21-10-2024
- 01
20-10-2024 كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ڕایگەیاند، تا كاتژمێر 6:00 ئێوارەی ئەمڕۆ دوشەممە ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردن بۆ خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان ئاشكرا دەكرێت.
حاكم عومەر ئەحمەد، سەرۆکی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ئەمڕۆ دوشەممە ڕایگەیاند، "بەگوێرەی یاسا، دەبێت تاوەکو کاژێر 6:00ـی ئێوارە ئەنجام رابگەیێنین، بۆیە تاوەکو ئەو کاتە کۆمیسیۆن ئەنجامەکە رادەگەیێنیت". ئاماژەی بەوەشكرد، "ناتوانرێت تانە لە ئەنجامی بەرایی بدرێت، بەڵام هەر لایەنێک سکاڵای هەبوو دەتوانێت تانە لە ئەنجامی کۆتایی دەنگدان بدات"
بەگوێرەی ئامارەكانی كۆمسیۆن ڕیژەی بەشداریكردن لە دەنگدانی گشتی و تایبەت ڕیژەكە لە 72% بوە و بەجۆرێك ڕیژەی بەشداریكردن لە پارێزگای سلێمانی 65% بوە، لە پارێزگای هەولێر 72%، لە پارێزگای دهۆك 78% و لە پارێزگای هەڵەبجەش 69% بوە.[١]
- 02
باڵیۆزی ئه‌مەریكا له عێراق داوا له لایه‌نه‌كانی هه‌رێمی كوردستان كرد كه به‌بێ هیچ دواكه‌وتنێك پشتیوانی له گواستنه‌وه‌ی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌ڵات و پێكهێنانی حكومه‌تی نوێ بكه‌ن.
لە پەیامێكدا، ئالینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئه‌مەریكا له عێراق بڵاویكرده‌وه؛ به‌بۆنه‌ی ته‌واوكردنی سه‌ركه‌وتوانه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مانی هه‌رێم، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئه‌مەریكا پیرۆزبایی له هاوڵاتیانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق و سه‌رجه‌م هێزه سیاسییه‌كان ده‌كات و لە دو رۆژی رابردوشدا كارمه‌ندانی نوێنه‌رایه‌تی ئه‌مریكاش له عێراق چاودێری پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی له ناوه‌نده جیاوازه‌كانی ده‌نگدان له هه‌رێمی كردوە.
راشیگەیاندوە: وڵاته‌كه‌ی ده‌ستخۆشی له هاوڵاتیانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق ده‌كات بۆ پابه‌ندبونیان به دیموكراسی.
باڵیۆزی ئەمەریكا ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان دانی به‌وه‌دانا كه له پرۆسه‌ی وردبینیكردنی په‌نجه‌مۆره‌كاندا له كاتی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ڕوبه‌ڕوی گرفت بوه‌ته‌وه، بۆیە ده‌بێت پێش هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق له ساڵی (2025) چاره‌سه‌ر بكرێت.
هەروەك داوای له لایه‌نه سیاسییه‌كان و كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی كردوە كه، پشتگیری له گواستنه‌وه‌ی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌ڵات و پێكهێنانی حكومه‌ت بكه‌ن به‌بێ هیچ دواكه‌وتنێك، داواشی له هه‌مو لایه‌نه سیاسییه‌كان و هێزه ئه‌منییه‌كانیش كردوە كە رێز له رۆڵی ژیانی میدیا و كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی له پرۆسه‌ی دیموكراسیدا بگرن.
باڵیۆزی ئەمەریكا ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، پێكهێنانی حكومه‌تی نوێ رێگه به هه‌رێمی كوردستان ده‌دات دامه‌زراوه دیموكراسیه‌كانی به‌هێز بكات، مافه‌كانی مرۆڤ به‌ره‌وپێش ببات، پاڵپشتی گه‌شه‌پێدانی ئابوری بكات، هه‌روه‌ها كاره‌كانی هه‌رێم وه‌ك به‌شێك له عێراقێكی سه‌لامه‌ت و سه‌قامگیر و سه‌روه‌ری به‌رز بكاته‌وه.[٢]
- 03
سەڵاحەین دەمیرتاش یاداشتنامەیەکی بڵاوکردەوە
سەڵاحەدین دەمیرتاش لە گرتوخانەی ئەدیرنەوە یاداشتێکی لەسەر بارودۆخی ژنان رادەستی سەرۆکی جەهەپە کرد و چەند پێشنیارێکیشی بۆ چارەسەری کێشەی ژنان لە تورکیا خستەڕو.
