٢٬٠٩٤
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «چەند ڕاستییەکی شێوێنراو لە بارەی دامەزراندنی لیوای زەنگابادەوە لە ساڵی ١٨٥٣»
Jump to navigation
Jump to search
چەند ڕاستییەکی شێوێنراو لە بارەی دامەزراندنی لیوای زەنگابادەوە لە ساڵی ١٨٥٣ (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٢١:٠٩، ١٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢
، ٢١:٠٩، ١٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢بەبێ کورتەی دەستکاری
Jwan (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Jwan (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ٢: | ھێڵی ٢: | ||
[[پەڕگە:15403746 .jpg|وێنۆک]] | [[پەڕگە:15403746 .jpg|وێنۆک]] | ||
توێژەرێکی تورکمان بە ناوی فازیل بەیات دوو بەڵگەنامەی عوسمانی لە بارەی دامەزراندنی لیوای زەنگابادەوە بڵاوکردۆتەوە. ئەم لیوایە | توێژەرێکی تورکمان بە ناوی فازیل بەیات دوو بەڵگەنامەی عوسمانی لە بارەی دامەزراندنی لیوای زەنگابادەوە بڵاوکردۆتەوە. ئەم لیوایە '''[[کفری]]'''، خورماتو، قەرەتەپە و زەنگابادی یا زەنگاواتی دەگرتە خۆ. هەر یەک لەم شارۆچکانە ناوەندی قەزایەک بوون و تا ساڵی ١٨٥٣ سەر بە ئیالەتی شارەزوور بوون، کە '''[[کەرکووک]]''' ناوەندی بوو. ئەم توێژەرە کەسێکی ئەکادیمییە و شارەزاییەکی زۆر باشی لە بەڵگەنامە مێژووییەکانی سەردەمی عوسمانیدا هەیە. کۆمەڵێ بەرهەمی ئەکادیمی لەم بوارەدا بڵاوکردۆتەوە کە ئاستی شارەزایی دەردەخەن. بەداخەوە بەیاتیش وەکو زۆر لە نووسەران و توێژەرانی تورکمان لە پەتای دەردەکوردە ڕزگاری نەبووە. هەندێ لەم بەڕێزانە ئەگەر بۆیان بلوێت ناوی کورد لە مێژوودا دەسڕنەوە. یەکەم ڕستەی نووسینەکەی بە وتەیەکی نادروست لە باری مێژوویی و جوگرافییەوە دەستپێدەکات، کاتێ هەموو ئەو شوێنانە بە شارۆچکەی تورکمانی ناو دەبات. | ||
بەڵگەنامەکان باس نامە و نامەکاری لە نێوان وەزارەتی دارایی و سەرۆکایەتی وەزیران و دەرباری سوڵتانی عوسمانی ئەکەن، واتا باس لە پرۆسەی دامەزراندنی لیواکە ئەکەن، هەرچەندە لە بەڵگەنامەکاندا ئاماژە بە قایمقامییەت کراوە. پێدەچێت بەر لە دەرچوونی قانونی ویلایەتەکان لە دەوڵەتی عوسمانیدا لە ساڵی ١٨٦٤ جیاوازییەکی زۆر لە نێوان لیوا و قایمقامیەت نەکرابێت. ئەنجومەنی ژمێریاری لە وەزارەتی دارایی ساڵی ١٨٥٣ ڕاسپاردەیەکی بۆ کۆکردنەوەی ئەم قەزایانە لە یەکەیەکی کارگێڕی نوێدا بۆ سەرۆکایەتی وەزیران بەرزکردۆتەوە. ئەم یەکە کارگێڕییە بە هۆی پێگەی جوگرافییەوە گرنگییەکی تایبەتی هەبووە، چونکە دەکەوتە نێوان هەردوو ویلایەتی بەغدا و شارەزوورەوە. هەبوونی یەکەیەکی کارگێڕی بۆ پاراستنی ئاسایشی ڕێگەی سەرەکی نێوان هەردوو ویلایەت پرسێکی گرنگ بوو. بە هۆی ئەوەی هۆزە کۆچەرەکان بەو ناوانەدا بڵاوببوونەوە، بۆیە ئەرکی سەرەکی قایمقام کۆنترۆڵکردنی جموجوڵی ئەو هۆزانە بوو. نەدەبوو ئەم یەکە کارگێڕییە نوێیە ئەرکی دارایی زیاتر بخاتە سەر شانی دەوڵەت. | بەڵگەنامەکان باس نامە و نامەکاری لە نێوان وەزارەتی دارایی و سەرۆکایەتی وەزیران و دەرباری سوڵتانی عوسمانی ئەکەن، واتا باس لە پرۆسەی دامەزراندنی لیواکە ئەکەن، هەرچەندە لە بەڵگەنامەکاندا ئاماژە بە قایمقامییەت کراوە. پێدەچێت بەر لە دەرچوونی قانونی ویلایەتەکان لە دەوڵەتی عوسمانیدا لە ساڵی ١٨٦٤ جیاوازییەکی زۆر لە نێوان لیوا و قایمقامیەت نەکرابێت. ئەنجومەنی ژمێریاری لە وەزارەتی دارایی ساڵی ١٨٥٣ ڕاسپاردەیەکی بۆ کۆکردنەوەی ئەم قەزایانە لە یەکەیەکی کارگێڕی نوێدا بۆ سەرۆکایەتی وەزیران بەرزکردۆتەوە. ئەم یەکە کارگێڕییە بە هۆی پێگەی جوگرافییەوە گرنگییەکی تایبەتی هەبووە، چونکە دەکەوتە نێوان هەردوو ویلایەتی بەغدا و شارەزوورەوە. هەبوونی یەکەیەکی کارگێڕی بۆ پاراستنی ئاسایشی ڕێگەی سەرەکی نێوان هەردوو ویلایەت پرسێکی گرنگ بوو. بە هۆی ئەوەی هۆزە کۆچەرەکان بەو ناوانەدا بڵاوببوونەوە، بۆیە ئەرکی سەرەکی قایمقام کۆنترۆڵکردنی جموجوڵی ئەو هۆزانە بوو. نەدەبوو ئەم یەکە کارگێڕییە نوێیە ئەرکی دارایی زیاتر بخاتە سەر شانی دەوڵەت. | ||