جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:Penjam»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردی دا]]'''[[پەڕگە:6632d (10).jpg|وێنۆک]]
'''[[سوریالیست]]'''
نووسینی: '''[[سەردار حەمەڕەش]]'''
[[پەڕگە:0012oard02.jpg|وێنۆک]]


نووسینی: د. حسێن مکائیلی
ئەندرێ برۆتۆن (  andré breton  1896-1966 )، سەرۆکی سوریالیستەکانی فەرەنسا، دەیگووت ؛ ( گەورەترین ئەکسیۆنی سوریالیستی ئەوەیە کە مرۆڤ بێتە سەر جادە و بە چواردەوری خۆیدا دەستڕێژ بکات ). ئەم  وتەیەش دەچیێە خانەی تێۆری سوریالیستەکانەوە کە لەو سەردەمەدا پەیڕەویان دەکرا، کە مرۆڤ دەبێت ئەوەی لە ناخیدا شاراوەیە ئازادی بکا، سەردەمی شیکاری نەفسی و تیۆریەکانی فرۆید بوو، ئەو سەردەمە بوو کە مرۆڤ دەیویست بزانێت چی بە مێشکیدا گوزەر دەکات لە کاتێکدا کە بێ دەنگە.
[[پەڕگە:Andre-breton.jpg|وێنۆک|ڕاست]]
'''بزانێت ئەو وەک ئۆمۆساپیانێک بیر لە چی دەکاتەوە ؟  نیاز و ئامانجی چیە ؟'''


وەرگێڕانی: سپێدە ساڵحی
با خۆمان لە باسەکان نەشارینەوە، دەروازەیان بۆ واڵا کەین هەتاوەکو وەک باڵندەیەک باڵبگرن و خۆیان دەرباز کەن، تەنانەت هەندێک درەگیشیان دەخوارد بۆ ورووژاندنی هەست و ئارەزووەکانیان،  بەڵکو بەو بۆنەیەوە لە ناو نۆرۆنەکانی مێشکۆلەیاندا نهێنیەکانی خۆیان، هەست و ئارەزووی شاراوەی خۆیان بدۆزنەوە. ئاواتەکانیان، ئارەزووی بوونیان. ئەو سەردەمەش بوو، کاتێک مرۆڤ شتێکی نوێی دەدۆزیەوە ئیتر وەهای باوەڕ بوو کە ئەوانی ڕابوردوو هەمویان هەڵەو بێ مانان. ئەو سەردەمەی کە گیتاری ئەلەکتریک و پیانۆ، جێگای هەموو ئالەتە مۆسیقاکانی تری گرتبویەوە، ئەو سەردەمەی  کە مۆسیقارێکی ئێرانی گووتی : کاکی برا پیانۆ ئالەتێکی پیرۆزە، بتهۆڤن و مۆزارت بەکاریان هێناوە، بەڵام با ئالەتەکانی خۆشمان لەبیر نەبەینەوە. هەر ئەندرێ برۆتۆنیش لە کۆتایی ژیانیدا دەچوو بۆ لای بودیستەکان هەتاوەکوو بتوانێت چۆن مردن قبوڵ بکات.


'''پوختە'''


لە نێو وتەزا جۆراوجۆرەکانی ئەدەبی فولکلۆری کوردیدا؛ بەیت جێگە و پێگەیەکی تایبەتی هەیە و سەرنجی زۆری ڕۆژهەڵاتناس و لێکۆڵەرەکانی بەرەو لای خۆی ڕاکێشاوە. بەیت، مەنزوومەیەکی( پەخشانە شیعر) گێڕانەوەییە بە ناوەرۆکێکی حەماسەیی و لیریکه‌وه‌ کە گێڕانەوە تێیدا لە چاوه‌ی نموونەکانی هاوشێوەی لە ئەدەبی کوردیدا زەقترە و هەروەها جیاوازیگەلێکی لە گەڵ بەرهەمەکانی دیکەی ئه‌م شێوازه‌ ئه‌ده‌بییه‌ لە ناو نەتەوەکانی دیکەدا هەیە. وەک؛ حیکایەتبێژی و سترانبێژی لە ئەدەبی فارسی، عاشقانه‌بێژی لە نێو تورکەکان، بالاد لە ئینگلیزیدا، وەیسەی دانیمارکی، ڕۆمانسی ئیسپانی و بیلنای ڕووسی. “بەیت” بەڵگەی شووناسی ڕابردوو و ئەڵقەی پێوەندی کوردەکانه‌ بە ڕابردوویانەوه‌. لە نێو توخم و چەمکەکانیدا مانایەک هەیە کە زیاتر لەوەی کە مادی بێت، مەعنەوییە و ئەگەر دروست و میتۆدیک شیکاری و لێکۆڵینەوە بکرێن بایه‌خ و به‌هاگەلێکی حاشاهەڵنەگر و نکووڵیلێنه‌کراومان ده‌خه‌نه‌ به‌رده‌ست. بەیت ڕەهەندی زۆر جۆراوجۆر و بەربڵاوی هەیە وەکوو؛ فراوانی خەزێنەی وشەی کۆن و ڕەسەن، ڕیتم و مۆسیقا، هەڵبەست و کێش، چیرۆک و گێڕانەوە، دابونەریت و ڕەهەندە مێژوویی، جوگرافی و کۆمەڵایەتییەکان و…… لێکدانه‌وه‌ی هەر یەک لەمانە پێویستی بە دانانی کات و تێچووی زۆر هه‌یە و هەر بەشێکی دەتوانێت ببێتە کتێبێکی سەربەخۆ بەڵام تا ئێستە بۆ ئه‌م جیهانه‌ بەرفراوانه‌ ئیشێک نه‌کراوە.
[[سوریالیست|درێژەی بابەت]]
 
کلیل وشه‌کان؛ ئه‌ده‌بی کوردی، فولکلۆر، به‌یت، ئه‌ده‌بی زاره‌کی، چه‌شنه‌کانی ئه‌ده‌بی فولکلۆر
 
به‌ داوێنی به‌ردادا ده‌ڕۆیمه‌ خوارێ
 
ده‌مڕوانی تاقێ سیپانێ وێران بوو
 
خۆ من نه‌مده‌زانی کاکۆڵی کاکه‌ سه‌یده‌وانییه‌
 
ده‌گه‌ڵ گوڵی کوێستانێ، پشوێکه‌ بای شه‌ماڵ
 
لێی ده‌دا به‌ یه‌کیان ده‌داته‌وه‌ گه‌ره‌
 
 
[[بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردی دا|درێژەی بابەت]]

مێنۆی ڕێدۆزی