بەسەرهاتێکی کۆنی شاری سلێمانی- ناوەڕاستی پەنجاکان!؟
ئامادەکردنی: فەرەیدون کونجرینی
گێڕانەوەیەکی دێرینی شاری سلێمانی" ناوەڕاستی پەنجاکان!؟
چەند دارو درەختێك لەناو سەرای سلێیمانی هەبووە" لە سەر چڵەداری درەختەکان دوو حاجی لەقلەق هێلانەیان بەسەرییەوە کردوە" چەند عەرزوحاڵچیەک هەبووە لەوێدا یەکێکیان مەلا سماییل بووە کە دەکاتە باوکی مەعاون شەوکەت" مەلا سمایل ی عەریزەنوس کەسایەتییەکی وێژەیی و شاعیری دیاری شاری سلێمانی بوەو نیشتەجێی گەڕەکی سابونکەران بووە.
ئەم ناونیشانە بۆ ئەوەبوو تا دڵنیابن لەچیرۆکی حاجی لەقلەقەکەی سلێمانی و عومەر عەلی و مەلا سمایل، وەک هەمیشە پەیوەندیم هەیە لەگەڵ کەسایەتییە کولتووری و کۆمەڵایەتییەکان، ئەمجارە لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ کەسایەتی شاری سلێمانی" خاوەنی هەمبرگر ئاڵای کۆن" عەبدول ئەمین (مـ شـ) هاوشارمە لە شاری کۆڵن ی ئەڵمانیا" ڕۆژێک کەوتینە گڤتوگۆو قسەکردنی یەکێک لە بیرەوەرییەکانی شاری سلێیمانی و سەردەمی حوکمڕانی مەلیک فەیسەڵ دوای 1955" لە وەرزی گەرمیان و کوێستانکردنی باڵندەکان" یەکێک لە حاجی لەقلەقەکان ناتوانێت بفڕێت بەهۆی وەستانی باڵێکیـیەوە" ئایە خەڵک ئازاریداوە یان بەهۆکارێک وای لێهاتوە!؟ مێیەکە دەفڕێت و دەگەڕێتەوە بۆ ساڵەیەن" گەرمیان و کوێستان، ناچار نێرەکە دەمێنێتەوە، ڕۆژبەڕۆژ لاواز دەبێت بەهۆی نەتوانینی فڕیین خواردن و خواردنەوەی پێ پەیدانابێت" مەلا سمایل ڕۆژانە ئەو خواردنەی دەیخوات" دەخوازێ بەشی لەقلەقەکەی لێبدا" هەرجارەو بەجۆرێک خۆی دەگەیەنێتە هێلانەی لەقلەقەکەو خواردنو ئاوی دەداتێ" تا ڕۆژێک دێت بە خەیاڵیدا عەریزەیەک بنوسێت بۆ حکومەت، هەروەک خۆی عەریزە نووسبووە. عەریزەیەک بەناوی حاجی لەقلەقەکەوە دەنوسێت!؟ بەم جۆرەو دەیبات بۆ عومەر عەلی پارێزگاری سلێمانی، نوسیویەتی منی حاجی لەقلەق گەرمیان و کوێستان دەکەم لەناوچەیەکی دوورەوە هاتومەتە شارەکەتان و لە وەرزی مانەوەم کاتێکی باشم بردوە بەسەر" لە ئێستادا تەندروستیم باشنییە لەم شارە بەڕێزەتاندا ماومەتەوە بەهۆکارێک باڵێکم شکاوەو توانای فڕیینم نیە هاوڕێکەم گەڕاوەتەوە بۆ شوێنی خۆیی و تەنها ماوم، هەتا ئێستا کەسێک یارمەتی نەداوم تەنها ئەو پیاوە نەبێت لەبەردەم دەرگای سەرا عەریزە دەنوسێت ڕۆژانە خواردن و خواردنەوەم دەداتێ، داوا لە بڕێزتان دەکەم لە ڕێگەی عەریزەنوسەکەوە چارەسەرم بکەن.
