جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[فرانک هۆخەربەییتس كێیه‌؟]]'''
'''[[شوکور مستەفا]]'''


نووسین و ئامادەکردنی: '''[[مانو بەرزنجی]]'''
[[پەڕگە:شوکر مستەفا.jpg|وێنۆک]]
نووسەری خامەڕەنگین و وەرگێڕی بەتوانا و زمانزانی لێهاتووی کورد، مامۆستا شوکور مستەفا عەبدوڵڵا (1926-2003) دەرچووی کۆلیژی شەریعە بووە و ماوەیەک مامۆستای زمانی عەرەبی بووە لە قوتابخانە ناوەندیی و ئامادەییەکانی کوردستان و شارەکانی دیکەی عیراق.


[[پەڕگە:فرانک.jpg|وێنۆک]]
شوکور مستەفا ناسراو بە (مەلا شوکور) ساڵی ١٩٢٦ی زایینی لە گوندی مامەشەی ناحیەی قەرەحەسەن لە پارێزگای '''[[کەرکووک]]''' لەدایک بووە.
دوای ئەوەی پێشبینی بوومەلەرزەکەی ڕۆژی لە ٦ی شوباتی ٢٠٢٣ی كردبوو، له‌ ڕاگه‌یاندنه‌كاندا زیاتر دەرکەوت. ئه‌و وتبووی (بوومەلەرزەیەکی گەورە بە گوڕی زیاتر لە ٧.٥ پلە تورکیا و سووریا دەگرێتەوە).  


پێشبیینییه‌كه‌ی ڕاست ده‌رچوو! (له‌كاتێكدا هیچ ناوه‌ندێكی زانستی پێشبینیكردنی ته‌واوه‌تی بۆ كات و شوێن و ماوه‌ی بوومه‌له‌رزه‌ به‌ ڕاست دانانێن) بوو به‌ یەکێک لە پاڵەوان و بەناوبانگەکانی ڕاگه‌یاندنه‌كان و له‌ ئێستادا زۆرترین کەس به‌دواداچوون بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئاخۆ (فرانک هۆخەربەییتس كێیه‌؟) ئێمه‌ كاره‌كه‌تان بۆ ئاسانتر ده‌كه‌ین و لێره‌وه‌ پێتانى ده‌ناسێنیین:
ساڵی ١٩٣٢ بە بنەماڵەوە لە شاری کەرکووک نیشتەجێ بوون و لەوێ خراوەتە بەر خوێندنی ئایینی و ساڵی ١٩٤٩ لە کۆلیژی شەرعەی زانکۆی بەغدا وەرگیراوە و زامانەکانی کوردی، تورکی، فارسی و عەرەبی بە باشی زانیوە پێیانی نووسیوە و لەو زمانانەوە وەرگێڕانی کردووە.


توێژه‌ر، جيۆلۆجیسى هۆڵندی (فرانک هۆخەربەییتس (Frank Hoogerbeets ساڵی ١٩٦٨ له‌دایك و باوكێكی هۆڵندی له‌دایك بووه‌. لە دامەزراوەی ئەندازەیی )کۆمەڵەی خۆر (SSGEOS کاردەکات. هاوسه‌ری خاتوو (ئەنکە ڤیسەر(Anke Hoogerbeets-Visser نه كه‌ وه‌ك توێژەێکی کۆمەڵایەتییه‌.  
پاشان لەبەر هەڵوێستی سیاسی زۆر جار لە کوردستان دوور خراوەتەوە بۆ خواروو و شارەکانی ناوەڕاستی عێراق و دوای رێککەوتنامەی مێژووییەکەی 11ی ئاداری ساڵی 1970ی نێوان سەرکردایەتیی شۆڕشی کورد و حکوومەتی ئەوکاتی عێراق، گوێزراوەتەوە بۆ بەڕێوبەرایەتیی گشتیی خوێندنی کوردی و لە بەشی پڕوگرام و بەرنامە کاری کردووه.


ده‌رباره‌ی منداڵ و ژیانی تایبه‌تی زانیارییەکی ئه‌وتۆ له‌به‌رده‌ستدا نییه‌  ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت كه‌ له‌ پەیڕەوانی ئایینی کریستیانییه‌. باڵای ١.٧٠ یه‌ کێشی ٨٢ کیلۆیه‌.
لە ساڵی 1975یشەوە لە کۆڕی زانیاریی کورد لە بەغدا دامەزراوە و کراوە بە ئەمینداری گشتی و رۆڵێکی باشی لە بەڕێوبردنی کاروباری لێژنەکانی کۆڕی زانیاریی کوردا گێڕاوە و گەلێک پەرتووکی بەنرخی لە زمانانی تورکی، ئازەری و عەرەبییەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی و چاپ کراون.
[[پەڕگە:فرانک هۆخەربەییس١.jpg|وێنۆک|ڕاست]]
فرانك هه‌ر له‌ منداڵییەوە ئارازووی زۆری بۆ ناسینی کۆمەڵەی خۆر و مانگ و هەسارەکان هەبووە و لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا هەوڵی داوه‌ له‌ نەخشه‌ی بیرکاری نێوان هەسارەکان تێبگات كه‌ ئه‌م هه‌نگاوه‌ سه‌ره‌تاییه‌ دواتر بووی بوو بە بنەمایەکی گرنگ بۆ تێگەیشتن لە پێوەری ئەندازەیی هەسارەکان.  ساڵی ٢٠٠٢ ڕێکخراوێکی قازانجنەویستی بەناوی Ditrianum ه‌وه‌ دامەزراندووە كه‌ پاڵپشتی له‌ لێکۆڵینەوە و پێوەری ئەندازەیی لە سرووشت ده‌كات. ساڵی ٢٠٠٧ سەرنجی وردی خسته‌ سه‌ر ئەندازەیی لە کۆمەڵەی خۆردا كه‌ بەدیدی فرانگ ئه‌م ناسینه‌ گەورەترین کاریگەریی لەسەر زەوی و مانگ هەیە. سامانەکەی كه‌ هەندێک به‌ نزیکەی یەک ملیۆن دۆلار ده‌یخه‌مڵێنن لە ڕێگەی ژیانی پیشەیی خۆیەوە وەک توێژەرێک بەدەستی هێناوە. [[پەڕگە:فرانک هۆخەربەییست.jpg|وێنۆک]]