ئۆزگور ئۆزەل سەرۆکی پارتی گەلی کۆماری جەهەپە، سەردانی سەڵاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشوی پارتی دیموکراتی گەلان هەدەپە-ـی کرد، دەمیرتاش لەسەر کوشتن، توندوتیژی و دەستدرێژی بۆ سەر ژنان، یاداشتنامەیەکی پێشکەش بە ئۆزەل کرد و دواتر بۆ رای گشتی بڵاوکرایەوە.
لە یاداشتنامەکەدا، دەمیرتاش ئاماژە بە زۆربونی کوشتنی ژنان و توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان لە هەمو بەشەکانی کۆمەڵگا دەکات و دەڵێت، بە خۆشمەوە، پێویستە وەک پیاو زێهنیەتی خۆمان بگۆڕین.
هەروەها، داوا لە لایەنە سیاسیەکان، پەرلەمانتارەکان و دەزگای دادوەری و هەمو رێکخراو و دامەزراوە حکومی و ناحکومیەکان دەکات، بەپەلە چارەسەرێک بۆ ئەو گرفتە بە مۆدێلێکی نوێ، بە زمانێ نوێ و بە سیاسەتێکی نوێ بدۆزنەوە.
لە کۆتایدا دەمیرتاش چەند پێشنیارێک دەخاتەڕو و داوا دەکات، رێککەوتنی ئیستەنبوڵ کە تایبەتە بە مافەکانی ژنان جارێکی دیکە واژۆ بکاتەوە و کۆتایی بە ئازادکرنی تاوانبارانی کوشتنی ژنان بێنێت و پێویستە هەمو دامودەزگاکانی دەوڵەت لەبەرمبەر کوشتن و توژندوتیژی بەرامبەر بە ژنان خاوەن هەڵوێست بن[٣]
- 04
ناوی کاندیدە دەرچوەکانی پارتی
بۆ خولی شه‌شه‌می په‌رله‌مانی كوردستان، لە سنوری بازنەی هەولێر 34 كورسی هەیە، كە 32 كورسی گشتی و 2 كورسی كۆتایە، بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەكان پارتی دیموكراتی كوردستان لەكۆی 32 كورسیەكەی بازنەی هەولێر، 17 كورسی مسۆگەرە.
ناوی ئەو کاندیدانەی پارتی كە زۆرترین چانسی دەرچونیان لەبازنەی هەولێر هەیە:
- 1. هەڵگور شێخ نەجیب
- 2. ئەحمەد محەممەد نوح
- 3. ڕۆژ سالار حەمید
- 4. شەهرام عەلی کەژۆ
- 5. ڤاڵا فەرید ئیبراهیم
- 6. ئەڤین فەتاح حاجی مام
- 7. ئالان ئەسکەندەر قادر
- 8. خۆشناو سدیق
- 9. زەمان حەسەن
- 10. عوسمان قادر ئیبراهیم
- 11. نەسرەت سۆفی علی
- 12. مەزن هیمداد ئەنوەر
- 13. سەروان ئەحمەد عەمودی
- 14. جەوهەر نامق سوارە
- 15. سەعدی خدر
- 16. عەبدولخالق تەڵعەت
- 17. شاخەوان سەدیقە سۆر
- 18. سەیران حەمید ئەفەندی
- 19. سەمیرە حوسێن[٤]
- 05
دەنگی لایەنەکان له هه‌ر چوار بازنه‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستان
دەنگی لایەنەکان له هه‌ر چوار بازنه‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێژه‌ی 95% جیاكراونه‌ته‌وه، بڕیاریشه ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ دوشەممە كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ئه‌نجامی فه‌رمی هه‌ڵبژاردن رابگه‌یه‌نرێت.
