جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
 
(٢٦ دەستکاری لەلایەن ٢ بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[شوێندانەری دەروونی پەیمانی لۆزان لەسەر نەتەوەی کورد]]'''
'''[[سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)]]'''
نووسینی: دکتۆر '''[[ئا‌وی‌سا ڕەزایی]]'''
[[پەڕگە:279110322 .jpg|وێنۆک]]


سەد ساڵ لە پەیمانی لۆزان تێپەر دەبێت. پەیمانێک کە بووبە هۆی دابەشبوونی جوگرافییای کوردستان لە نێوان چوار دەوڵەتی تەواوییەتخواز، تۆتالیتەر، دیکتاتۆر و ئایینی دا. بە پەیمانی لۆزان ڕەوتی ژینۆساید و پاکتاوکردنی نەتەوەی کورد خێراییەکی زیاتری بەخۆیەوە بینی و وڵاتانی دیکەش چاویان بەسەر ئەو تاوانانەدا بەست.
نووسینی: '''[[عادل قادری]]'''
[[پەڕگە:Ima6620ges (23).jpg|وێنۆک]]


پەیمانی لۆزان بوو بەهۆی لەناوچوونی زۆر لە پێوەندی و شکۆی مرۆڤیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و زۆرترین زیانەکانی وەبەر خەڵکی کورد کەوت، بەهۆی ئەوەی کە ئەو پەیمانە بوو بە هۆی حاشا لێکران لە نەتەوەی کورد و لەو ڕاستایەدا کۆمەڵکوژییەکی زۆر دژی گەلی کورد جێبەجێ کرا. ئەو شەڕانەی کە بوون بە هۆی زیانی قەرەبوو نەکراو لە کۆمەڵگای کورد وەک لە دەستدانی ئازیزانی بنەماڵەکان، لەدەست دانی ئەندامی لاش و کەمئەندامێتی، شوێندانەری هێرشەکانی کیمیایی لەسەر تەندوروستی تاکەکەس و نەوەکانی داهاتوو و وێرانی خاپوور بوونی ماڵ و ژیانی و دارایی خەڵک.
'''[[مەحوی]]''' بێگومان به‌شێكی بوون و زمانی له‌ ده‌ور و ته‌وه‌ری میتافیزیكی ئیسلامی سووڕاوه‌ته‌وه‌ و مانا و مه‌به‌ستی شیعره‌كانیشی له‌و ئاراسته‌دا بوون. ته‌نانه‌ت باسكاریی شاعیر له‌م شیعره‌ی خواره‌وه‌دا جیاوازه‌ و وه‌ك ئانتی تێزێك ده‌چێت له‌ هه‌مبه‌ر كۆمه‌ڵێك كردار و مانا له‌و قه‌واره‌ و پێكهاته‌دا:
* له‌م به‌حری فیتنه‌ به‌ڵكی نه‌جاتت بدا خودا
* داوێنـی باخودا بـگره‌، بـه‌رده‌ ناخـودا
* بێ كه‌س منم، كه‌سێ له‌ زوبانم بگا نییه‌
* هه‌مده‌م خودا نه‌ناسن و ده‌م پڕ له‌ یاخودا
* عه‌هد و وه‌فایه‌ سوخره‌یی به‌دعه‌هدی و جه‌فا
* هه‌ر ما به‌ دادی ئه‌هلی وه‌فادا بگا خود
ا
وه‌ك له‌م سێ به‌یته‌یدا هاتووه‌ شاعیر جیاكارییه‌ك ده‌كا له‌ نێوان دوو چه‌شنه‌ له‌ خوداپه‌رستان كه‌ یه‌كیان خوداپه‌رستانی راسته‌قینه‌ن و ئه‌وی تریان خودانه‌ناسانن.  


