سلێمانی بە تارای زیوەوە

نووسینی: جەبار جەمال غەریب

سلێمانی بە تارای زیوەوە

”سلێمانی ئەڵێی بەڵقیسە تارای زیوی پۆشیوە..“

حاجی تۆفیق بەگ، بەپێچەوانەی خەڵكی ئێستاوە، لەو هەموو ئاغایەی دەوری ناوی باوك و باپیریان داوە (مەحموودی ئاغا و هەمزەئاغای مەسرەف) ئەو پیرەمێردی هەڵبژارد بۆ ناسناوەكەی، پیرمێردێك كە خۆی حەكیم و شیفایە. - پیرەمێرد، ئەو كەسایەتییە كاریگەر و بزۆزەی شارە كە دەتوانێ شار بخاتە سەر خولیای خۆی، نە پارتێكی نەتەوەیی و نە پارتێكی نێونەتەوەیی لەپشت بووە، بە تەنیا ئەوەندەی هەموان یادەوەریی بەجێ هێشت و سەركەوتنی تۆمار كرد. - یەكەم كاری ئەو پیاوە گۆڕینی نەورۆز بوو لە بۆنەیەكی (ناوچەیی) و ئەكتێكی بچووكەوە، بۆ بۆنەیەكی گشتگیر و نەتەوەیی كە بە هیچ كەس هەڵناوەشێتەوە.

كە پیرەمێرد فەرمووی:

-ئەم ڕۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە، ئیدی ئەم ڕۆژە لە ڕۆژێكی بیست و چوار سەعاتی، لە رۆژێكی ئاسایی، بووە رۆژێكی درێژ هێندەی ساڵەكە، بووە ڕۆژێكی ئەبەدی. ساڵ تەنیا بۆیە تازەیە چونكە نەورۆزی تێدا دێت.

حاجی تۆفیق پێی گوتین:

- ئەو ساڵەی نەورۆزی تێدا نەیەت، هەرگیز تازە نابێتەوە و ساڵێكی كۆنە. هاواریكردو و وتی:

- ئەمڕۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە، جێژنێكی كۆنی كوردە بە خۆشی و بەهاتەوە.

گرنگ نییە پێش پێرەمێرد چییان دەربارەی نەورۆز گوتووە، بەڵام ئەو ئەوەی تۆمار كرد:

- كە جێژنێكی كۆنی كوردە

لەمڕۆژەوە (ڕۆژە تایبەتەكەی پیرەمێرد) هیچ قسەیەك لەسەر ئەوە نەماوە كە نەورۆز جێژنێكی كۆنی كوردە.

- ئەو دەیزانی بۆ شانازییە نەتەوەییەكان (دەلالەتی) مێژوویی هیچ گرنگ نییە، ئەوەی گرنگ ” هەستی گشتی و چیرۆكی گشتییە“ بەو شیعرە و بە ئاگركردنەوە بەردەوامەكانی و دووبارەكردنەوە چیرۆكی كوردبوونی نەورۆز بە تەواوەتی ئەوەی سەلماند كە هەموو دنیا ئاگر نەورۆز بكاتەوە، كە ڕۆژەكە دەیان ناوی لێ بنرێ، هیچ لەو ڕاستییە ناگۆڕێ {كە نەورۆز جێژنێكی كۆنی كوردە و بە خۆشی و بەهاتەوە} تا ئێستا هیچ كەسێك نە لە شیعر و نە لە هیچ بۆنەیەكی دیكەدا نەیتوانیوە وشەی (كۆن) ئەوەندە تازە و لە شوێنی خۆیدا بەكار بێنێ.

من لە یەكەم بیركردنەوەمدا پیرەمێردم بە باوكی كورد دەزانی. نەك بە وەهم و خەیاڵ یان بە فەنتازیا و خەمخۆری، نا، هەر بە ڕاستی بە باوكی كوردم دەزانی، خەمخۆریی باوكێكم لە ڕووخسار و هەڵوێست و شیعریدا دی بۆ نەتەوەكەی، كە لە ڕووخساری باوكیشمدا هەمان خەمخۆریم دەدی بۆمان.

