جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «گەلاوێژ ساڵح فەتاح»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Galawizh.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:Galawizh.jpg|وێنۆک]]
(گەلاوێژ ساڵح فەتاح) ناسراو بە »گەلاوێژخان»، خێزانی رابەر و سەركردەی سیاسیی مێژوویی و مافناس و پارێزەرو ئەدیب و رۆماننووسی بەناوبانگی كۆچكردووی كورد مامۆستا برایم ئەحمەد (بلە)، ساڵی 1930 لە شاری موسڵ لەدایك بووە. كۆچكردووی باوكی خەڵكی زاخۆیەو لەعەشیرەتی (قۆچەبەگیی) بووە كە عەشیرەتێكی دێرێن و رەسەنە و لەبنەڕەتدا دەگەڕێتەوە بۆ باكوری كوردستان (باشوری خۆرهەڵاتی توركیا).
(گەلاوێژ ساڵح فەتاح) ناسراو بە »گەلاوێژخان»، خێزانی رابەر و سەركردەی سیاسیی مێژوویی و مافناس و پارێزەرو ئەدیب و رۆماننووسی بەناوبانگی كۆچكردووی كورد مامۆستا برایم ئەحمەد (بلە)، ساڵی 1930 لە شاری موسڵ لەدایك بووە.  
 
كۆچكردووی باوكی خەڵكی زاخۆیەو لەعەشیرەتی (قۆچەبەگیی) بووە كە عەشیرەتێكی دێرێن و رەسەنە و لەبنەڕەتدا دەگەڕێتەوە بۆ باكوری كوردستان (باشوری خۆرهەڵاتی توركیا).


'''-كەسوكاری دایك:'''
'''-كەسوكاری دایك:'''
ھێڵی ١٥٧: ھێڵی ١٥٩:
هەروەك ژن و ژنخوازییش هەمیشە هۆكارێك بووە بۆ زیاتر تێكەڵاوبوونی نێوان ئەم پێكهاتانە كە بەداخ و ئەفسووس و پەژارەیەكی زۆرەوە لە ئێستادا بەهەرە ناخۆشترین قۆناغەكانی ژیانی كۆمەڵایەتیی و سیاسیی و ئابووریی و ئەمنیی لە مێژووی عێراقدا تێدەپەڕن بەهۆی دووبەرەكیی و تێرۆر و تائیفەگەریی و زۆر هۆكاری ترەوە. لێرەدا جێی خۆیەتی گەواهییەكی كوردانە لەسەر زاری گەلاوێژخانەوە بهێنینەوە بۆ ئەوعێراقەی جاران كەسیمای پێكەوژیانی پێوەبوو هەروەها لەسەر ئاستیی سەركردەی سیاسییە مەزن وبلیمەتەكانمان برایم ئەحمەد، هەمزە عەبدوڵا و سەرۆك مام جەلال بانگەشەی برایەتیی كورد و عەرەبیی تێدادەكرا.  
هەروەك ژن و ژنخوازییش هەمیشە هۆكارێك بووە بۆ زیاتر تێكەڵاوبوونی نێوان ئەم پێكهاتانە كە بەداخ و ئەفسووس و پەژارەیەكی زۆرەوە لە ئێستادا بەهەرە ناخۆشترین قۆناغەكانی ژیانی كۆمەڵایەتیی و سیاسیی و ئابووریی و ئەمنیی لە مێژووی عێراقدا تێدەپەڕن بەهۆی دووبەرەكیی و تێرۆر و تائیفەگەریی و زۆر هۆكاری ترەوە. لێرەدا جێی خۆیەتی گەواهییەكی كوردانە لەسەر زاری گەلاوێژخانەوە بهێنینەوە بۆ ئەوعێراقەی جاران كەسیمای پێكەوژیانی پێوەبوو هەروەها لەسەر ئاستیی سەركردەی سیاسییە مەزن وبلیمەتەكانمان برایم ئەحمەد، هەمزە عەبدوڵا و سەرۆك مام جەلال بانگەشەی برایەتیی كورد و عەرەبیی تێدادەكرا.  


ئەوەتا خانمە نووسەرەكەمان دەڵێت »چونكە بەمنداڵیی چووین تێكەڵیان بووین ئەوان هەموو شیعە بوون كە زانیان ئێمە كوردین و لێقەوماوین و حكومەت ڕەوانەی كردووین و نەفیی كردووین زۆر یارمەتیانیداین وب وون بەدایك و باوكمان و ئێمەیان زۆر خۆشویست. هەر لەوێش نەنكم كۆچی دوایی كردت نەنكە نازدارەكەم ئیتر ژیانمان بەو شێوەیە بووە».
ئەوەتا خانمە نووسەرەكەمان دەڵێت »چونكە بەمنداڵیی چووین تێكەڵیان بووین ئەوان هەموو شیعە بوون كە زانیان ئێمە كوردین و لێقەوماوین و حكومەت ڕەوانەی كردووین و نەفیی كردووین زۆر یارمەتیانیداین وب وون بەدایك و باوكمان و ئێمەیان زۆر خۆشویست.  
 
