جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
 
(٤٧ دەستکاری لەلایەن ٣ بەکارھێنەرەوە پیشاننادرێت)
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[مولازم حەلیم]]'''
'''[[سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)]]'''


ئامادەکردن: '''[[محەمەد حوسێن شەریف (محەمەد گۆران)]]'''
نووسینی: '''[[عادل قادری]]'''
[[پەڕگە:312918751 ککک.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:Ima6620ges (23).jpg|وێنۆک]]


حه‌لیمه‌ سۆفى مسته‌فا ناسراو به‌ (مولازم حه‌لیمه‌) ساڵى 1933 له‌گوندى ماونانى دۆڵى باڵه‌ییانى ناوچه‌ى باڵه‌كایه‌تى، له‌خێزانێكى هه‌ژار و نیشتمانپه‌روه‌ر، چاوى به‌ڕووناكى ژیان هه‌ڵهێناوه‌، دایكى ناوى (عائیشه‌ عه‌بدوڵا) بووه‌. حه‌لیمه‌ سۆفى سێ خوشك و دوو براى هه‌بووه‌، به‌هۆى ڕه‌وشى ئه‌وكاتى ناوچه‌كه‌، وه‌ك هه‌ر منداڵێكى ده‌ڤه‌ره‌كه‌ له‌خوێندن بێبه‌ش ده‌بێت.
'''[[مەحوی]]''' بێگومان به‌شێكی بوون و زمانی له‌ ده‌ور و ته‌وه‌ری میتافیزیكی ئیسلامی سووڕاوه‌ته‌وه‌ و مانا و مه‌به‌ستی شیعره‌كانیشی له‌و ئاراسته‌دا بوون. ته‌نانه‌ت باسكاریی شاعیر له‌م شیعره‌ی خواره‌وه‌دا جیاوازه‌ و وه‌ك ئانتی تێزێك ده‌چێت له‌ هه‌مبه‌ر كۆمه‌ڵێك كردار و مانا له‌و قه‌واره‌ و پێكهاته‌دا:
* له‌م به‌حری فیتنه‌ به‌ڵكی نه‌جاتت بدا خودا
* داوێنـی باخودا بـگره‌، بـه‌رده‌ ناخـودا
* بێ كه‌س منم، كه‌سێ له‌ زوبانم بگا نییه‌
* هه‌مده‌م خودا نه‌ناسن و ده‌م پڕ له‌ یاخودا
* عه‌هد و وه‌فایه‌ سوخره‌یی به‌دعه‌هدی و جه‌فا
* هه‌ر ما به‌ دادی ئه‌هلی وه‌فادا بگا خود
ا
وه‌ك له‌م سێ به‌یته‌یدا هاتووه‌ شاعیر جیاكارییه‌ك ده‌كا له‌ نێوان دوو چه‌شنه‌ له‌ خوداپه‌رستان كه‌ یه‌كیان خوداپه‌رستانی راسته‌قینه‌ن و ئه‌وی تریان خودانه‌ناسانن.  


حه‌لیمه‌ ورده‌ ورده‌ له‌گه‌ڵ چیا و باغه‌كانى گوندى ماونان گه‌وره‌ ده‌بێ، چیا به‌رزه‌كانى گوند نموونه‌ى خۆڕاگرى و وره‌ى به‌رزى بوون، ئه‌وه‌ش به‌ڕوونى له‌كه‌سایه‌تى حه‌لیمه‌ ده‌دره‌وشایه‌وه‌، ده‌سه‌ڵاتى پیاوسالارى له‌و ساته‌وه‌ زیاتر چه‌وساندنه‌وه‌ى ژنى كردبووه‌ نه‌ریت، ژنان له‌برى خوێن ده‌دران، شیربایى و گه‌وره‌ به‌بچووك و ژنبه‌ژن و چه‌ندین دیارده‌ى دیكه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ى ژن هه‌بووه‌، (حه‌لیمه‌)ش وه‌ك به‌شێكى زۆر له‌ژنانى گونده‌كه‌ى، به‌ژن دراوه‌ بۆ براكه‌ى و به‌وجۆره‌ ژیانى هاوسه‌رى پێكهێناوه‌ و بۆته‌ دایكى سێ كچ و كوڕێك.
بێگومان مه‌به‌ستی '''[[مەحوی]]'''  له‌ خودانه‌ناس خودا نه‌په‌رستان نییه‌، به‌ڵكو ئه‌و تاقمه‌یه‌ كه‌ به‌ رواڵه‌ت خودا ده‌ناسن و راستیی خودا (به‌و واتایه‌ی كه‌ له‌ گوتاری عیرفانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا باو بووه‌) ناناسن.  