هەر مەترسییەك بەسەر سلێمانیدا هاتبا، ئەو پیاوەم دەدی لەو شاخ بۆ ئەو شاخ باز دەدات و با شاقەلی دەفڕێنێ و ئەو ئامۆژگاری دەدات و خۆی بەسەر منداڵەكانیدا دێنێ. - چیرۆكەكە هەر چۆنێ بێت، ڕاستیەكەی ئەوەیە {چەند ساڵ (بێ ئەژمار ساڵ) گوڵی هیوای كورد پەست و ژاكاو بووە، تا پیرەمێرد بڕیار دەدات و ڕزگاری دەكات} پێش ئەو كاتە (هەر خوێنی لاوەكان بووە كوڵی ئاڵی نەوبەهار} جیاكردنەوەی نەورۆز لە شیعرێكی حەماسییەوە بۆ بەرگری، قورسە، وەك ئەوە دەچێ لە ڕزگاربووندا گوترابێ ئەوەندە بوێرانە و ئازایانە نووسراوە. (ئەو ڕەنگە سوورە بوو مژدەی بەیانی بۆ گەلی دوور و نزیك ئەبرد)

• نەورۆز بوو ئاگرێكی وەهای خستە جەرگەوە
• لاوان بە عەشق ئەچوون بە بەرەو پیری مەرگەوە

نەورۆز چی كردووە؟ نەورۆز ئاگری خستووەتە جەرگەوە یان (وشەكانی پێرەمێرد) بە جۆرێك كە لاوان بە عەشق ئەچن بەرەوپیری مەرگ.

(من شیعرەكە وەك خۆی نانووسمەوە، ئەو پەیامانە دەنووسمەوە كە پیرەمێرد بە وشەكانی لە ناخی هەر كوردێكدا هەڵیدەكۆڵێ.)

• وا ڕۆژ هەڵات لە بەندەنی بەرزی وڵاتەوە
• خوێنی شەهیدە ڕەنگی شەفەق شەوق ئەداتەوە

ئەوە تەنیا پیرەمێردە كە دەیەوێ وێنەی خۆی بۆ ئەبەد بە ئاسمانی سلێمانییەوە جێ بهێڵێ. وا شەهیدمان پێدەناسێنێ: پێش ئازار و كوشتن، ئێمەی گوێگر (خۆرهەڵات) ئەبینین لە كوێ؟ لە بەندەنی بەرزی وڵاتەوە، بەرز دەلالەتی بەرزی وڵاتە، وشەی (بەرز) تەنیا بۆ ئەوە نووسراوە كە كورد هەست بە بەرزیی شوێنی خۆی بكات.

- ئەو بەرزرییە لە كوێوە هاتووە؟ بۆچی بەندەنی وڵات بەرزە؟

- چونكە خوێنی (شەهید) شەوق ئەداتەوە.

ئازاری شەهیدبوون، گرتن و لێدان، نابینین. ئەوانە لە كۆنەستی پیرمێردا شاردراونەوە، ئەو، پیرەمێرد لە جێی هەموو شەهیدان ئازاری چێشتووە، ئێمەی كورد، ئێمە قوربانی، ئێمە نەك هەست بە ئازارەكە ناكەین، بەڵكوو تەنیا شكۆی ئازارەكە لە بەرزیی وڵاتەوە دەبینین كە شەفەق شەوق ئەداتەوە.

- تا ئەمڕۆ ئەوە گرینگترین وەسفە بۆ خوێنی شەهید كرابێ.

لە كۆتایی شیعرەكەدا كە پەیامە بەرزەكانی دەگەیەنێ، دەگەڕێتەوە ناو ناخی پڕئازاری نەتەوەكەی و دەڵێت:

.. پێی ناوی بۆ شەهیدی وەتەن شیوەن و گرین

نامرن ئەوانە وا لە دڵی مییللەتا ئەژین

دەشێ ئەو وشانەی پێویستە لە ستاییشی ئەو دێڕانە هێشتا لە زمانی كوردیدا دانەهێنرابن.

- ئەوە تەنیا چەند وشە و شیعرێك نییە، ئەوە ڕووحی هەموو پیرەكانە، بە پیرەمەگروون و پیرشالیار و پیرمەسوور و پیرەمێرد خۆشییەوە، ڕووحی تەواوی سلێمانییە بەسەر رستەكانەوە، خوێنی تەواوی شارە شەفەق ڕەنگ ئەداتەوە. - ئەوە وێنەی پیرەمێرد نییە، ئەوە وێنەی سلێمانییە لای من، سلێمانییەك كە تارای زیوینی پۆشیوە.

30/04/2024