ڤالانتاین و.. تراویلكەی خۆشەویستی بەشی 01

نووسینی: شێرزاد حەسەن

ڤالانتاین ناچارمان دەكات بیر لە 'خۆشەویستی' بكەینەوە، بەڵام دوور لە مانا تایبەتی و گشتیگیرییەكەی، بەلكو ناچارتر دەبین بەوەی بیر لە عیشق و سۆزداری و پەیوەندی نێر و مێ‌ بكەینەوە. پرسیارەكەش ئەوەیە: ئاخۆ بەراستی لە ناو ئێمەدا کولتوور و نەریتێک هەیە کە بایی ئەوەندە خۆشەویستی و ئەوینداری بەهیز و رەگداکوتراو بێت کە بە ماف و هەقێكی خۆی گەیشتبێت، ئایا لە باری کۆمەڵایەتییەوە ڕەوایە هەر تاكێك لە ئێمە بایی ئەوەندە رێزی لێبگیرێت کە پەیوەندی سۆزداری بە مافی خۆی بزانێت؟

ئاخۆ تەقس و سرووتی ئاهەنگئامێزی رۆژی 'ڤالانتاین' لای ئێمە چلۆن جێکەوتە و جێگیر بووە کە یادی دەکرێتەوە؟

ئاخۆ وەك یادی عاشقێكی شەهید بۆ ئێمە چیرۆکەکەی ماوەتەوە؛ کە سەر بە جوگرافیا و مێژووێکی دیکەیە و رۆژئاواییە..نەک ڕۆژهەڵاتیی؟ یان بڕ و بیانووێکە بۆ ئەوەی ئێمەش یادی بکەینەوە بەو نیازەی بیسەلمێنین کە شارستانیی و تازەگەرین، ئاخۆ رووكەشانەیە یان رەسەنین و بە راستی خۆمانی بۆ ئامادە دەکەین، نموونەی "کرسمس" کە پتر بیانووە بۆ ئاهەنگسازی، نەک زیندووکردنەوەی مانا ئاشکرا و شارەواکەی 'کرسمس' و ' ڤالانتاین'. جۆش و خرۆشێكی راستەقینەیە یانژی حەشامات حەزی بە بەزمێکە کە خۆیان سەرگەرم بکەن وەک دۆخێکی مرۆیی.. کە ڕەوایە؟!

پرسیارەكە بەهیچ جۆرێك بۆ ئەوە نیە گومان لەو رێورەسمە بكەین كە چەند ساڵێكە وەڕێدەخرێت، بەپێچەوانەوە "ڤالانتاین" لەتەك "كرسمس"دا دوو بۆنەن كە چەندە رۆژگار بچێتە پێشێ‌.. رەنگینتر دەبێت، ئەگەری ئەوەش هەیە هێزی مەزهەبزەگەرایی و کۆنەپارێزەکان قەدەغەی بکەن، بەڵام خۆ ئەگەر چەند كەسێكیش گوڵی سوور بە دیاری بگۆڕنەوە؛ شایانی ئەوەیە پێشوازی لێبكرێت. ئەم بۆنەیە بەهانە و بیانووێكە تاوەكو شەنوكەوی ئەو فەزا خنكاوە بكەین كە كەمترین بوارمان بۆ دێڵێتەوە تاوەكو خۆشەویستی تێیدا پیادە بکرێت و جێکەوتە بێت. گەر ئەوەندە سەرمەستین بەوەی خۆشەویست و عاشق بین؛ ئاهەنگی بۆ ساز بكەین، ئاخۆ چەندە ئەو سەر زەمینە ساز و ئامادەیە لای خۆمان کە پەیوەندی سۆزداری لە دەرەوەی پرسیار و گومان بێت؟

