جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:Penjam»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
 
(١٣ دەستکاری لەلایەن ھەمان بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[زەینەب خان – کچە کورد]]'''
[[پەڕگە:463979784.jpg|وێنۆک]]
'''[[جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت]]'''


[[پەڕگە:398454.jpg|وێنۆک]]
نووسینی: '''[[عەبدوڵڵا کەریم مەحمود]]'''
زەینەب خان کچی مەلا ڕەئووفەفەندی مەحموودەفەندی خادم سوجادە.
پایزی 1975 حسین محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ، له‌ ئاماده‌یی '''[[سلێمانی]]'''  ، '''[[محەمەد عومەر عوسمان (ژەنەڕاڵی پاییز)]]'''ی پێناساندم ،بووین به‌ هاوڕێی رۆژنامه‌و گۆڤارو  کتێب ،  سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ بووین ،ناو به‌ناو شیعرمان ده‌نوسی و  بۆ یه‌کتریمان ده‌خوێنده‌وه‌.


لە ساڵی ١٩٠٠ لە کۆیە لەدایك بووە و لە قەڵای '''[[هەولێر]]''' زۆربەی ژیانی بەسەربردووە و خێزانی کەسێکی ناوداری شاری '''[[هەولێر]]''' بووە؛ هەر لە هەولێریش لە ساڵی ١٩٦٣ کۆچی دوایی کردووە.  
ماڵی محه‌مه‌د له‌ خانوه‌کانی کارگه‌ی  جگه‌ره‌ بوو ، ماڵی ئێمه‌ش لای شێخ مستەفا بوو، لە گەرەکی بەرانان ، لە نزیک گردی رەعایەو گردی ئەندازیاران ، هەردووکمان هاتوو چۆی  ماڵی یه‌کتریمان ده‌کرد .


خوشکی گەورە و بەخێوکەری شاعيری گەورەی گەلەکەمان "دڵدار"ە، کە ئەم لە ساڵی ١٩١٨ لەدایك بووە وخاوەنی دەقی سروودی نیشتمانیی "ئەی ڕەقیب"ە.
( قژی زەرد بوو بە گەڵای پایز )


بنەماڵەیەکی ئەوەندە ڕۆشنبيربوونە، باوکیان لە ساڵی ١٩٠٦ زەینەبی کچی بە تەمەنی (٦) ساڵییەوە ناردووە بۆ بەغدا بۆ ئەوەی لە قوتابخانەی ڕوشدییەی کچان بخوێنێت.
محەمەد گه‌نجێکی  هێمن و بێ ده‌نگ و مه‌نگ  بوو ،  له‌ جیاوازییه‌ چینایه‌تیه‌کان ده‌دواین ، عاشقی هۆنراوه‌کانی ( ئادگار ئاڵانپۆ و بۆدلێر و پۆشکین وجەمال شارباژێری) بوو ،  خاوه‌ن  ده‌روونێکی  په‌پوله‌  ئاسای ناسک و جوان و به‌هه‌ڵوێست بوو.


ئەم ئافرەتە ڕۆشنبيرە چەندین زمانی زانیوە، لە سەردەمێکدا کەم پیاو هەبووە خوێندەوار و زمانزان بووبێت.  
توخنی  دنیای سیاسه‌ت  نه‌ده‌ که‌وت ، ناو به‌ناو هۆنراوه‌ی بۆ  جوانی سیحری رۆمانسیه‌تی ئه‌و کچه‌ قژ زه‌رده‌ی ئالوده‌ی بوو دەنووسی و بەدەنگی خۆی بۆی دەخوێندمەوە.


زەینەب خان بۆتە قوتابخانەیەك بۆ دڵداری شاعير.  
ئەو کچەی لێ ی دابڕو ون  بوو  ، قژە زەردەکەی لای ئەو ببوو، بە هێمای گەڵای زەردی  پایز .


لە خوێندنەوەی ديوانی زەینەب خان – کچە کورد (١٩٠٠-١٩٦٣)، بۆمان دەردەکەوێت سەرچاوەی بيری دڵداری مەزن لە کوێوە هەڵقووڵاوە.  
محه‌مه‌د بێ سنوور چووبوه‌ خه‌ڵوه‌تی شیعره‌وه‌ ، شیعری کرد به‌ هه موو زه‌مه‌نه‌کانی ته‌مه‌نی ، لاپەرەی  هەموو یاده‌وه‌رییه‌کانی .


هەر دڵدار خۆی دەڵێت: "زرووفی ئەوساکەی عائیلەوی، مامۆستای هەرە گەورەم بووە، هەروەها سوڵتەی دایکم و خوشکی لە خۆ گەورەترم، مورشیدم بوون." دەڵێن "لە دوای هەر پياوێکی مەزن، ئافرەتێك هەیە"؛ دڵدار خێزانی پێكنەهێنابووو لە تەمەنی ٣٠ ساڵیدا جوانەمەرگ بوو؛ پێمان واییە زەینەبی "کچە کورد" وخوشکە گەورەی لە پشتی بووە.
له‌ عيشقی بە ئاکام نەگەیوو و رۆمانسیەتی شیعردا ، به‌ جۆرێک چووبووە  دنیای شیعرەوە، هەموو ساتەکانی ژیانی نامۆیی وغوربه‌تی قژ زەرد بوو .