'ژماره‌ی ده‌نگی لایه‌نه‌كان له بازنه‌ی هه‌ولێر'
- پارتی: 302000
- یەکێتی: 96719
- نەوەی نوێ: 96395
- هەڵوێست: 15527
- بەرەی گەل: 8792
- یەکگرتو: 22722
- کۆمەڵ: 18914
- گۆڕان: 1331
- رامی حیکمەت: 3577
'ژماره‌ی ده‌نگی لایه‌نه‌كان له بازنەی سلێمانی'
- یەکێتی: 248086
- پارتی: 54641
- نەوەی نوێ: 1301385
- یەکگرتو: 40373
- کۆمەڵی دادگەری: 34256
- هەڵوێست: 26783
- بەرەی گەل: 18303
- گۆڕان: 9332
- هاوپەیمانی هەرێمی کوردستان: 7523
- هاوپەیمانی سەردەم: 3427
'ژماره‌ی ده‌نگی لایه‌نه‌كان له بازنەی دهۆک'
- پارتی: 344500
- نەوەی نوێ: 42045
- یەکێتی: 25111
- هەڵوێست: 7447
- بەرەی گەل: 2368
- یەکگرتوو: 38677
- کۆمەڵ: 3345
- گۆڕان: 212
- د. جەیمس: 2205
'ژماره‌ی ده‌نگی لایه‌نه‌كان له بازنەی هەڵەبجە'
- یەکێتی 10429 دەنگ
- پارتی 4416 دەنگ
- نەوەی نوێ 4439 دەنگ
- یەکگرتو 7369 دەنگ
- کۆمەڵی دادگەری 3964 دەنگ
- هەڵوێست 1186 دەنگ
- بەرەی گەل 661 دەنگ
- بزوتنەوەی ئیسلامی 1388 دەنگ
- گۆڕان 184 دەنگ
- هاوپەیمانی هەرێمی کوردستان 456 دەنگ
- بزوتنەوەی پەیوەندی 245 دەنگ[٥]
- 06
ناوی 38 کاندیدە سەرکەوتووەکەی سلێمانی بابەتە سەرەکییەکە: لە کۆی 38 کورسی سلێمانی، دوویان بۆ پێکهاتەکان تەرخانکراون کە هەریەکە لە دانا ئامانج کاندیدی مەسیحی، نەجدەت نوری کاندیدی تورکمان مسۆگەریان کردووە.
ئەوەی پێویستە بیزانیت: 36 کورسییەکەی تر بەسەر لایەنە سیاسییەکاندا دابەشبوون و بەگوێرەی دواین ئەنجام، یەکێتی نیشتمانی کوردستان بە بەدەستهێنانی 15 کورسی پشکی شێری کورسییەکانی سلێمانی بەرکەوتووە.
ناوی کاندیدە سەرکەوتووەکانی سنووری سلێمانی:[٦]
- 07
لە سلێمانی و کەرکووک سێ تیرۆرست دەستگیرکران
راگەیەندراوی فەرمی: شانەی راگەیاندنی ئەمنی عێراق بڵاویکردەوە: هێزەکانمان بە هاوکاری هێزەکانی بەڕێوەبەرایەتی ئۆپەراسیۆنی دەزگای ئاسایشی هەرێم دوو تیرۆرستیان لە سلێمانی دەستگیرکرد.
هاوکات: بە هاوکاری هێزەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی هێزەکانی دژەتیرۆر توانیومان تیرۆرستێک لە سنووری پارێزگای کەرکوک دەستگیربکەین.[٧]
- 08
بافڵ تاڵەبانی، سەرۆكی یەكێتی رایگەیاند، ژمارەی دەنگەكانی حزبەكەیان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا نزیكەی 200 هەزار دەنگ زیادی كردوەو دەشڵێت، سەردەمی فەرزکردنی ئیرادە کۆتاییهات و قۆناغێکی نوێ لە پرۆسەی حوکمڕانی و بەڕێوەبردن دەستپێدەکات.