كەس ناتوانێت نكوڵی لەوە بكات كە هەقیقەتە تاڵەكە ئەوەیە كە بۆ مێینە‌ و نێرینەی ئەم وڵاتە خۆشەویستی و عیشق ئەوەندە زەحمەتە كە لە مەحاڵ نزیك دەبێتەوە، بە هەزارەها ژن و پیاوی ئێرە، درۆ نیە گەر بڵێین بە ملیۆنەها، لەدایك دەبن و دەژین و دەمرن بێئەوەی بەختی ئەوەیان هەبێت خۆشەویستی لە دەرگای دڵیان بدات، بەكارهێنانی دەستەواژەی "كەوتوومەتە ناو داوی خۆشەویستی"ییەوە ئاماژەیە بەوەی لە نائاگاهی و نەستی ئێمەدا عیشق تەڵە و فاقە و تەپکە و داو و بەندە کە دەست و دەم و و زار و پێمان دەبەستنەوە، نەک ئەزموونێکی رەها و مرۆڤدۆستانە. حەسرەت و ئاخ و ئۆف و سووتان و برژانی دڵدارانی نێو گۆرانییەكانی ئیمە بۆ خۆی چیرۆكی ئازارێكی كوشندە دەگێرێتەوە کە بە ترس و شەرم تەنراوە، مەرگ و لێكدابڕانی ئەویندارانی نێو داستانەكانی خۆشەویستی ئێمەیە لە دێرزەمانەوە؛ سەرباری كوشتنی هەزارەها ئافرەت لەسەر كڕینەوەی شەرەف تاوەكو ئێستاکێ.

هەقایەتی ئەو تراژیدیا و جەهەننەمە دەگێرێتەوە كە بۆ خۆشەویستی لەجۆشدایە. گەر بۆ هەر چیرۆكێكی ئەڤینداری ئەو دوو كارەكتەرەمان پێویست بێت کە سەر بە دوو رەگەزی جیاوازن، بەڵام هاوتوخمن، خودی نمایشەكە بەبێ‌ ئامادەبوونی هەر یەكێكیان بەڕێوە ناچێت.بەبێ‌ ژینگەیەكی تەندروست بۆ نێر و مێ؛‌ خۆشەویستی بەركەماڵ نابێت. هەردوو كارەكتەرەكە لەناو ئەم كولتوورە داخراو و پڕ لە حەرامەدا وا گۆش نەكراون ئازاد و خاوەن ویست و ئیرادە بن.

بەر لەوەی بچینە ناو بازنەی خۆشەویستیی؛ مەرجە مرۆڤەكان وەك تاكێكی سەربەخۆ پەروەردە كرابن و خاوەنی خۆیان بن، نەك كچ و كوڕی بنەماڵە و تیرە و هۆز و خێڵ بن، وا باوە كە درەختی خۆشەویستی لەژێر ئاسمانی سەربەستیدا سەوز دەبێت و گەڵا و گوڵ دەردەكات، لێرە و هەنووكە ئەو رۆحە سەربەستە نەڕسكاوە. هەر لە بنەرەتدا وەها بە ترس و شەرمەوە پەروەردە كراوین كە نە مێینە ‌و نە نێرینەمان بە كەڵكی خۆشەویستی نەیەن، ئەو ترس و شەرمە دەنێو شیری دایكانمان تواوەتەوە و رژاوەتە ناو خوێنمانەوە، ئێمە لەوە كۆیلەتر و غەمبارتر و كینەبازترین كە بتوانین گەمەی خۆشی خۆشەویستی بەڕێوەبەرین. هەمووی بەلایەك.. ئەوەی وایكردووە كە هەر لەسەرەتاوە ئەو گەمەیە بدۆڕێنین؛ پەروەردەكردنی كچان و كورانی خۆمانە بەوەی كە لە یەكتری بترسێن و بە چیرۆكی یەكەمین گوناهی "دایكە حەوا" گۆشیان دەكەین، گێرانەوەی ئەو چیرۆكە لە تەمەنێكی ساوابوون و هەرزەیی، وامان لێدەكات كە لە هەموو نزیكبوونەوەیەكی ئەو دوو رەگەزە بترسین و زەندەقمان بچێت. ئەوەیان یەكەمین هەوڵە بۆ كوشتنی سروشتی ئادەمیزادانەی ئێمە بە ناوی ئاسمانەوە!

