جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:Chawram»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[کۆمارى کوردستان و پەڕاگەندەیی شۆڕشگێڕانى بۆ وڵاتانى شۆرەوى لە بیرەوەریکانى زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیی]]'''
'''[[برایانی زێ زێ]]'''
[[پەڕگە:78147.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:Shokhkaman.jpg|وێنۆک]]


نوسینی: '''[[وەهاب حەسیب محەمەد]]'''
حوسێن شۆخ کەمان (١٩٣٩ له سەقز) ناسراو بە زێ زێ ھونەرمەند و گۆرانیبێژی رۆژهەڵاتی کوردستان که زیاتر له نیو سەدەیه که له بواری موسیقای فۆلکلۆری کوردی چالاکیەکانی بە رێوە دەبات و ئیش دەکا.
[[پەڕگە:120221422.jpg|وێنۆک]]


'''دەستپێک:'''  
حوسێن شۆخ کەمان کوڕی میرزا شوکروڵلاَ و کافیە خانم ساڵی ١٣١٧ لە شاری '''[[سەقز]]''' لە دایک دەبێ، چوار برا و خوشکێک ئەبن کە براکانی عەلی، حەسەن و مەسعوود ھەرسێکیان کۆچی دواییان کردووە و تەنیا کاک حوسێن “زێ زێ” و کوبرا خانمی خوشکی ماونەتەوەو ئێستاش لە سەقز دەژین.
[[پەڕگە:Xoshkamn.jpg|وێنۆک|ڕاست]]
زێ زێ: ساڵی ٢٩-١٣٢٨ لە سەقز شاگرد قاوەچی دەبێ، کە کاک عەلی برای کاری ھونەری دەکردو دیتی دەنگی خۆشە و زەربی چاکیش لێدەدا، ھانی دا ھەتا بچێتە ناوکاری ھونەریەوە.


لێرەو لەوێ زۆر لە سەر کۆمارى کوردستان و ڕووداوەکانى نوسراون و یادداشت کراون، بەڵام چۆنێتى کۆچ و ڕەوى ئەو پێشمەرگانە بۆ وڵاتى غەریبى و خۆڕادەست نەکردنیان بە ڕژێمى شاهنشاهى، هاوکات چۆنێتى بەرەنگاربوونەوەیان  کارێکە زۆڕ کەمى لە سەر نووسراو زانراوە، بەتایبەت لەلایەن خودى شۆڕشگێڕانەوە، هەروەها مانەوەى ئەو کۆمەلە زۆرە بۆ زیاتر لە دەیەیەک و چۆنێتى ژیان و گوزەرانیان، مامەڵە کردنى دەسەڵاتدارانى شۆرەوى لەگەڵیاندا لە زۆر کەس نادیارو پەنهانە، لەم بیرەوەریانەدا زرار بەگ پەردە لە سەر زۆر ڕاستى هەڵدەماڵێت و بەرد لە سەر زۆر نهێنى لا دەدات، بەو هیوایەیی نەوەکانى دوار ڕۆژ پەند و عیبرەت لەو ڕووداوانە وەربگرن، بەو هیوایە کرۆکى یادداشتەکان لەم چەند دێرەدا دەردەخەین.  
دەستی کرد بە گۆرانی وتن لە گەڵ ھونەرمەند عەزیز نەجەفی کە خەڵکی سایین قەلا بوو، باڵابان و سوڕنا ی لێدەدا و کاک حوسێن والیدی نای ژەن و کاکە مینەی سووزەنی و مینەی حەسەن قەرەج و کاک ئەحمەد ساڵحی و کاک عەلی شۆخ کەمان.


'''ژیانى دانیشتوانى گوندى ماویلیان'''
بە ھاتنی زێ زێ بۆ نێو ئەو کۆڕە گرووپێکی باش دامەزرا کە بە برایانی زێ زێ لە ناو خەڵکدا ناوبانگیان دەرکرد:زێ زێ لە تەمەنێکی کورت وکەمی ١٥ ساڵاندا ژیانی ھاوبەشی پێکھێناوە کە پێنج کچ و کوڕێکی ھەیە.