پارێزگاری سلێمانی کەسێک دەنێرێت بەدوای عەریزەنوس مەلا سمایل دا، پرسیاری تەواوی لێدەکات" لە وەڵامدا مەلا سماییل تەواوی چیرۆکەکەی بۆ دەگێڕێتەوە، لەبەر تەندروستی باڵندەکە پارێزگاری سلێمانی بڕیاردەدا مانگی دوو دیناری بۆ خەرج بکات تا ڕۆژی چاک بونەوەی لای مەلا سمایل بمێنێتەوە، مەلا سمایل باڵندەکە دەباتەوە بۆ ماڵەوە تا ڕۆژی چاکبونەوە" دوای 5 بۆ 6 مانگ تەندروستی حاجی لەقلەق باشدەبێت و دەکەوێتەوە دۆخی جوڵەو فڕیین، مەلا سمایل بۆجاری دووهەم عەریزەیەک بەناوی حاجی لەقلەق" ئامادە دەکات و تێیدا دەنوسێت، بەڕێزم عمر عەلی من زۆر سپاسی ئەم خەستەت دەکەم کە تۆ هەستای بەو کارەو هاوکاریتان کردووم و ئێستا تەندروستیم جێگیرەو دەمەوێت بگەڕێمەوە بفڕم بۆ وڵاتی خۆم" پێش فڕین و گەڕانەوەم دوو داواکاریم هەیە لێتان ١/ دەخوازم بەبەرچاوی خەڵکی شارەوە لەسەربانە بەرزەکەی بەڕێزتانەوە بفڕم وەک پێزانین و سپاس گوزارییم بۆ ئێوە ٢/ چاکەی ئەم کەسە بەڕێزەم بۆبدەنەوەولەدوای منیش هاوکاری بکەن، ئیدی بەم جۆرە دەینوسێت و دەیبات بۆ سیادەی پارێزگاری سلێمانی " عمر عەلی داواکارییەکە قبوڵ دەکات و لەسەربانی پارێزگاوە حاجی لەقلەق هەڵدەفڕێنن" دەگەڕێتەوە بۆ شوێنی خۆی. بەدەر لە گێڕانەوەی چیرۆک و بەسەرهاتی لەقلەقەکە" ئەم چیرۆکە بەرپرسیاری خودی تێدا دەخوێندرێتەوە کەنابێت کەس خۆی بەخاوەنی شتێک بزانێت کە هی ئەونییە ئەویش نوسیینی نامەکەی مەلا سمایل ە بەناوی خۆی نەینوسیوە بەڵکو بەناوی حاجی لەقلەق نوسیویەتی و ناردویەتی بۆ عومەر عەلی"
کەسایەتی دێریینی شاری سلێمانی مەلا سمایل کوڕی حاجی حەسەنی سەلیم ئاغا بوە کە باوکی بە هەشت لیرەی ئەوسا مانگانە خستویەتیە بەرخوێندن بۆ زمانی کوردی فارسی تورکی عەرەبی .. هەر بۆیە بەم زمانانە قسەی کردوەو نوسین و وەرگێڕانی کردوە، بەکەسایەتییەکی ڕۆشنبیرو نوسەرێکی زۆرباش ناسراوە لە چل و پەنجاکاندا" بە رۆژ عەرزوحاڵچی بوەو شەوانەش لە چایخانەکان شیعر و شانامەی خوێندوەتەوە وەکو دەیگێڕنەوە .. ( سەدا )یەکی بەهێزو دەنگێکی لەباری هەبوە کە سەرنجی دانیشتوانی ئەو چایخانانەی بەلای خۆیدا راکێشاوە خەڵکی بە پەرۆشەوە چاوەڕوانی ئێوارەیان کردوە تا مەلا سمایل دەرکەوێ و بابەتێکی نوێیان پێ ببەخشێ" پارێزگاری ئەوکات عومەر عەلی مرۆڤێکی باش و بەسودبوە بۆ شاری سلێمانی. دروود بۆ گیانی کەسایەتییە مێژووییەکانی شاری سلێمانی و گەلی کورد شادبن بەبەهەشتی بەریین" تەندروستی و لەشساغی بۆ ئەوانەی لەژیانداماون" بەتایبەت ئەوانەی خزمەت بە کولتوورو مێژووی شاری سلێمانی و ناوچەکانیتردەدا"