نێرینەش فێر دەكرێت كە بە ترس و قێز و بێزەوە یان بەوپەڕی شەهوەتی ئاگرین و هەوەسێکی هارەوە لە مێینە بروانین، كە هیچیان ئەو دۆخە لە بار و رەخساوە دروست ناكەن وەك دوو مرۆڤی یەكسان و هاوشان و خۆشەویست یەكتری ببینن. ئەوەش رۆحی پەیوەندییەكە پڕ دەكات لە گومان و توند و تیژی و تۆرانێكی هەمیشەیی، دڵكرمێ‌ و هەمیشە ئامادە بۆ جەنگ، تووڕە و ڕقئەستوور و خوێناوی تا رادەی كوشتن و بڕین و كوتان. ژنان و کچان بە نەریتێک پەروەردە کراون کە خۆیان بە شكەستەباڵ و بێچارە و کەمبوود بزانن. هەتا گەر ژمارەیەك لە ئێمە هەر بەراستی بەختی یار بێت و خۆشەویستی ببێت بە میوانمان، ئەوسا بە سەدەها خۆیان بەراورد دەكەن بە براوەكانی گۆڕەپانی عیشق، هەستدەكەن دۆڕاو و بەدبەختن، بێ‌ هۆ نیە کە رەوانشاد مامۆستا"هەردی" وتوویەتی:

• "گەرچی دڵداری لە خاكی ئێمەدا ئەفسانەیە
• هەر بەتەنها بۆ كوڕی خاوەن تەلار و عانەیە!"

گرفتی ئەوینداری لەوەدایە كە هیچ كۆرس و وانەیەكی نییە تاوەكو كچان و كوڕان مەشق و راهێنانی لەسەر بكەن، بەڵكو چالاكییەكی مرۆیی نەبڕاوەیە كە لەمیانەی زیندەگی و ئەزموونگەرایی خۆمانەوە پیادەی دەکەین بە بێ ناسینی هونەری خۆشەویستی، كە تێیدا شكەست دێنین؛ یان دەسكە گوڵی خۆمان دەبەینەوە، هەرگیز خۆشەویستی لە خودی ژیان جیا ناكرێتەوە، تاكە گەمەیەكە كە ئەگەر سەدەها یاسا و رێسای هەبێت، كەچی لە هەمان كاتدا وەك کرۆک و گەوهەر و رۆحی ژیان لە دەرەوەی یاساكان درێژە بە بوونی خۆی دەدات. هەر بۆیە جار هەبووە باشترین یاریكەری گۆڕەپانی خۆشەویستیی، لە هەموومان دۆڕاوتر بووە، سەدەها راسپاردە و رێنمایی شارەزایان و پسپۆرانی عیشق گەرەنتی ئەوەی نییە گەمەكە ببەینەوە، لە "رۆژئاوا"پەروەردەی سۆزداری" وانەیەكە بۆ مێینە‌ و نێرەكان و بە گوێرەی قۆناغە جیاوازەكان؛ لەتەك"لەشناسی" لە قوتابخانەکاندا دەخوێندرێت، بەڵام وەك زانستێك و ئەتەكێت و یاسا و رێسای چۆنییەتی مامەڵەكردن لە بەرامبەر یەكدیدا زۆر بەكەڵكە و ژیاندۆستییە؛ كە ئێمە نیمانە و تێیدا كڵۆڵین، بەڵام هێشتا وانەكان بە تەنیا داد نادەن، چونكە ژینگەی دەوروبەر و بینینی ئەو ژن و پیاوانەی چواردەورمان ئەو هەستەمان دەدەنێ کە هیچ کەموکوڕیمان نییە.. کە وا نییە.

بە واتا نازانین کە بوون و ئامادەگی هەموو ئێكسسوارەكانی پێویست بە بەركەماڵبوونی خۆشەویستیی مەرجی یەكەمە، بەكورتی بۆ رەفتاری جوان و ناشیرینی كچان و كوڕانمان لەهەر دۆخ و بوارێكدا بن؛ بوونی"مۆدێل" گرنگە، دونیایەك راسپاردە و رێنمایی و وانە و مەشقی سۆزداری و عیشق ناگاتە بوونی "مۆدێل"ێك بۆ عیشق و خۆشەویستی كە لە منداڵییەوە بیبینین و هەستی پێبکەین، بۆ نموونە دایكان و باوكان و مامۆستا و کادیرانی پەروەردە کە دەکرێت پڕ و سەرشار بن لە خۆشەویستی؛ دەكرێت بۆ ئێمە ببنە نموونەی باڵا و ئایدیاڵ و جوانترین مۆدێل بۆ لاسایی كردنەوە، مرۆڤ بۆ خۆی زیرەكترین گیانلەبەرە بۆ لاسایی كردنەوە.