ساڵى ١٩٢٧ لە گوندى ماویلیانى سەر بە قەزاى ڕەواندوز لە دایکبووە، سەبارەت بە گوندى ناوبراو دەنووسێت ماویلیان خاوەن مێژووە و کەسانى بە دەست و بردو ئازاى تیادا هەڵکەوتووە، گوندى وەستا (برایم)ه، ئەو وەستایەی بونیادنەرى قەڵا و پردەکانى سەردەمى پادشاى گەورەی ڕەواندزە.
لە پرسی ئەوەیدا بۆچی پێیان وتوون زێ زێ؟! ھەمووجارێ کاک حسەین لە وڵامدا بە بزەوە ئەوە دەڵێ: کە بە منداڵی زوانم گرتووە، وتوومە زازا، زازی، زێ زێ، ئەوە بوو کە زێ زێ یان بڕی بەسەرمدا و لە دوایشدا وەک نازناوێکی ھونەری لێھات بۆمان.


لەم بەشەدا زرار دەڵى:  بەر لە ساڵى ١٩٢٠ خەڵکى ئاوایی ناکۆک بوون، بە تەمەنەکانى گوند داوایان لە (میر حەمەد ئـەمین) کردووە بۆ ئاشتەوایی دانیشتوانى گوند یارمەتییان بدات، ئەویش (سڵێمان بەگى) ئامۆزای بۆ ئەو کارە دەست نیشان کردووە، ناوبراو لە داوێنى گوند کۆشکێکى دروستکردووە، سەبارەت بە باوکى دەنووسێت: وەک ڕەوشتى ئاغاکان چەند ژنێکى هیناوە، پاش چەند ساڵ دایکى مندالى بووە، زرار نۆبەرەى دایکى بووە، بە هۆى نەخۆشى گرانەتاوە لە شیرى دایکى بێبەشبووە.
ئەم ھونەرمەندە ناسراوەی کورد گەلێ گۆرانی لە سەردەمی خۆیدا تۆمار کرد ھەرچەند ھەر بە ئامێری سەرەتایی وەک زەرب و نایەیە بەڵام بە پیت وبەرەکەتە و دەیان گۆرانی بەناوبانگ وەک “شەمامەوخاڵخاڵە’ سویبە باڵابەرز”ئای بۆ ھەلامە” و ھەندێ گۆرانی دیکەی فولکلۆری بە تایبەت فولکلۆڕی ناوچەی سەقز لە فەوتان ڕزگار بکات کە ھەتا ئێستا سەرجەم ٦٤ گۆرانی بۆ رادیۆی سنە و ورمێ تۆمار کردوە و بۆ کەناڵی سێی تەلەڤیزیۆنی ئێران کە ئەودەم تەنیا کاتژمێرێک لە شەودا بە کوردی بەرنامەی ھەبوە گۆرانی زۆری وتووە کە ڕەنگ بێ لە ئەرشیڤدا مابێتەوە


کۆمەڵگاى کوردەوارى لەو رۆژگارەدا بە هۆى جەنگى جیهانى یەکەمەوە تووشى ژیانێکى سەخت هاتووە، لە ئەنجامى شەڕو کوشتار زۆربەى گوندەکانى ڕەواندز سوتینیران، خەڵکیش لە ترسى سوپاى ڕووس ئاوارەو دەربەدەر بوون، یەکێک لە گوندەکان ماویلیان بووە، لەو ڕۆژگارەدا چەندێک ژیان وگوزەران لە ئاستێکى خراپدابووە هێندەش لە ڕووى پۆشاک پاکووخاوێنییەوە خەڵکى بێبەرگ و پۆخل بوون، بەرگى ژنان خامى شین بوو کە نەخشى دەگرت لە سەر جەستەى کەسەکە، پیاوەکانیش شایەد ساڵى جارێک دەستێک جلکى نوێیان لە بەرکردبایە و منداڵانیش بە زۆرى ڕووت  و ڕەجاڵبوون و زۆر بەکەمى جلى تازەیان  لە بەر دەکرا. لە و ڕۆژگارەدا جل و بەرگ و سابوون زۆر کەم بوون کە سەرچاوەى زۆریک لە درم و پەتاکان بوونە.




