کارگەکانی تابووت پاژی دووەم بەشی 07
کارگەکانی تابووت
پاژی دووەم
'بەشی حەوتەم'
نووسینی: شێرزاد حەسەن
ئێمە لێناگەڕێین بوونەوەرێكی تازە و هەڵگری هەر هەموو بەها و ئایدیا باڵاکان و و خەسڵەتەکانی مرۆڤپەروەری بێت و لە دەرەوەی قەفەز و تابووت و زیندان و ئۆردوگا تەلبەندکراوەکان لە دایك بێت، كە دەشێت هەر منداڵێكی تازەـ زاو؛ هاوکات زادەی پەروەردەیەکی رەسەن و فرە بەهرە و مۆدێرن و تازەی لێ بخولقێت بە مانا هەرە ئینساندۆستییەکەی، رابەر و پەیامبەرێكی سەرزەمینی رۆژگاری خۆی بێت، بلیمەتێك لە بوار و كایەیەك لە كایەكانی ژیاندا، هەڵگری خاوەنی بڕێكی زۆر لە وزە و هێزی شاراوەی بۆ جۆرەها و فرە دا‌هێنان لە هەگبەدا هەبێت، رۆحپەروەرێكی دەگمەن و تاقانە، خەیاڵبازێكی ئەدەبیات، چرا و رۆشنایی بۆ رۆحە تاریكەكان، بەڵێ.. هەموو منداڵێك هەتا گەر وەك پرۆژەیەكی مرۆڤپەروەرانە تەماشای بكەیت، دەكرێت ببێت بە كانگای هەزار و یەك خەونی رەنگاورەنگ و سەدەها ئەگەری جوان و ژیانبەخش.
گەر سەرگەرمی پەروەردەیەکی ئآشتییەوانی و خاکدۆست و خەڵکدۆست نەبین، ئەوسا هەر هەموو جۆرە مەلەكان و باڵدارە فڕیوەكانی ئاسمان و گیاندارەكانی دیكەی ناو رووبار و زەریاكان و باقی زیندەوەر و ئاژەڵە كێوییەكانی ناو سروشت لە ئێمە بەختەوەرتر دەبن لەوەدا كە لە سەروەختی لە دایكبوونەوە ناكەونە ناو قەفەزەكان و تابووتەكان كە هەموو یاسا و رێساكانی ئامادەن بۆ بەندەواری و کۆیلەبوون و لە قاڵبدان، سەدەها داب و نەریت و نۆرمی كۆمەڵایەتی كە پتر بە ناو پرۆسەی خەساندنێكی رۆحی درێژخایەندا تێدەپەڕن كە هەموو تەمەنی ئێمە داگیر دەكات، كە من بە گەشتی تەرمەكانی ناو تابووتەكانی دەزانم تا نیشتەجێبوونی دەنێو گۆڕەكان.
مرۆڤ كە یەكەمین جار بیری لە ماڵیكردن و كەویكردنی گیاندارەكانی سەر زەمین و ناو ئاو و ئاسمان كردۆتەوە، بە تایبەتی كە لە ڕاوشكارییەوە بۆ قۆناغی شوانكارەیی باز دەدات و دەپەڕێتەوە، هەر كە فێری ململانێ و جەنگ دەبێت بە بەرد و دار لە بەرامبەر دڕندەکان، هاوزەمان بیر لەوە دەكاتەوە چۆن سایلی مەلەكان و گیاندارەكان مرۆڤەكان كەوی و ماڵی بكات، لە خزمەتی خۆیدا بیانخاتە گەڕ، بە درێژایی مێژوو تا هەنووكە، گەرچی ئامراز و ئامێر و شێوەكانی كۆیلەبوون گۆڕاون، بەڵام هەرگیز رۆحی بەندەواری و خەساندن و ملكەچی كۆتایی نەهاتووە، رۆحی دەستەڵاتخوازی باوكە ئەبەدییەكان ناسرەوێت و ئۆخەی ناكات بێ بوونی ملیۆنەها لە كچان و كوڕانی ئامادە و تەییار بۆ بوون بە كەنیزەك و كارەكەر و كەیبانوو و شوان و گاوان و دەرگاوان و سەرباز و پاسەوانی گوێڕایەڵ و جەنگاوەر.