گەر خۆشەویستی خەسڵەتێكی مرۆیی بێت و وەك هەنووكە سەلمێندراوە كە كۆرپەلەكانیش هەستی پێدەكەن و دەیخوازن، هەموومان چاوەڕێی دەكەین و ئومێدی پێدەخوازین ، شیعر و گۆرانی و فلیم و داستانی ئەڤینداری سەرمەستمان دەكەن، وەلی زۆربەی جارەكان تارمایی خۆشەویستی سڵاوێكمان لێدەكات و میوانێكی شەرمنە و تیژتێپەڕە وەک خەونێکی کورت و خۆش، لای ئێمە پتر لە "تراویلكە/سەراب" دەچێت؛ کە لەنێو بیابانی ژیندا هێما و ئاماژەیەك بۆ ئاسۆی دوور دەكات و فریومان دەدات كە ئەوەندەمان نەماوە بگەینە "ئاوی حەیات" كە كانییەكەی خۆشەویستی-یە، كەچی دەڕۆین و لە وشكاییدا سەوڵ لێدەدەین و نایگەینێ و دەنێو لمی بیابانی سووتاودا دەخنكێین.

زۆربەی چیرۆكەكانی حەز و خۆشەویستیمان پڕە لە حەسرەت و فرمێسك و دڵشكان، هەربۆیە رۆماننووسی ئینگلیزی "دی. ئێچ. لۆرانس" بڕوای وایە كە پەیوەندی مێینە ‌و نێرینە لە جەنگێكی ژێربەژێری دەچێت كە یەكێكیان گەرەكییەتی سەربكەوێت، بەڵام لەگەڵ ئەو هەموو قەهر و دەرد و ناهەمەتی و خۆشەویستی دراماتیک، هێشتا ئیرەیی و بەغالەت بەوانە دەبەین كە گیرۆدەن و عیشق دەبێتە میوانیان، لێروکانە خۆشەویستی كوشندەیە بەرادەیەك كە هەموو نزیكبوونەوەیەكی سۆزداری نێوان كچان و كوڕان جێگەی گومان و نیگەرانییە، بگرە رق و ترسی زۆرینەی خەڵكی وەئاگادێنێت، چونكە تەنیایی خۆیان وەبیر دێتەوە، بگرە هۆگربوونی كچان و كورانی مناڵكاریش دەیانترسێنێت، هەر بۆیە ژمارەیەكی زۆر لە كۆنەخواز و نەریتپەرستەكان داوای جیاكردنەوەی كچان و كوڕان دەكەن لە قۆناغی سەرەتاییدا، ژمارەیەکی کەم بێت یان زۆر دەنێو کۆنزێرڤاتیڤەکان خودی 'زانكۆ' بە 'ژوانگە'ی دڵداری وەسف دەکەن، بێئەوەی بۆ هۆكارەكان بگەڕێنەوە، هەتا ئەگەر واش بێت، ناپرسێت بۆچی؟

بگرە گومان دەخەنە سەر كافیتریاکان، هەتا گەر کچان و کوڕانی سۆزدار پەیڕەوی یاسا و رێساكانی کولتوور و ئایینیش بكەن. كام خۆشەویستی کە لە وڵاتێكدا هەر لەسەرەتای راپەڕینەوە بوو بە نەریت کە بۆ جیاکردنەوەی دوو رەگەزەکە لە یەکتری؛ پاسی تایبەت بە كچان و تایبەت بە كوڕان تەرخان دەکرا بێئەوەی کەس بپرسێت و بزانێت کێ دیزاینەری ئەم خشتە و نەخشەیە!