کردارە دژی مرۆڤییەکان، ئەشکەنجە، دەستدرێژی سێکسی، یەخسیرکردن و وێرانکردنی ژێرخانی کۆمەڵایەتی و ئابووری، کۆچی بەکۆمەڵی مێشکەکانی کۆمەلگە، کۆچبەری بەزۆری نموونەی ئاسەوارەکانی وێرانکارانەی ئەو پەیمانەن. یەکێک لە بەشەکانی هەرە گرینگ و پڕبایەخی ژیان مرۆڤ تەندورستی ئەوانە کە بەهۆیەکانی وەک شەڕ، ئاوارەیی، هەڵاواردی زمانی، ئایینی و هتد دەبنە هۆی زیانی زۆر و بەربەرستی پێشکەوتنی مرۆڤ.
بێگومان مه‌به‌ستی '''[[مەحوی]]'''  له‌ خودانه‌ناس خودا نه‌په‌رستان نییه‌، به‌ڵكو ئه‌و تاقمه‌یه‌ كه‌ به‌ رواڵه‌ت خودا ده‌ناسن و راستیی خودا (به‌و واتایه‌ی كه‌ له‌ گوتاری عیرفانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا باو بووه‌) ناناسن.  


لەو نووسراوەیەدا زۆر بەکورتی باسی ئاسەوارەکانی دەروونی بەهۆی پەیمانی لۆزان لە ماوەی سەد ساڵی رابردوودا دەخرێتە بەر باس. لە ڕوانگەی منەوە ئەو پەیمانە بوو بە هۆی داڕمانی هەمەلایەنەی کۆمەلگای کورد کە بە شێواز و پلەکانی جۆراوجۆر بەشێوەی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ شوێندانەریان لەسەر کەسایەتی کوردەوە هەبوو. پێویستە ئەمەش لەبەرچاو بگیرێت کە خۆڕاگری و تایبەتمەندییەکانی مرۆڤەکان لە شوێندانەری وەرگرتن و هەڵسوکەوتی لە گەڵ ڕووداوەکان جیاوازە.
لێره‌دا شاعیر رێی فام و په‌رستش و مه‌عریفه‌ی خۆی له‌ لایه‌نێك كه‌ ده‌كرێت به‌ ئه‌ویدی ناوی ببه‌ین جیا ده‌كاته‌وه‌. هه‌ر له‌ درێژه‌دا مه‌حوی ئه‌م ئه‌ویدییه‌ ده‌خاته‌ شوێنگه‌یه‌كی ئیستاتیكی و جوانیناسانه‌وه‌ و ده‌ڵێ:
جارێكی تر دووباره‌ گه‌ڕامه‌وەتەوە كوردستان، ئه‌مجاره‌  بەئەزموون و هه‌لی باشتری بۆ ڕه‌خسا كه‌ وه‌ك مامۆستای وانه‌ی هونه‌ری له‌ یه‌كیك له‌ قوتابخانه‌كانی شاری '''[[سلێمانی]]''' وانه‌ی هونه‌ری به‌ قۆناغی بنه‌ره‌تی  بڵێتەوە.
* لوتفێ به‌ حاڵی من كه‌، وتم، ئه‌و وتی به‌ قار
* تۆ شۆخی باخودا و ئه‌من شۆخی ناخودا
دواتر له‌ درێژه‌دا و له‌ دوا به‌یتی ئه‌م غه‌زه‌له‌دا شاعیر زایه‌ڵه‌ و ئاواز و پێكهاتێكی فه‌لسه‌فی-عیرفانی ده‌دات به‌ شیعره‌كه‌ی:
* تـا زوڵمه‌تی وجـووده‌ تـه‌ریكی لـه‌ نووری عیشق
* سێبه‌ر نه‌ما هه‌تاوه‌ كه‌ (مه‌حوی) نه‌ما، خودا
ئه‌مه‌ یه‌كێك له‌و شیعرانه‌ی '''[[مەحوی]]''' بوو كه‌ به‌ تێمی زاڵی عیرفانی و تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌ شه‌ریعه‌ت و عیرفان و فه‌لسه‌فه‌ و بن مایه‌یه‌ك له‌ عیشق هۆنراوه‌ته‌وه‌.






