13-12-2024
بەهۆی هێرشەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و چەتەکانی لە 29ی تشرینی دووەم ساڵی 2024 لە شەهبا وتل ڕفعەت، ژیانی زیاتر لە 200 هەزار کەس کەوتە مەترسییەوە.
بۆیە ئەنجوومەنی کانتۆنی عەفرین-شەهبا لەپێناو پاراستنی گشتی دا بڕیاری گواستنەوەی 121 هەزار کەس بۆ هەرێمەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیکی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا دەرکرد.
شێخمووس ئەحمەد، هاوسەرۆکی بەشی کاروباری ئاوارەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیکی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، سەبارەت بەو پرسە لەگەڵ ئاژانسەکەمان قسەی کرد و وتی: "پێویستە نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ پاڵپشتی هەرێمەکە بکەن. مەبەست تەنیا هاوکاری ماددی نییە.
لە تەبقە و ڕەقە دوو ناوەندی سەرەکی کرانەوە
شێخمووس ئەحمەد وتی: "بۆ جاری دووەمە کە خەڵکی عەفرین ناچاردەکرێن ئاوارە بن و وتی، بۆ ڕێگریکردن لە کۆمەڵکوژیی زیاتر، گەلەکەمان گواستەوە بۆ هەرێمە پارێزراوەکان لە ژێر ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا. ڕێکخراوەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری سەبارەت بە دۆخەکە، تیمێکی قەیرانیان بۆ هاوکاری لە گەڵ دامەزراوە ناوخۆییەکان و ئاوارەکان داناوە و هەوڵدەدرێت کەموکۆڕی و پێویستیەکان بە شێوەیەکی گونجاوبە زووترین کات چارەسەر بکرێت، چونکوو ئیستا زۆربەمان لە قوتابخانە، مزگەوت و یاریگاکان نیشتەجێ کردووە."
121 هەزار کەس ناچارکران کۆچ بکەن
بۆ پێشوازیکردن لە کۆچبەران پێویست بە ڕێکخراوێکی کاریگەر هەیە. دەبێت لیژنەکانی پەیوەندیدار بە ئاوارەکان ئامادەکارییەکی باش بکەن. پێویستە لیژنەکان بتوانن خۆیان بگەیەنە هەموو ئاوارەکان. هەروەها لەم چوارچێوەیەدا پێویستە ڕێکخراوێکی بەهێز دابمەزرێت. نابێ ئەرکەکان تەنیا بۆ ڕێکخراو و کۆمۆنەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوبەری جێبهێڵرێن؛ پێویستە گەلەکەمانیش ئەوەی لە توانایدایە بەکاری بێنێ و لە هاوکاریدابێت. نابێت تەنها یەک کۆچبەریش پشتگوێ بخرێت، پێویستە پشتگیری و خاوەنداری لە هەموان بکرێت. بێگومان ئەم پرسە ڕەنگە لە ماوەیەکی کورتدا چارەسەر نەبێت لەبەر ئەوە مەسەلە یەک کەس و دوو کەس نییە، باسی خزمەتکردنی سەدان هەزار کەسە دەکەین. بەڵام بە ڕێکخستنێکی باش دەتوانین خاوەنداری لە ئاوارەکانمان بکەین.
لە نێو ئاوارەکاندا عەرەب و تورکمانیش هەن
شێخمووس ئەحمەد ئەوەشی خستەڕوو کە، زۆربەی ئەو کەسانەی کۆچیان کردووە کوردن، بەڵام عەرەب و تورکمانیش لەگەڵیان هەیە و وتی: "ژمارەی گەلەکەمان کە گەیشتوونەتە هەرێمەکە زۆر زۆرە و ئەم دۆخە پێویستی بە هاوکاری لایەنەکانی دیکەشە، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیکی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا لە دابین کردنی پێداویستی و هاوکارییەکان تواناکانی کەمترە، مانگی سوور پشتگیرییەکی زۆری گەیاندووە، هەروەها پێویستە نەتەوە یەکگرتووەکان و دامودەزگاکانی تر و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ پشتیوانی و هاوکاری هەڕێمەکە بکەن ئەڵبەت تەنها بە هاوکاری دارایی نابێت پێویستە بەرامبەر تاوانەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ بکەن و ڕووبەڕووی دادگا بکرێتەوە."[١]
.......