لە هەنووكەدا بەرگەكان و ناوەكان گۆڕاون، بەڵام رۆحی زەلیلی و خۆبەدەستەوەدان و ترسنۆكی هەمان رۆحە، بە تایبەتی لە رۆژهەڵاتی ناوین، دیارە ئەوەش بەو مانایە نایەت كە جیهانگیری و رۆحی بەرخۆری و تەقینەوە و شۆرشی تێكنۆلۆژی و بازاڕی ئازاد و هەتا پەروەردەی بە ناو لیبراڵی رۆژئاوا مرۆڤێكی تەواو ئازاد و سەربەخۆی خوڵقاندبێت، بگرە گەمەكانی بە ئامێربوون و بە ئامراز بینین و بە رۆبۆت كردنی مەردمگەل سەرتاپاگیرترە لەوەی ئاسوودە بین؛ چونکە لەودیو زەریاكانەوە بەهەشتیان نەڕازاندۆتەوە تاوەکو هەمووان لەو ناز و خێرە بەهرەمەند ببن. هەر ئەوەشە وایكردووە قۆناغێك نادۆزینەوە كە زانا و دانا و بیرمەندەكانی "رۆژئاوا" ترس و دڵەراوكێ و گومانی خۆیان شاردبێتەوە، بۆ هەمیشە عەقڵەكان خۆیان چاودێری بەرهەمە فیكری و مادییەكانی یەكتریان كردووە.
تا هەنووکەش "مرۆڤی تاك رەهەند" و بەرخۆر و مشەخۆرەکان دوور و دابڕاون لە رەهەندە رۆحییەكان، "هێربرت ماركیوز" لە کتێبە دانسقەکەی لەژێر ناوی "ئێرۆس و ژیار/ شارستانیبوون" لە ناوەراستی شەستەكاندا گومانی خۆی ئاشکرا کرد لە بوونی مرۆڤێكی فرە رەهەند و رۆحپەروەر بە مانا ئینسانییەکەی، گومان لە شارستانییەتی رۆژئاوا لەوەوە سەرهەڵدەدات كە دروستكردنی ژیارێكی ماتریاڵپەرست لەسەر حیسابی كوشتنی ئیرۆس ــ ە كە لە سادەترین پێناسەدا نەبوونی رۆحێكی ژیاندۆستانەیە، دوا جار دروستكردی مرۆڤێكی غەمگینە كە بوونی خۆی لەسەر مەسرەفگەرایی و خەسارگەری دادەمەزرێنێت. چەندە ئەگەرەكانی سەربەستی هەڵبژاردن زۆربن، پتر لە گوینە ئەو كەسە ببێت بەو مرۆڤەی خۆی دەیخوازێت، نەك ئەو تووتی و داهۆڵ و گیاندارە بێگیانەی كۆمەڵگا حەزیان پێدەكات، نەك رۆبۆت و ئامێرد، نە مامۆستایەكی داهۆڵ ئاسا، نە شازادەیەكی دەبەنگ و نە بزنسمانێكی ملهوڕ و نە سیاسەتبازێكی خەڵك و خاكفرۆش و نە ئاخوندێكی نەخۆش و كینەباز و ناوگەڵ برسی و نە ..نە..نە.
ئەوەی ئێمە دەیكەین بە ناوی هەقیقەت و واقیع و نۆرمی كۆمەڵایەتی و رێزگرتن لە یاسا و رێساكان راست و دروست نین؛ كە پتر كلێشەی كۆن و بەسەرچوون، بەشێكی زۆریان بە ناوی پیرۆزی ئایدیۆلۆژیاكانەوە دەرخواردی خەڵكی دەدرێن، جۆرێكە لە دەستخەڕۆكردن و بە گەمژە كردنی حەشامات، لێرەوە سەرەتای كوشتنی خەون و خەیاڵ و فانتازیا دەست پێدەكات، ئێمە ناتوانین ئاسوودە بین بە ئەزموونەكانی خۆمان گەر هەڵبژاردنی ئەوەمان هەبێت كە تا ئەوپەڕی رێگاكان و دەرگاكان بە ڕووماندا بكرێنەوە، ئێمە تەنها ئەو كاتە دەبین بە خاوەنی خۆمان و لە ناو قەفەز و زیندانەكانی كۆمەڵگایەكی کۆنەپارێز و نەریتخواز بێینە دەرەوە بە نیازی ئەوەی خۆمان لە قەرەی هەموو ئەگەرەكان و رووداوەكانی چواردەورمان بدەین، بە واتا زێندەگیكردنی بێ ترس و بەربەستەكانی دروستكراو لە لایەن ئەوانیدیكەوە كە " ژان پۆل سارتەر" واتەنی: دەكرێت ئەوانیدیكە بۆ ئێمە دۆزەخ بن.