ئاوێنە: بافڵ تاڵەبانی، ئێوارەی ئەمڕۆ دوشەممە، پەیامێكی بەبۆنەی كۆتاییهاتنی پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بڵاوكردەوەو رایگەیاند، "یەکێتییەکەتان لەم هەڵبژاردنەدا سەرکەوتنی گەورەی تۆمارکرد و بەخۆشحاڵییەوە ژمارەی دەنگەکانمان نزیکەی 200 هەزار دەنگ زیادیکردوە، ئەمەش جگەلەوەی شانازییەکی گەورەیە بۆ ئێمە، بەرپرسیارێتییەکی مێژوییشە تاوەکو هەوڵەکانمان بۆ خزمەتکردنتان چڕتربکەینەوە و کاری باشتر و جدیتر لەپێناو هێنانەکایەی کوردستانێکی ئاوەدانتر بکەین."
ئەوەشی خستۆتەڕو"ئەوەی مایەی خۆشحاڵیی ئێمەیە، لە بازنەکانی سلێمانی و هەڵەبجە یەکێتی زەمینەیەکی تەواو لەبار و گونجاوی بۆ هەمو لایەنەکان رەخساند تاوەکو ئازادانە بانگەشەی خۆیان بکەن و بەشێکی گرنگی سەرخستنی پرۆسەی دیموکراسی بن. ئێستاش کە پرۆسەکە بەسەرکەوتویی کۆتاییهاتوە، شانازی دەکەین لە سەرەتاوە بەشێکی گرنگی ئەو هەوڵانە بوین بۆ بەڕێوەچونی پرۆسەی دەنگدانێکی بێگەرد و دور لە دەستتێوەردان، بەپێچەوانەی ئەو هەوڵە شکستخواردوانەوە کە ئامانجەکەی بۆ دواخستن و پەکخستنی پرۆسەکە بو."
سەرۆكی یەكێتی وتوشیەتی"سەردەمی فەرزکردنی ئیرادە کۆتاییهات و قۆناغێکی نوێ لە پرۆسەی حوکمڕانی و بەڕێوەبردن دەستپێدەکات، دواجار ویستی نوێبونەوە و دادپەروەری سەرکەوت و ئەرکە گرنگەکە لە ئەمڕۆوە دەستپێدەکات کە ئەویش پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری، زامنکردنی موچە و بەهێزکردنی دامەزراوە یاساییەکانی هەرێمی کوردستانە. بەڵێنتان پێدەدەین یەکێتی بەرامبەر دەنگەکانتان بەرپرسیار دەبێت و ئەو بەڵێنە نادۆڕێنێت کە بە ئێوەی سەربەرزی دابو."
دەقی پەیامەكە:
کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان
تێکۆشەران و کەسوکاری سەربەرزی شەهیدان
ئازیزانمان لەهەمو نەتەوە و پێکهاتە جیاوازەکان
ئەندام و لایەنگرانی سەرجەم هێزە سیاسییەکان
لە قوڵایی دڵمانەوە سوپاس و پێزانین ئاڕاستەی بەشداریی گەرموگوڕتان لە پرۆسەی هەڵبژاردن و بەرەوپێشبردنی رەوتی دیموکراسی لە هەرێمەکان دەکەین و لەبەرامبەر ئەو وێنا گەش و دیموکراسییەی بە کوردستانتان بەخشی، سوپاسگوزارین و هیوادارم هەوڵ و خزمەتەکانی داهاتومان پاداشتێکی گونجاوبێت بۆ دڵسۆزی و بەدەنگەوەهاتنتان. هەروەها بەشداریی چالاکانەی خەڵک لە پرۆسەکە و بوژانەوەی رۆحییەتی دەنگدان مایەی دڵخۆشییەکی گەورەیە بۆ ئێمە، چونکە بڕوای لەمێژینەمان وایە و خۆمان بە سەرمەشقی پاراستنی پایەکانی دیموکراسی و بەرەوپێشبردنی دەزانین و هەڵبژاردنیش فاکتەرێکی بەهێز و گرنگی پرۆسەکەیە.
سوپاسی بێپایانمان ئاڕاستەی جەماوەر و خەڵکی دڵسۆزی کوردستان دەکەین کە لەم قۆناغی نوێبونەوەی حوکمڕانی و هێنانەکایەی دەسەڵاتێکی دادپەروەر و خزمەتگوزاردا لەگەڵمانبون و دەنگدانتان بە یەكێتییەکەتان، شانازییەکی گەورەیە بۆ ئێمە و خۆمان بە قەرزارتان دەزانین. دڵنیاشتان دەکەین هەنگاوەکانمان بەرەو راستکردنەوەی رێڕەوی چەوتی حوکمڕانی چالاکتر دەکەین و بە پشتیوانیی خوای گەورە و ئێوەی خۆشەویست، ئەم کاروانی ئاوەدانی و خزمەتگوزارییە دەگاتە ئامانج.