کاتێک حکوومەتی ڕووخاوی بەعس لە ساڵی 1979 کۆڕی زانیاریی کوردی بە کۆڕی زانیاریی ئێراقەوە لکاند و ناوی نا کۆڕی زانیاریی عێراق - دەستەی کورد مامۆستا شوکوور کرا بە شارەزا لەو کۆڕەدا و بەردەوام بوو لە خزمەتکردنی زمان و مێژوو و وێژەی کوردی بە نووسین و وەرگێڕانە سەرکەوتووەکانی لە زمانانی دیکەوە، ئەرکی نەتەوەیی خۆی بە جوانترین شێوە ڕاپەڕاند تاکوو ساڵی 1996 خانەنشین کرا و لە ساڵی 1997دا هاتەوە هەرێمی کوردستان و لە '''[[هەولێر]]''' کرا بە سکرتێری کۆڕی زانیاریی کوردستان و دوای دروستبوونی کۆڕەکەش لە ساڵی 1998، دامەزراندنی و خزمەتێکی زۆری زمان و مێژووی کوردی کرد.


[[فرانک هۆخەربەییتس كێیه‌؟|درێژەی بابەت]]
 
[[شوکور مستەفا|درێژەی بابەت]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٠:٣٦، ٤ی ئازاری ٢٠٢٣

شوکور مستەفا

شوکر مستەفا.jpg

نووسەری خامەڕەنگین و وەرگێڕی بەتوانا و زمانزانی لێهاتووی کورد، مامۆستا شوکور مستەفا عەبدوڵڵا (1926-2003) دەرچووی کۆلیژی شەریعە بووە و ماوەیەک مامۆستای زمانی عەرەبی بووە لە قوتابخانە ناوەندیی و ئامادەییەکانی کوردستان و شارەکانی دیکەی عیراق.

شوکور مستەفا ناسراو بە (مەلا شوکور) ساڵی ١٩٢٦ی زایینی لە گوندی مامەشەی ناحیەی قەرەحەسەن لە پارێزگای کەرکووک لەدایک بووە.

ساڵی ١٩٣٢ بە بنەماڵەوە لە شاری کەرکووک نیشتەجێ بوون و لەوێ خراوەتە بەر خوێندنی ئایینی و ساڵی ١٩٤٩ لە کۆلیژی شەرعەی زانکۆی بەغدا وەرگیراوە و زامانەکانی کوردی، تورکی، فارسی و عەرەبی بە باشی زانیوە پێیانی نووسیوە و لەو زمانانەوە وەرگێڕانی کردووە.

پاشان لەبەر هەڵوێستی سیاسی زۆر جار لە کوردستان دوور خراوەتەوە بۆ خواروو و شارەکانی ناوەڕاستی عێراق و دوای رێککەوتنامەی مێژووییەکەی 11ی ئاداری ساڵی 1970ی نێوان سەرکردایەتیی شۆڕشی کورد و حکوومەتی ئەوکاتی عێراق، گوێزراوەتەوە بۆ بەڕێوبەرایەتیی گشتیی خوێندنی کوردی و لە بەشی پڕوگرام و بەرنامە کاری کردووه.

لە ساڵی 1975یشەوە لە کۆڕی زانیاریی کورد لە بەغدا دامەزراوە و کراوە بە ئەمینداری گشتی و رۆڵێکی باشی لە بەڕێوبردنی کاروباری لێژنەکانی کۆڕی زانیاریی کوردا گێڕاوە و گەلێک پەرتووکی بەنرخی لە زمانانی تورکی، ئازەری و عەرەبییەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی و چاپ کراون.

کاتێک حکوومەتی ڕووخاوی بەعس لە ساڵی 1979 کۆڕی زانیاریی کوردی بە کۆڕی زانیاریی ئێراقەوە لکاند و ناوی نا کۆڕی زانیاریی عێراق - دەستەی کورد مامۆستا شوکوور کرا بە شارەزا لەو کۆڕەدا و بەردەوام بوو لە خزمەتکردنی زمان و مێژوو و وێژەی کوردی بە نووسین و وەرگێڕانە سەرکەوتووەکانی لە زمانانی دیکەوە، ئەرکی نەتەوەیی خۆی بە جوانترین شێوە ڕاپەڕاند تاکوو ساڵی 1996 خانەنشین کرا و لە ساڵی 1997دا هاتەوە هەرێمی کوردستان و لە هەولێر کرا بە سکرتێری کۆڕی زانیاریی کوردستان و دوای دروستبوونی کۆڕەکەش لە ساڵی 1998، دامەزراندنی و خزمەتێکی زۆری زمان و مێژووی کوردی کرد.


درێژەی بابەت