هەر لەوێش نەنكم كۆچی دوایی كردت نەنكە نازدارەكەم ئیتر ژیانمان بەو شێوەیە بووە».


'''برایم ئەحمەد، شاسواری خەونەكان:'''
'''برایم ئەحمەد، شاسواری خەونەكان:'''
ھێڵی ١٧٩: ھێڵی ١٨٣:
'''-سۆزی دایكایەتیی، شانازیی بە منداڵەكانەوە:'''
'''-سۆزی دایكایەتیی، شانازیی بە منداڵەكانەوە:'''


منداڵ دیاریی گەورەی یەزدان بۆ هاوسەران، جوانترین بەرهەمی ژیانی پێكەوەیی هەر ژن و مێردێكە كەبڕوایان بە هێنانەدونیای جگەرگۆشە و بەرهەمی خۆشەویستیی نێوانیان بێت و پێیان ببەخشرێت. ژیانی هاوسەریی ئەم خانمە كەزۆر زوو پێی شادبووە بەدیهاتنی یەكێك لەگەورەترین ئاواتەكانی خانمانی پێوەبوو كەدایكایەتییە «ئیتر دوای ساڵێك هێرۆم بوو».  
منداڵ دیاریی گەورەی یەزدان بۆ هاوسەران، جوانترین بەرهەمی ژیانی پێكەوەیی هەر ژن و مێردێكە كەبڕوایان بە هێنانەدونیای جگەرگۆشە و بەرهەمی خۆشەویستیی نێوانیان بێت و پێیان ببەخشرێت.  
 
ژیانی هاوسەریی ئەم خانمە كەزۆر زوو پێی شادبووە بەدیهاتنی یەكێك لەگەورەترین ئاواتەكانی خانمانی پێوەبوو كەدایكایەتییە «ئیتر دوای ساڵێك هێرۆم بوو».  


ئەو هێرۆیەی كوردبوون ناچاری دەكات لەسەر رێبازەكەی دایك و باوكی بەردەوام بێت و ژیانی خەبات و تێكۆشان و كوردایەتیی و پێشمەرگایەتیی و پشتیوانیی هاوسەرەكەی هەڵببژێرێت تا گەیشتن بە ئامانجەكانی گەلی كوردستان و خەباتە رەواكەی.  
ئەو هێرۆیەی كوردبوون ناچاری دەكات لەسەر رێبازەكەی دایك و باوكی بەردەوام بێت و ژیانی خەبات و تێكۆشان و كوردایەتیی و پێشمەرگایەتیی و پشتیوانیی هاوسەرەكەی هەڵببژێرێت تا گەیشتن بە ئامانجەكانی گەلی كوردستان و خەباتە رەواكەی.  
ھێڵی ٢٣٦: ھێڵی ٢٤٢:
بەڵام ئەو سەركردە سیاسییە تێكۆشەرە پێش خۆ یەكلاكردنەوەی یەكجاریی بۆ خەباتی كوردایەتیی لەبنەڕەتدا مافناس و پارێزەرێكی لێهاتوو و كارامەبوو چونكە ساڵی 1937 بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لەیاسادا لەكۆلێجی قانونی زانكۆی بەغداد بەدەستهێنابوو. هەر بەوهۆیەوە لە ساڵانی 1942-1944 وەك دادوەر لەهەردوو شاری هەولێر و هەڵەبجە خزمەتی كردووە.  
بەڵام ئەو سەركردە سیاسییە تێكۆشەرە پێش خۆ یەكلاكردنەوەی یەكجاریی بۆ خەباتی كوردایەتیی لەبنەڕەتدا مافناس و پارێزەرێكی لێهاتوو و كارامەبوو چونكە ساڵی 1937 بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لەیاسادا لەكۆلێجی قانونی زانكۆی بەغداد بەدەستهێنابوو. هەر بەوهۆیەوە لە ساڵانی 1942-1944 وەك دادوەر لەهەردوو شاری هەولێر و هەڵەبجە خزمەتی كردووە.  


لەم بوارەدا گەلاوێژخان لەباسی لێهاتوویی مامۆستای كوردایەتییدا دەڵێت »هەتا نەیاندەهێشت باوكی هێرۆ محامیەتییەكەی بكات. باوكی هێرۆ زیرەكترین محامیی بوو تاوای لێ هاتبوو لەقاهیرەوە دەعوای بۆ دەهات. پێیان دەووت بلیمەت كە لەمەكتەب بووە پێیان ووتوە (بلە بلیمەت)».
لەم بوارەدا گەلاوێژخان لەباسی لێهاتوویی مامۆستای كوردایەتییدا دەڵێت »هەتا نەیاندەهێشت باوكی هێرۆ محامیەتییەكەی بكات.  
 