یەکێتییە سەربەرزەکان و هەڤاڵانی خۆشەویستم لەسەرجەم ئۆرگانەکان
وێڕای پیرۆزبایی گەرم و پێزانینی زۆرم، دەستی ماندوبونتان دەگوشم لەبەرامبەر شەونخونیتان بۆ سەرخستن، نوێکردنەوە و گەشەکردنی زیاتری یەکێتییەکەتان کە لەم هەڵبژاردنەدا سەرکەوتنی گەورەی تۆمارکرد و بەخۆشحاڵییەوە ژمارەی دەنگەکانمان نزیکەی 200 هەزار دەنگ زیادیکردوە، ئەمەش جگەلەوەی شانازییەکی گەورەیە بۆ ئێمە، بەرپرسیارێتییەکی مێژوییشە تاوەکو هەوڵەکانمان بۆ خزمەتکردنتان چڕتربکەینەوە و کاری باشتر و جدیتر لەپێناو هێنانەکایەی کوردستانێکی ئاوەدانتر بکەین، بۆیە لە دڵەوە سوپاسگوزاری پەرۆشی و دڵسۆزیتانم. دڵنیاییشتان دەدەینێ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بەردەوامدەبێت لە نوێبونەوە و هێنانەپێشەوەی گەنجە خوێنگەرم و داهێنەرەکانی وڵاتەکەمان بۆ بەرەوپێشبردنی زیاتری حزبەکە و پاشان بەڕێوەبردنی هەرێمەکەمان.
ئەوەی مایەی خۆشحاڵیی ئێمەیە، لە بازنەکانی سلێمانی و هەڵەبجە یەکێتی زەمینەیەکی تەواو لەبار و گونجاوی بۆ هەمو لایەنەکان رەخساند تاوەکو ئازادانە بانگەشەی خۆیان بکەن و بەشێکی گرنگی سەرخستنی پرۆسەی دیموکراسی بن. ئێستاش کە پرۆسەکە بەسەرکەوتویی کۆتاییهاتوە، شانازی دەکەین لە سەرەتاوە بەشێکی گرنگی ئەو هەوڵانە بوین بۆ بەڕێوەچونی پرۆسەی دەنگدانێکی بێگەرد و دور لە دەستتێوەردان، بەپێچەوانەی ئەو هەوڵە شکستخواردوانەوە کە ئامانجەکەی بۆ دواخستن و پەکخستنی پرۆسەکە بو.
جەماوەری سەربەرزی کوردستان و یەکێتییە دڵسۆزەکان
سەردەمی فەرزکردنی ئیرادە کۆتاییهات و قۆناغێکی نوێ لە پرۆسەی حوکمڕانی و بەڕێوەبردن دەستپێدەکات، دواجار ویستی نوێبونەوە و دادپەروەری سەرکەوت و ئەرکە گرنگەکە لە ئەمڕۆوە دەستپێدەکات کە ئەویش پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری، زامنکردنی موچە و بەهێزکردنی دامەزراوە یاساییەکانی هەرێمی کوردستانە. بەڵێنتان پێدەدەین یەکێتی بەرامبەر دەنگەکانتان بەرپرسیار دەبێت و ئەو بەڵێنە نادۆڕێنێت کە بە ئێوەی سەربەرزی دابو.
لێرەوە سوپاسی زۆرمان بۆ کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عیراق و کارمەندە بەڕێزەکانیان، نوێنەری وڵاتان، چاودێران و هێزەکانی ناوخۆ دەنێرین کە رۆڵێکی گرنگیان لە سەرخستنی پرۆسەی هەڵبژاردن بۆ خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان گێڕا و هیوای سەرکەوتنی زیاتریان بۆ دەخوازین.
پێکەوە بەرەو داهاتویەکی گەشتر، بەرەو ژیانێکی سەقامگیرتر
هەر شاد و سەرفرازبن
برا و دڵسۆزتان
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان[٨]