پێشبینی كەشناسی بۆ كەشوهەوای هەرێمی کوردستان بۆ ئەمڕۆ 13-12-2024و سبەی 14-12-2024
كەشناسی هەرێم پێشبینی دەكات ئەمڕۆ هەینی و سبەی شەممە، شەپۆلێكی باران بارین ناوچە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان بگرێتەوەو لە ناوچە شاخاوییەكانیش بەفر ببارێت و پلەكانی گەرماش بەشێوەیەكی بەرچاو نزم ببنەوە.
ئاوێنە: بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستان لە راگەیەندراوێکدا وتی، ئەمڕۆ هەینی، ئاسمان بە گشتی هەور دەبێت، نمە باران و بارانی مامناوەند لە زۆربەی شوێنەکان بەشێوەی پچڕپچڕ دەبارێت، پێشبینی دەکرێت ڕێژەی دابارین لە ناوچەکانی (ئیدارە سەربەخۆکانی سۆران و راپەرین و پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە) زیاتر بێت. هەروەها ئەگەری بەفر بارین هەیە لەناوچە شاخاوییەکان بەتایبەت ناوچە شاخاوییە بەرزو سنورییەکان.
كەشناسی هەرێم ئاماژەی بەوەشداوە كە ئەمڕۆ پلەكانی گەرما بەنزیكەی 1 تا 3 پلە نزمتر دەبن لەتۆمارکراوەکانى دوێنێ و لە ناوچە شاخاوییەکانیش 3 تا 5 پلە دابەزن و خێرایی باش مامناوەند بێت.
هەر بەپێی راگەیەندراوەكە، سبەی شەممە، ئاسمان نیمچەهەور دەبێت لەگەڵ دروستبونی تەم لە کاتەکانی بەیانیدا لە هەندێک ناوچە و هەروەها لە ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی هەرێم (ئیدارەی سەربەخۆکانی سۆران و راپەرین هەندێک ناوچەی پارێزگای سلێمانی و پارێزگای هەڵەبجە) نمە باران و هەندێک کات بارانی مامناوەند بەشێوەی پچڕپچڕ دەبارێت و لە ناوچە شاخاوییە سنورییەکان ئەگەری کەمێک بەفر بارین هەیە.
هەر بەپێی پێشبینی كەشناسی هەرێم، سبەی پلەکانی گەرما بە نزیکەی 3 تا 5 پلە نزمتر دەبن لە تۆمارکراوەکانى ئەمڕۆ بەڵام لە کاتەکانی شەودا دابەزینی پلەکانی گەرما زیاتر دەبێت و خێرایی باش مامناوەند دەبێت بەڵام هەندێک کات چالاک دەبێت بۆ سەروی 35 کیلۆمەترلە کاتژمێرێكدا.
كەشناسی هەرێم پێشبینی كردوە بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بۆ سبەی بەم جۆرە بن: ھەولێر: 13، سلێمانی: 11، دھۆک: 12، کەرکوک: 13، ھەڵەبجە: 12، زاخۆ: 12، حاجی ئۆمەران: 0، سۆران: 10، گەرمیان: 15 پلە.[٢]
......
پارێزگارە كوردەكەی لەندەن داوای پاراستنی ڕۆژئاوای كوردستان لە بەریتانیا دەكات.
سەرباز بەرزنجی پارێزگاری پێشوی لەندەن بڵاوی كردەوە، لەڕێگەی نامەیەكی فەرمییەوە ژمارەیەك داواكاریمان ئاڕاستەی سەرۆك وەزیران و وەزیری دەرەوەی بەریتانیا سەبارەت بە ڕۆژئاوای كوردستان كرد بۆ دانانی ناوچەی دژەفڕین لەسەر ناوچە كوردییەكان، دەشڵێت: لە ئێستادا ڕۆژئاوا نوێنەرایەتی مۆدێلێكی دەگمەنی حوكمڕانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات.
سەرباز بەرزنجی پارێزگاری پێشوی لەندەن و سەرۆكی ئێستای گرووپی كورد لە پارتی كرێكارانی بەریتانیا لە هەژماری تایبەتی خۆی لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووك سەبارەت بە پێشكەش كردنی چەند داواكارییەك بە بەریتانیا لەبارەی پاراستنی ڕۆژئاوای كوردستان، ڕاگەیاندراوێكی بڵاوكردەوە.