زەینەب خان لە ساڵی ١٩٤٠ شيعری بۆ "سەربەخۆییی کوردستان" نووسیوە.  
به‌دوای عه‌شقی رۆحی  ،ئەو کچە قژ زەردەدا عەوداڵ بوو ، تێك شکانی عيشق و دابڕان و نامۆیی ، محەمەدی کرد  به‌و شاعیره‌ی  , ده‌نگ و ڕه‌نگی قژزەردی ، لەگەڵای زەردی پایز دا ببینێتەوە.
قژ زەرد و گەڵای زەردی پایز  ،محەمەدیان کرد به‌ جه‌نه‌ڕاڵی پایز.


بۆ کەرکوك لە ساڵی ١٩٥٠ هەڵبەستێکی نووسیوە؛ بۆ کۆچی شێخ مەحموودی حەفيد لە ساڵی ١٩٥٦ هۆزانێکی پڕ لە سۆزی نووسیوه‌؛ بۆگەڕانەوەی  بارزانیی نەمر لە ساڵی ١٩٥٨ بە جوانترین دەقی شيعری بەخێرهاتنەوەی دەکات.
[[جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت|درێژەی بابەت]]
 
لە ساڵی ١٩٣٢"بە فيدای نيشتمان بم"ی داڕشتووە و، بێ دوودڵی دەڵێت "کورد ميللەتێکی خاوەن عيزەتە - هەقی خۆیەتی دەوڵەتی هەبێ – خەياڵیان خاوە دوژمنانی کورد – کورد هەر دەمێنێ وقەت نابڕێتەوە- ئەگەر بمانکەن بە چەند پارچەی تر – وەدەرمان بنێن بۆ ديوی مۆسکۆ-پشتيوان بە خوا وبەهێزی ميللەت - ئەم کوردستانە یەك دەگرێتەوە."
 
 
[[زەینەب خان – کچە کورد|درێژەی بابەت]]

دوایین پێداچوونەوەی ‏١٠:١١، ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤

463979784.jpg

جەنەڕاڵی پایز و یادێکی، حەفتاو حەوت

نووسینی: عەبدوڵڵا کەریم مەحمود

پایزی 1975 حسین محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ، له‌ ئاماده‌یی سلێمانی ، محەمەد عومەر عوسمان (ژەنەڕاڵی پاییز)ی پێناساندم ،بووین به‌ هاوڕێی رۆژنامه‌و گۆڤارو کتێب ، سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ بووین ،ناو به‌ناو شیعرمان ده‌نوسی و بۆ یه‌کتریمان ده‌خوێنده‌وه‌.

ماڵی محه‌مه‌د له‌ خانوه‌کانی کارگه‌ی جگه‌ره‌ بوو ، ماڵی ئێمه‌ش لای شێخ مستەفا بوو، لە گەرەکی بەرانان ، لە نزیک گردی رەعایەو گردی ئەندازیاران ، هەردووکمان هاتوو چۆی ماڵی یه‌کتریمان ده‌کرد .

( قژی زەرد بوو بە گەڵای پایز )

محەمەد گه‌نجێکی هێمن و بێ ده‌نگ و مه‌نگ بوو ، له‌ جیاوازییه‌ چینایه‌تیه‌کان ده‌دواین ، عاشقی هۆنراوه‌کانی ( ئادگار ئاڵانپۆ و بۆدلێر و پۆشکین وجەمال شارباژێری) بوو ، خاوه‌ن ده‌روونێکی په‌پوله‌ ئاسای ناسک و جوان و به‌هه‌ڵوێست بوو.

توخنی دنیای سیاسه‌ت نه‌ده‌ که‌وت ، ناو به‌ناو هۆنراوه‌ی بۆ جوانی سیحری رۆمانسیه‌تی ئه‌و کچه‌ قژ زه‌رده‌ی ئالوده‌ی بوو دەنووسی و بەدەنگی خۆی بۆی دەخوێندمەوە.

ئەو کچەی لێ ی دابڕو ون بوو ، قژە زەردەکەی لای ئەو ببوو، بە هێمای گەڵای زەردی پایز .

محه‌مه‌د بێ سنوور چووبوه‌ خه‌ڵوه‌تی شیعره‌وه‌ ، شیعری کرد به‌ هه موو زه‌مه‌نه‌کانی ته‌مه‌نی ، لاپەرەی هەموو یاده‌وه‌رییه‌کانی .

له‌ عيشقی بە ئاکام نەگەیوو و رۆمانسیەتی شیعردا ، به‌ جۆرێک چووبووە دنیای شیعرەوە، هەموو ساتەکانی ژیانی نامۆیی وغوربه‌تی قژ زەرد بوو .

به‌دوای عه‌شقی رۆحی ،ئەو کچە قژ زەردەدا عەوداڵ بوو ، تێك شکانی عيشق و دابڕان و نامۆیی ، محەمەدی کرد به‌و شاعیره‌ی , ده‌نگ و ڕه‌نگی قژزەردی ، لەگەڵای زەردی پایز دا ببینێتەوە. قژ زەرد و گەڵای زەردی پایز ،محەمەدیان کرد به‌ جه‌نه‌ڕاڵی پایز.

درێژەی بابەت