محەمەد ئەمین زەکی بەگ

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search

محەمەد ئەمین زەکی ناوی تەواوی محەمەد ئەمینی کوڕی حاجی عەبدولڕەحمانی کوڕی مەحمود باپیرە، لە ساڵی 1880 لە گەڕەکی گۆیژەی شاری سلێمانی لەدایکبووە، باوک و دایکی نەخوێندەوار بوون و خاوەن وڵاخ و کاروان بوون.

Amin.jpg

لە ساڵی 1892 چووتە فێرگەی (موڵکیی) سەرەتایی سلێمانی پاشان ماوەیەکیش لە فێرگەی مەلا عەزیز خوێندویەتی.. لە ساڵی 1893 چووەتە فێرگەی روشدیەی سەربازی سلێمانی و دوای دوو ساڵ خوێندن چووەتە روشدیەی سەربازی بەغدا.

ساڵی 1898 چووەتە کولێژی سەربازی هەروەها بەشی ئەرکانی ئەستەنبول کە لە ساڵی 1902 بەپلەی (رەئیس چاک) دەرچووە و لە لەشکری عوسمانی شەشەمی بەغدا دامەزراوه.

ساڵی 1903 تا تەمووزی 1924 لە لەشکری عوسمانیدا چەند جۆر پلەی بڕیووه، لەگەڵ گەڕانەوەشی بۆ ئێراق لە 02-02-1925 تاکو 15-07-1925 فەرمانی دووەم پشکنەر فەرماندەی فێرگەی سەربازی ئێراقی بووه.

ساڵانی 1925 - 1928 - 1937 نوێنەرەی هەڵبژێراوی بۆ یەکەمجار لە شالیارێتی عەبدولموحسین ئەلسەعدوندا بووە بەشالیاری (کارداری و هامووشۆ) تا 10-11-1941 بۆ 10 جار لەشالیاریتیەکانی زانستی، بەرگری، ئابووری و هاموشۆدا بووە لە 10-02-1942 لەبەر نەخۆشی بەیەکجاری دەستی لەکاروباری میری هەڵگرت.

لەشەوی 9 لەسەر 10-07-1948 لە شاری سلێمانی کتوپڕ گورچیلەکانی لە کار کەوتوون و خوێنی لێی پیس کردووە، بەو هۆیەوە کۆچی دوایی کردووە.

ئەمین زەکی بەگ ئارەزووی لە هۆنراوە، وێژه، خۆشنووسین، نیگارکێشان بووه، زمانەکانی کوردی، عەرەبی، فارسی، تورکی، ئینگلیزی، ئەڵمانی و فەڕەنسیی زانیووه، بەتورکی و عەرەبی و کوردی لەبارەی مێژووی جەنگ، لەشکر، مێژووی رامیاری خاوەنی بەرهەمی بەنرخه.

خاوەنی زیاتر لە 12 پەرتووکە، ئەمەش چەند بەرهەمێکی (محەمەد ئەمین زەکی بەگ)ه:

1- محاسەبەی نیابات - 1928 (کەتیایدا پەراوی کردەوەکانی لەئەنجوومەنی نوێنەراندا بۆ خوێنەر کۆکردۆتەوە)

2- خولاسەیەکی تەئریخی کوردستان بەشی یەکەم ساڵی 1931 و بەشی دووەم ساڵی 1937 (وەرگێڕدراوەت سەر زمانی عەرەبیش)

3- دوو تەقەللای بێ سوود 1935 (کەپاداشتێکی 69 لاپەڕەیه: ساڵی 1930 بۆ مانی کورد دابوویەمیری، بڵاوکردنەوەی قەدەغەکرا)

4- تەریخی وڵاتی سلێمانی 1939 5- کورد بەناوبانگ بەشی یەکەم ساڵی 1945 و بەشی دووەم ساڵی 1947 6- تاریخ الدولەو الامارات الکردیە 1945