 
[[برایانی زێ زێ|درێژەی بابەت]]
[[کۆمارى کوردستان و پەڕاگەندەیی شۆڕشگێڕانى بۆ وڵاتانى شۆرەوى لە بیرەوەریکانى زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیی|درێژەی بابەت]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٤:٣٧، ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٣

برایانی زێ زێ

78147.jpg
Shokhkaman.jpg

حوسێن شۆخ کەمان (١٩٣٩ له سەقز) ناسراو بە زێ زێ ھونەرمەند و گۆرانیبێژی رۆژهەڵاتی کوردستان که زیاتر له نیو سەدەیه که له بواری موسیقای فۆلکلۆری کوردی چالاکیەکانی بە رێوە دەبات و ئیش دەکا.

حوسێن شۆخ کەمان کوڕی میرزا شوکروڵلاَ و کافیە خانم ساڵی ١٣١٧ لە شاری سەقز لە دایک دەبێ، چوار برا و خوشکێک ئەبن کە براکانی عەلی، حەسەن و مەسعوود ھەرسێکیان کۆچی دواییان کردووە و تەنیا کاک حوسێن “زێ زێ” و کوبرا خانمی خوشکی ماونەتەوەو ئێستاش لە سەقز دەژین.

Xoshkamn.jpg

زێ زێ: ساڵی ٢٩-١٣٢٨ لە سەقز شاگرد قاوەچی دەبێ، کە کاک عەلی برای کاری ھونەری دەکردو دیتی دەنگی خۆشە و زەربی چاکیش لێدەدا، ھانی دا ھەتا بچێتە ناوکاری ھونەریەوە.

دەستی کرد بە گۆرانی وتن لە گەڵ ھونەرمەند عەزیز نەجەفی کە خەڵکی سایین قەلا بوو، باڵابان و سوڕنا ی لێدەدا و کاک حوسێن والیدی نای ژەن و کاکە مینەی سووزەنی و مینەی حەسەن قەرەج و کاک ئەحمەد ساڵحی و کاک عەلی شۆخ کەمان.

بە ھاتنی زێ زێ بۆ نێو ئەو کۆڕە گرووپێکی باش دامەزرا کە بە برایانی زێ زێ لە ناو خەڵکدا ناوبانگیان دەرکرد:زێ زێ لە تەمەنێکی کورت وکەمی ١٥ ساڵاندا ژیانی ھاوبەشی پێکھێناوە کە پێنج کچ و کوڕێکی ھەیە.

لە پرسی ئەوەیدا بۆچی پێیان وتوون زێ زێ؟! ھەمووجارێ کاک حسەین لە وڵامدا بە بزەوە ئەوە دەڵێ: کە بە منداڵی زوانم گرتووە، وتوومە زازا، زازی، زێ زێ، ئەوە بوو کە زێ زێ یان بڕی بەسەرمدا و لە دوایشدا وەک نازناوێکی ھونەری لێھات بۆمان.

ئەم ھونەرمەندە ناسراوەی کورد گەلێ گۆرانی لە سەردەمی خۆیدا تۆمار کرد ھەرچەند ھەر بە ئامێری سەرەتایی وەک زەرب و نایەیە بەڵام بە پیت وبەرەکەتە و دەیان گۆرانی بەناوبانگ وەک “شەمامەوخاڵخاڵە’ سویبە باڵابەرز”ئای بۆ ھەلامە” و ھەندێ گۆرانی دیکەی فولکلۆری بە تایبەت فولکلۆڕی ناوچەی سەقز لە فەوتان ڕزگار بکات کە ھەتا ئێستا سەرجەم ٦٤ گۆرانی بۆ رادیۆی سنە و ورمێ تۆمار کردوە و بۆ کەناڵی سێی تەلەڤیزیۆنی ئێران کە ئەودەم تەنیا کاتژمێرێک لە شەودا بە کوردی بەرنامەی ھەبوە گۆرانی زۆری وتووە کە ڕەنگ بێ لە ئەرشیڤدا مابێتەوە


درێژەی بابەت