 
[[سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)|درێژەی بابەت]]
[[شوێندانەری دەروونی پەیمانی لۆزان لەسەر نەتەوەی کورد|درێژەی بابەت]]

دوایین پێداچوونەوەی ‏٠٩:٤٧، ١ی تەممووزی ٢٠٢٤

سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)

نووسینی: عادل قادری

Ima6620ges (23).jpg

مەحوی بێگومان به‌شێكی بوون و زمانی له‌ ده‌ور و ته‌وه‌ری میتافیزیكی ئیسلامی سووڕاوه‌ته‌وه‌ و مانا و مه‌به‌ستی شیعره‌كانیشی له‌و ئاراسته‌دا بوون. ته‌نانه‌ت باسكاریی شاعیر له‌م شیعره‌ی خواره‌وه‌دا جیاوازه‌ و وه‌ك ئانتی تێزێك ده‌چێت له‌ هه‌مبه‌ر كۆمه‌ڵێك كردار و مانا له‌و قه‌واره‌ و پێكهاته‌دا:

  • له‌م به‌حری فیتنه‌ به‌ڵكی نه‌جاتت بدا خودا
  • داوێنـی باخودا بـگره‌، بـه‌رده‌ ناخـودا
  • بێ كه‌س منم، كه‌سێ له‌ زوبانم بگا نییه‌
  • هه‌مده‌م خودا نه‌ناسن و ده‌م پڕ له‌ یاخودا
  • عه‌هد و وه‌فایه‌ سوخره‌یی به‌دعه‌هدی و جه‌فا
  • هه‌ر ما به‌ دادی ئه‌هلی وه‌فادا بگا خود

ا وه‌ك له‌م سێ به‌یته‌یدا هاتووه‌ شاعیر جیاكارییه‌ك ده‌كا له‌ نێوان دوو چه‌شنه‌ له‌ خوداپه‌رستان كه‌ یه‌كیان خوداپه‌رستانی راسته‌قینه‌ن و ئه‌وی تریان خودانه‌ناسانن.

بێگومان مه‌به‌ستی مەحوی له‌ خودانه‌ناس خودا نه‌په‌رستان نییه‌، به‌ڵكو ئه‌و تاقمه‌یه‌ كه‌ به‌ رواڵه‌ت خودا ده‌ناسن و راستیی خودا (به‌و واتایه‌ی كه‌ له‌ گوتاری عیرفانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا باو بووه‌) ناناسن.

لێره‌دا شاعیر رێی فام و په‌رستش و مه‌عریفه‌ی خۆی له‌ لایه‌نێك كه‌ ده‌كرێت به‌ ئه‌ویدی ناوی ببه‌ین جیا ده‌كاته‌وه‌. هه‌ر له‌ درێژه‌دا مه‌حوی ئه‌م ئه‌ویدییه‌ ده‌خاته‌ شوێنگه‌یه‌كی ئیستاتیكی و جوانیناسانه‌وه‌ و ده‌ڵێ:

  • لوتفێ به‌ حاڵی من كه‌، وتم، ئه‌و وتی به‌ قار
  • تۆ شۆخی باخودا و ئه‌من شۆخی ناخودا

دواتر له‌ درێژه‌دا و له‌ دوا به‌یتی ئه‌م غه‌زه‌له‌دا شاعیر زایه‌ڵه‌ و ئاواز و پێكهاتێكی فه‌لسه‌فی-عیرفانی ده‌دات به‌ شیعره‌كه‌ی:

  • تـا زوڵمه‌تی وجـووده‌ تـه‌ریكی لـه‌ نووری عیشق
  • سێبه‌ر نه‌ما هه‌تاوه‌ كه‌ (مه‌حوی) نه‌ما، خودا

ئه‌مه‌ یه‌كێك له‌و شیعرانه‌ی مەحوی بوو كه‌ به‌ تێمی زاڵی عیرفانی و تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌ شه‌ریعه‌ت و عیرفان و فه‌لسه‌فه‌ و بن مایه‌یه‌ك له‌ عیشق هۆنراوه‌ته‌وه‌.


درێژەی بابەت