خاوه‌ن ده‌روونێکی په‌پوله‌ ئاسای ناسک و جوان و به‌هه‌ڵوێست بوو.

توخنی دنیای سیاسه‌ت نه‌ده‌ که‌وت ، ناو به‌ناو هۆنراوه‌ی بۆ جوانی سیحری رۆمانسیه‌تی ئه‌و کچه‌ قژ زه‌رده‌ی ئالوده‌ی بوو دەنووسی و بەدەنگی خۆی بۆی دەخوێندمەوە.

ئەو کچەی لێ ی دابڕو ون بوو ، قژە زەردەکەی لای ئەو ببوو، بە هێمای گەڵای زەردی پایز .

محه‌مه‌د بێ سنوور چووبوه‌ خه‌ڵوه‌تی شیعره‌وه‌ ، شیعری کرد به‌ هه موو زه‌مه‌نه‌کانی ته‌مه‌نی ، لاپەرەی هەموو یاده‌وه‌رییه‌کانی .

له‌ عيشقی بە ئاکام نەگەیوو و رۆمانسیەتی شیعردا ، به‌ جۆرێک چووبووە دنیای شیعرەوە، هەموو ساتەکانی ژیانی نامۆیی وغوربه‌تی قژ زەرد بوو .

به‌دوای عه‌شقی رۆحی ،ئەو کچە قژ زەردەدا عەوداڵ بوو ، تێك شکانی عيشق و دابڕان و نامۆیی ، محەمەدی کرد به‌و شاعیره‌ی , ده‌نگ و ڕه‌نگی قژزەردی ، لەگەڵای زەردی پایز دا ببینێتەوە. قژ زەرد و گەڵای زەردی پایز ،محەمەدیان کرد به‌ جه‌نه‌ڕاڵی پایز.

درێژەی بابەت