هیچ گومانی تێدا نیە و هەر بە راستیش مێژووی مرۆڤایەتی، لە قۆناغ و جوگرافیای جیاوازدا، لە رۆژئاوا و رۆژهەڵاتدا: لە كۆنەوە تا هەنووكە نەوەستاوە لە گڕدانی كوورەكانی ئەو دۆزەخانە بۆ یەكدی، چ لەسەر ئاستی تاكە كەس و چ لەسەر ئاستی گروپ و تاقم و بگرە كۆی میللەتان و كۆمەڵگاكانی سەرزەمین. ئەوەی كە لە ئێستادا 'ڕەشهەڵاتی ناوەراست'ی كردووە بە كوشتارگایەك و گەیشتنی بە رۆحی بارباریزم و دڕندەگەرایی تا چڵەپۆپە و چڕبوونەوەی وەحشیەتگەری مێژوویەكی خوێناوی، لە هەنووكەدا و هەر لێرە، دەمانباتەوە ناو گومانكردن لە مرۆڤ خۆی كە بۆ هەمیشە بە ناوی 'خودا' یان نیشتمان و هەر هەموو ئایدیۆلۆژیا سەرزەمینی و ئاسمانییەكان لە یەكدی قڕكردن نەوەستاون.
هەر لە ناو خودی ئاوروپادا چەندەها جەنگی خوێناوی كە بۆ ماوەی چەندەها سەدەی خایاند؛ كە هەر هەمووشی لە ئاكامی ململانێی تایفەگەری و مەزهەبزەدەیی روویاندا كە بە كوشتنی ملیۆنەها كۆتایی هات، سەرباری دوو جەنگی جیهانگیری و گشتیگیر لە سەدەی بیست کە نازی رۆشنگەری دەبەخشییەوە، تاوەكو دەروونناس و كۆمەڵناس و سیاسەتكار و بیرمەندە مرۆڤدۆستەكان دەركیان كرد كە دەبێت لە هەقیقەتی ئەو دڕندانەی ناوەوەی خۆمان رابمێنین كە بە ناوی پیرۆزی خوداوەندە جیاوازەكانەوە خوێنی یەكتری دەخۆینەوە، هی ئەوەیە پەلبەست بكرێن و بچنەوە ناو پەرستگاكانی خۆیان یان وا جوانترە بوترێت ئەشكەوتەكانی سەدەكانی تاریكی، یانژی لە ناو بیمارستانەكانی دەروونبیماری ، ئەوەی كە لە عەرەبستان بە ناوی بەهاری عەرەبی ــ وە دەگوزەرا، وەک سەرەتای هەڵایسانی جەهەننەمێكی عەرەبی دەینواند، کە دووکەڵ و ئاگرەکەی کوردستانی گرتەوە کە بە شکستێکی دراماتیکی شکایەوە!
خودی پەروەردەیەك كە لە ناو ماڵ و قوتابخانە و و پەرستگا و حیزب و سەربازخانە و باقی خانە پەروەردەییەكانی دیكە کە فەراهەمن: ئەفسووس کە بناغە و پایە تۆكمەكانی لەسەر توند و تیژی وەستاون، لەسەر بە پیرۆزكردنی خۆمان و بە پیسبوون و گڵاوكردنی ئەوانیدیكە دامەزراوە، لەسەر سەپاندنی هەموو چەشنە یاسا و رێسایەك بۆ سڕینەوەی بەرامبەر و نەبوونی كەمترین بڕی رۆحی بەخشندەیی و دیالۆگ و دێمۆكراسی كە رەگوریشەی دەگەڕێتەوە بۆ مەحاڵبوونی پەروەردەیەكی رەسەن و مرۆڤدۆست، لە هەمووشی كوشندەتر نەبوونی خەونی دروستكردنی ئادەمیزادێكی تازەیە كە بتوانێت لە ناو ئەو "جەنگەڵستانە هاوچەرخ" ە خۆی دەرباز بكات و واز لە چەکی کۆمەڵکوژ و ئاگر و ئاسن و كەڵبە و چڕنووق بهێنێت و ماڵئاوایی لە خوێن و فرمێسك و دووكەڵ و خۆخاپووركردن بكات. هەر بۆیە مرۆڤە خۆشخەیاڵ و گەشبینەکان تا ئاستی ساویلكەیی ناویان لەو كەرنەڤاڵی خوێنبارینەی ئەم ناوچەیە نابوو "بەهاری عەرەبی".مرۆڤێك كە تاوەكو ئێستا فێری هونەری ژیان و خۆشەویستی نەبووە و هیچ قوتابخانەیەکیش بۆ ئەم مەبەستە بونیاد نەنراوە!
"شێرۆـ ی پلکە زارێ"