باوكی هێرۆ زیرەكترین محامیی بوو تاوای لێ هاتبوو لەقاهیرەوە دەعوای بۆ دەهات.  
 
پێیان دەووت بلیمەت كە لەمەكتەب بووە پێیان ووتوە (بلە بلیمەت)».


جێی ئاماژە بۆكردنە ژمارەیەك سەركردەی ناسراوی ئەو باڵە سیاسییەی مامۆستا برایم ئەحمەد وەك سەركردەیەكی رووناكبیر و پێشكەوتنخواز لەنێو پارتییدا رابەرایەتیی دەكرد بەوە جیادەكرانەوە كەدەرچووی زانكۆن و بڕوانامەی بەرزیان هەیە بۆن موونە خودی مامۆستای زیندەیاد كەوەك ئاماژەمان پێكرد مافناس بوو.  
جێی ئاماژە بۆكردنە ژمارەیەك سەركردەی ناسراوی ئەو باڵە سیاسییەی مامۆستا برایم ئەحمەد وەك سەركردەیەكی رووناكبیر و پێشكەوتنخواز لەنێو پارتییدا رابەرایەتیی دەكرد بەوە جیادەكرانەوە كەدەرچووی زانكۆن و بڕوانامەی بەرزیان هەیە بۆن موونە خودی مامۆستای زیندەیاد كەوەك ئاماژەمان پێكرد مافناس بوو.  


هەڤاڵ مام جەلال بەهەمان شێوە دەرچووی كۆلێجی یاسای زانكۆی بەغدادە. هەرچەندە مامۆستا برایم ئەحمەد لەساڵی 1975 دا بەرەو لەندەنی پایتەختی بەریتانیا كۆچی كرد و لەكایەی سیاسیی كوردستان دووركەوتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوە مێژووەكان جیابوونەوەی ئەو باڵە سیاسییە روناكبیر و پێشكەوتنخوازە هەوێنی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بوو 1/حوزەیران/1975 كە هەڤاڵ مام جەلال رابەری بزووتنەوەی رزگاریی گەلی كوردستان بووە سكرتێرە گشتییەكەی.  
هەڤاڵ مام جەلال بەهەمان شێوە دەرچووی كۆلێجی یاسای زانكۆی بەغدادە.  
 
هەرچەندە مامۆستا برایم ئەحمەد لەساڵی 1975 دا بەرەو لەندەنی پایتەختی بەریتانیا كۆچی كرد و لەكایەی سیاسیی كوردستان دووركەوتەوە، بەڵام بەپێی سەرچاوە مێژووەكان جیابوونەوەی ئەو باڵە سیاسییە روناكبیر و پێشكەوتنخوازە هەوێنی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بوو 1/حوزەیران/1975 كە هەڤاڵ مام جەلال رابەری بزووتنەوەی رزگاریی گەلی كوردستان بووە سكرتێرە گشتییەكەی.  


ئەو حزبەی نازناوی رەنجدەرانی بیروبازووی لێنراو بووە هۆی هەڵگیرساندنەوەی شۆڕش ناسراو بەشۆڕشی نوێ لەدوای هەرەسی شۆڕشی پێشتر لەساڵی 1974 دا.
ئەو حزبەی نازناوی رەنجدەرانی بیروبازووی لێنراو بووە هۆی هەڵگیرساندنەوەی شۆڕش ناسراو بەشۆڕشی نوێ لەدوای هەرەسی شۆڕشی پێشتر لەساڵی 1974 دا.
ھێڵی ٢٧٠: ھێڵی ٢٨٢:
لەم رووەوە گەلاوێژخان وەك پێدانەوەی مافێكی رەوا بە هاوسەرە خۆشەویستییەكەی زۆر بەكراوەیی باس لەكاریگەریی و جێدەستی ئەدیب و ئەدەبییانەی مامۆستا برایم ئەحمەد لەسەر كەسایەتیی ئەدەبیی خۆی دەكات «بەڵێ زۆر كاریگەریی هەبوو لەسەرم.  
لەم رووەوە گەلاوێژخان وەك پێدانەوەی مافێكی رەوا بە هاوسەرە خۆشەویستییەكەی زۆر بەكراوەیی باس لەكاریگەریی و جێدەستی ئەدیب و ئەدەبییانەی مامۆستا برایم ئەحمەد لەسەر كەسایەتیی ئەدەبیی خۆی دەكات «بەڵێ زۆر كاریگەریی هەبوو لەسەرم.  