سەرباز بەرزنجی بڵاوی كردەوە، سەبارەت بە بارودۆخی كورد و ڕۆژئاوا بە نامەی فەرمی كۆمەڵێك داواكاری گرنگمان ئاڕاستەی هەریەك لە سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا، جێگری سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا، وەزیری دەرەوەی بەریتانیا و ژمارەیەكی لەپەرلەمانتارانی شانشینی یەكگرتوو كرد، ئەوانمان لە بارودۆخی ڕۆژئاوای كوردستان ئاگاداركردەوە.
ئاماژەی بەوەشكردوە، زیاتر لە سەدەیەكە گەلی كورد بەرگەی ئازاری بێئەندازەی گرتووە، ڕووبەڕووی ستەم و ئاوارەیی و توندوتیژی بووەتەوە، لە ئێستادا ڕۆژائاوا نوێنەرایەتی مۆدێلێكی دەگمەنی حوكمڕانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات، ئیدارەكەی بە سەركردایەتی كورد لەسەر بنەماكانی دیموكراسی و فرەیی و یەكسانی دامەزراوە، بوەتە پەناگەیەكی سەلامەت بۆ كەمینە نەتەوەیی و ئایینییەكان.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، لەماوەی ساڵانی ڕابردوو گەلی كورد و هاوپەیمانەكانی لە شەڕی دژی داعشدا هاوبەشی پتەوی بەریتانیا و هێزەكانی هاوپەیمانان بوون، هەزاران چەكداری كورد قوربانیان بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم گرووپە توندڕەوانە دا، نەك هەر بەرگرییان لە زێدی خۆیان كرد بەڵكو پارێزگاری لە گوندە مەسیحییەكان و پێكهاتە ئێزدییەكان و كەمینەكانی دیكە كرد، كە لەژێر مەترسی قڕكردن بون.
دەشڵێت: كوردەكان بەشێكی سەرەكی بوون لە دەستەبەركردنی ئاسایشی جیهانی و ڕزگاركردنی ژیانی خەڵكێكی بێشومار، بەڵام بەبێ پشتیوانییەكی بەهێزی نێودەوڵەتی، ئەم كۆمەڵگایانە ئێستا ڕووبەڕووی توندوتیژی و ئاوارەبوون و گۆشەگیری نوێ دەبنەوە.
سەرباز بەرزنجی وتیشی: كۆمەڵێك داواكاریمان ئاراستەكردن لەوانەش؛ دانانی ناوچەی دژەفڕین لەسەر ناوچە كوردییەكان، تا لەئەگەری هەرهێرشێكی دوژمنكارانە پارێزراوبن، داكۆكیكردن لەزامنكردنی مافی سەربەخۆیی و ئازادی كوردان، ئەویش بەدڵنیابونەوە لەوەی چ لەناوخۆ و چ لەدەرەوە دەستدرێژی و پێشێلكاری بەرامبەر كوردان نەكرێت.
هاوكات داوای پێشكەشكردنی هاوكاری مرۆیی و ئەمنیمان كرد، بۆ ئاوەدانكردنەوەی ڕۆژئاوا بۆ دەستەبەركردنی هاوكارییە مرۆییە گرنگەكان و پێداویستییەكانی ئاسایش بۆ گەلەكەی.
پێمان ڕاگەیاندن، سەقامگیری ڕۆژئاوا نەك هەر دەسكەوتێكی ئەخلاقییە بەڵكو پێویستییەكی ستراتیژییە بۆ بەریتانیا، چونكە نائارامی ئەم ناوچەیە مەترسی سەرهەڵدانەوەی توندڕەوی لێدەكەوێتەوە، قەیرانی پەنابەران توندتر دەكات كە كاریگەری لەسەر ئەوروپا و بەریتانیا هەیە، هەربۆیە، پشتیوانیكردن لە ڕۆژئاوا دەتوانێت ڕێگری لە ئاوارەبون بكات و بەرەنگاربونەوەی توندڕەوی بەهێز بكات، لەهەمانكاتدا پابەندبونی بەریتانیا بە بەها دیموكراسیەكان و مافەكانی مرۆڤ دوپات دەكاتەوە.
جێگەی ئاماژەیە، لە باشووری كوردستانیشەوە داوای هاوكاری و پاڵپشتی بۆ كوردانی ڕۆژئاوا دەكرێت، بەمەبەستی تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە سەختەی ئێستا سووریا و ڕۆژئاوای كوردستانی تێكەوتووە، هەروەها داوای پاراستی دەستكەوتەكانی كورد دەكەن.[٣]