حه‌لیمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى له‌گونده‌كه‌یان خه‌ریكى كارى جوتیارى بوو، یارمه‌تى ئه‌و پێشمه‌رگانه‌شى ده‌دا كه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا بوون، له‌هه‌ر شوێنه‌ك بووایه‌ گه‌نجانى هانده‌دا بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ى هه‌ستى نیشتمانپه‌روه‌ریان، له‌ڕێكخستنى گه‌نجانه‌وه‌ ده‌ستده‌كا به‌خه‌بات و وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تى له‌ناو خێزان و كۆمه‌ڵگادا كاریگه‌ر بووه‌.
لێره‌دا شاعیر رێی فام و په‌رستش و مه‌عریفه‌ی خۆی له‌ لایه‌نێك كه‌ ده‌كرێت به‌ ئه‌ویدی ناوی ببه‌ین جیا ده‌كاته‌وه‌. هه‌ر له‌ درێژه‌دا مه‌حوی ئه‌م ئه‌ویدییه‌ ده‌خاته‌ شوێنگه‌یه‌كی ئیستاتیكی و جوانیناسانه‌وه‌ و ده‌ڵێ:
* لوتفێ به‌ حاڵی من كه‌، وتم، ئه‌و وتی به‌ قار
* تۆ شۆخی باخودا و ئه‌من شۆخی ناخودا
دواتر له‌ درێژه‌دا و له‌ دوا به‌یتی ئه‌م غه‌زه‌له‌دا شاعیر زایه‌ڵه‌ و ئاواز و پێكهاتێكی فه‌لسه‌فی-عیرفانی ده‌دات به‌ شیعره‌كه‌ی:
* تـا زوڵمه‌تی وجـووده‌ تـه‌ریكی لـه‌ نووری عیشق
* سێبه‌ر نه‌ما هه‌تاوه‌ كه‌ (مه‌حوی) نه‌ما، خودا
ئه‌مه‌ یه‌كێك له‌و شیعرانه‌ی '''[[مەحوی]]'''  بوو كه‌ به‌ تێمی زاڵی عیرفانی و تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌ شه‌ریعه‌ت و عیرفان و فه‌لسه‌فه‌ و بن مایه‌یه‌ك له‌ عیشق هۆنراوه‌ته‌وه‌.




[[مولازم حەلیم|درێژەی بابەت]]
 
[[سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)|درێژەی بابەت]]

دوایین پێداچوونەوەی ‏٠٩:٤٧، ١ی تەممووزی ٢٠٢٤

سه‌رنجێكی خێرا له‌سه‌ر سێ غه‌زه‌لی (مه‌حوی)

نووسینی: عادل قادری

Ima6620ges (23).jpg

مەحوی بێگومان به‌شێكی بوون و زمانی له‌ ده‌ور و ته‌وه‌ری میتافیزیكی ئیسلامی سووڕاوه‌ته‌وه‌ و مانا و مه‌به‌ستی شیعره‌كانیشی له‌و ئاراسته‌دا بوون. ته‌نانه‌ت باسكاریی شاعیر له‌م شیعره‌ی خواره‌وه‌دا جیاوازه‌ و وه‌ك ئانتی تێزێك ده‌چێت له‌ هه‌مبه‌ر كۆمه‌ڵێك كردار و مانا له‌و قه‌واره‌ و پێكهاته‌دا:

  • له‌م به‌حری فیتنه‌ به‌ڵكی نه‌جاتت بدا خودا
  • داوێنـی باخودا بـگره‌، بـه‌رده‌ ناخـودا
  • بێ كه‌س منم، كه‌سێ له‌ زوبانم بگا نییه‌
  • هه‌مده‌م خودا نه‌ناسن و ده‌م پڕ له‌ یاخودا
  • عه‌هد و وه‌فایه‌ سوخره‌یی به‌دعه‌هدی و جه‌فا
  • هه‌ر ما به‌ دادی ئه‌هلی وه‌فادا بگا خود

ا وه‌ك له‌م سێ به‌یته‌یدا هاتووه‌ شاعیر جیاكارییه‌ك ده‌كا له‌ نێوان دوو چه‌شنه‌ له‌ خوداپه‌رستان كه‌ یه‌كیان خوداپه‌رستانی راسته‌قینه‌ن و ئه‌وی تریان خودانه‌ناسانن.

بێگومان مه‌به‌ستی مەحوی له‌ خودانه‌ناس خودا نه‌په‌رستان نییه‌، به‌ڵكو ئه‌و تاقمه‌یه‌ كه‌ به‌ رواڵه‌ت خودا ده‌ناسن و راستیی خودا (به‌و واتایه‌ی كه‌ له‌ گوتاری عیرفانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا باو بووه‌) ناناسن.

لێره‌دا شاعیر رێی فام و په‌رستش و مه‌عریفه‌ی خۆی له‌ لایه‌نێك كه‌ ده‌كرێت به‌ ئه‌ویدی ناوی ببه‌ین جیا ده‌كاته‌وه‌. هه‌ر له‌ درێژه‌دا مه‌حوی ئه‌م ئه‌ویدییه‌ ده‌خاته‌ شوێنگه‌یه‌كی ئیستاتیكی و جوانیناسانه‌وه‌ و ده‌ڵێ:

  • لوتفێ به‌ حاڵی من كه‌، وتم، ئه‌و وتی به‌ قار
  • تۆ شۆخی باخودا و ئه‌من شۆخی ناخودا

دواتر له‌ درێژه‌دا و له‌ دوا به‌یتی ئه‌م غه‌زه‌له‌دا شاعیر زایه‌ڵه‌ و ئاواز و پێكهاتێكی فه‌لسه‌فی-عیرفانی ده‌دات به‌ شیعره‌كه‌ی:

  • تـا زوڵمه‌تی وجـووده‌ تـه‌ریكی لـه‌ نووری عیشق
  • سێبه‌ر نه‌ما هه‌تاوه‌ كه‌ (مه‌حوی) نه‌ما، خودا

ئه‌مه‌ یه‌كێك له‌و شیعرانه‌ی مەحوی بوو كه‌ به‌ تێمی زاڵی عیرفانی و تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌ شه‌ریعه‌ت و عیرفان و فه‌لسه‌فه‌ و بن مایه‌یه‌ك له‌ عیشق هۆنراوه‌ته‌وه‌.


درێژەی بابەت