من خۆم لەمنداڵییەوە، زۆرم حەز لەكتێب بووە بابەتێكم نووسی ناردم بۆ ڕۆژنامەی (سینەماوكواكب) كە دەربڕین هەستی خۆم بوو بەرامبەر  سەباحی هونەرمەند، ئەوانیش بڵاویانكردوە زۆری پێخۆشبوو.لەدوای ئەوە ڕۆژنامەم دەكڕی و دەمخوێندنەوە، یەكەم ڕۆمان كەخوێندمەوە لە نووسینی تۆفیق ئەلحەكیمی میسریی بوو بەناوی (یومیات نائب فی الاریاف-رۆژانەی نوێنەرێك لەگوندەكان) كەهەندێ وشەی تێدابوو لێیان تێ نەدەگەیشتم، بەرهەمەكانی نەجیب مەحفوز (براوەی نۆبڵی ئەدەب لە ساڵی 1988) و مەكسیم گۆرگییم دەخوێندەوە.  
من خۆم لەمنداڵییەوە، زۆرم حەز لەكتێب بووە بابەتێكم نووسی ناردم بۆ ڕۆژنامەی (سینەماوكواكب) كە دەربڕین هەستی خۆم بوو بەرامبەر  سەباحی هونەرمەند، ئەوانیش بڵاویانكردوە زۆری پێخۆشبوو.
 
لەدوای ئەوە ڕۆژنامەم دەكڕی و دەمخوێندنەوە، یەكەم ڕۆمان كەخوێندمەوە لە نووسینی تۆفیق ئەلحەكیمی میسریی بوو بەناوی (یومیات نائب فی الاریاف-رۆژانەی نوێنەرێك لەگوندەكان) كەهەندێ وشەی تێدابوو لێیان تێ نەدەگەیشتم، بەرهەمەكانی نەجیب مەحفوز (براوەی نۆبڵی ئەدەب لە ساڵی 1988) و مەكسیم گۆرگییم دەخوێندەوە.  


بەڵام وەك نووسینی كتێب لە ناوەڕاستی هەشتاكانەوە دەستم پێكردووە كاتێكیش دەستمكرد بەنووسینی رۆمانێك بەناوی (بەرەو ئەشكەوتی دلێران) یەكەم جار لاپەڕەیەكم نووسیی.  
بەڵام وەك نووسینی كتێب لە ناوەڕاستی هەشتاكانەوە دەستم پێكردووە كاتێكیش دەستمكرد بەنووسینی رۆمانێك بەناوی (بەرەو ئەشكەوتی دلێران) یەكەم جار لاپەڕەیەكم نووسیی.  
ھێڵی ٢٩٧: ھێڵی ٣١١:
گەلاوێژخان لەماوەی سەرۆكایەتیی سەرۆك مام جەلالدا وەك یەكەم سەرۆك كۆماری كورد بۆ كۆماری عێراق گلەیی هەبوو لەوەی زور كەم یەكتریان دەبینی «ڕۆژێكیان شەڕێكی گەورەم كرد لەگەڵی پێموت مام جەلال ئێمەش حەز دەكەین لە نزیكەوە بتبینین، ڕاستە ئەركی ئێوە زۆر قورسە و زۆر  ماندوو دەبن، بەڵام ئێمەش حەز دەكەین دوو قسەت لەگەڵدا بكەین.  
گەلاوێژخان لەماوەی سەرۆكایەتیی سەرۆك مام جەلالدا وەك یەكەم سەرۆك كۆماری كورد بۆ كۆماری عێراق گلەیی هەبوو لەوەی زور كەم یەكتریان دەبینی «ڕۆژێكیان شەڕێكی گەورەم كرد لەگەڵی پێموت مام جەلال ئێمەش حەز دەكەین لە نزیكەوە بتبینین، ڕاستە ئەركی ئێوە زۆر قورسە و زۆر  ماندوو دەبن، بەڵام ئێمەش حەز دەكەین دوو قسەت لەگەڵدا بكەین.  


ئەویش وتی گەلەخان ڕاست دەكەیت، بەڵام بڵێم چی ئەركەكەی منیش وایە ناچارم». لەوەڵامی ئەو پرسیارەی كە  بەچی ناوێكەوە یەكتری بانگ دەكەن گەلاوێژخان وتی «من پێی دەڵێم مام جەلال و ئەویش پێم دەلێت گەلەخان».
ئەویش وتی گەلەخان ڕاست دەكەیت، بەڵام بڵێم چی ئەركەكەی منیش وایە ناچارم».  
 
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی كە  بەچی ناوێكەوە یەكتری بانگ دەكەن گەلاوێژخان وتی «من پێی دەڵێم مام جەلال و ئەویش پێم دەلێت گەلەخان».


'''هێرۆ خان'''
'''هێرۆ خان'''

مێنۆی ڕێدۆزی