سەید عەلی ئەسغەر کوردستانی
سەید عەلی ئەسغەر کوردستانی (یە سنەیی: سەی ئەسکەر) لە ڕێکەوتی 04-02-1937 لە گوندی سەڵوات لە شاری سنە لە دایکبووە.
رەگەز و ڕیشەی بنەماڵەی سەید عەلی ئەسغەر کوردستانی دەچێتەوە سەر سەید عەلی ھەمەدانی، برای بابا تاھیری ھەمەدانی شاعیری گەورەو و ناسراو.
عەلی ئەسغەر کوڕی سەید نیزامەدین کوڕی سەید جامی کوڕی سەید محەمەد جەواد کوڕی سەید ئیبراھیم.
نازناوی کوردستانیش لە ناوی دا، مەبەست شار و پارێزگای سنەیە.
لە تەمەنی نزیک 20 ساڵی دا ژنی ھێناوە و ناوی ژنەکەشی ماھشەرەف خانم بووە.
بەپێی بەڵگەنامەی لەدایکبوونی کوڕە گەورەکەی سەید، پێش ساڵی ١٢٨٤ (١٩٠٥) لەگەڵ مەحشەرەف خانم هاوسەرگیری کردووە. بەرهەمی ئەم هاوسەرگیرییە سێ کوڕ بوو بە ناوەکانی سەید عەبدولحەد، سەید مەسیح و سەید عەلی ئەشرەف و دوو کچ بە ناوەکانی زەهرا و شەرەفت.
لە ساڵی ١٩١٦ کوڕی دووەمیان لە دایک دەبێ و ناوی دەنن مەسیح. سەید مەسیح ھەر لە مناڵیدا دەمرێت. سەید عەلی ئەشرەف ناوی کوڕی سێیەمی سەید عەلی ئەسغەرە کە تا ساڵی ١٩٩٢ ژیاوە.
ھەروەھا سەید عەلی ئەسغەر دوو کچی بە ناوی زەھرا (زارا) و شەرافەت بووە.
سەید عەلی ئەسغەر لە ٤ی شوباتی ساڵی ١٩٣٧ کۆچی دوایی کردووە و ھەر لە گۆڕستانی سەڵوات ئاوادا نێژراوە.
گرێبەست لەگەڵ کۆمپانیای پۆلیفۆن بۆ تۆمارکردنی شاشە لە قۆناغی دووەمی تۆمارکردنی تۆمارەکانی پۆلیفۆن لە ئێران واتە ساڵی ١٣٠٧ی کۆچی و بڵاوکردنەوەی تۆمارەکان لە ساڵی ١٣٠٨ی کۆچیدا، پرۆسەیەک بۆ بانگهێشتکردنی هونەرمەندان بۆ تۆمارکردنی تۆمارەکان و گرێبەست لەگەڵیان ئەنجامدرا، کە لە دۆسیەی سەید عەلیدا بەم شێوەیە بوو ئەسغەر کوردستانی.
لە کۆتایی هاوینی ساڵی ١٣٠٧، نوێنەری کۆمپانیای پۆلیفۆن لە ئێران، بە ناوی "ئەزرە میرحاک و ئۆلادە"، یەکەم ئاگاداری خۆی بە نمرەی ٧٧٢ لە لاپەڕەی یەکەمی ڕۆژنامەی زانیاریدا بڵاوکردەوە، بە مەبەستی بانگهێشتکردنی هونەرمەندان بۆ... لاپەڕەکە تۆمار بکە:
دەشڵێت: "مژدە - بەم نزیکانە ئەو ئامێرە دەگات بۆ پڕکردنەوەی لاپەڕەکانی پۆلیفۆن، بۆیە هونەرمەندانی ئێرانی بە گشتی ئاگادار دەکرێنەوە، ئەگەر بیانەوێت دەنگی خۆیان تۆمار بکەن، پێویستە سەرەتا بچنە کۆمپانیای پۆلیفۆن "ئەزرا میر حکاک و ئۆلادە" لە شەقامی چێراغ بەرغ". یان گۆڕەپانی سەبزە لە پێشانگای فرۆشگای ئێساسی. پێویستە کڕیارە بەڕێزەکانمان ئاگاداربن کە ئەمجارە پلێتی پۆلیفۆن بە ئامێرێکی کارەبایی پڕ دەکرێتەوە. بێگومان دەتوانن پشتڕاستی بکەنەوە کە لاپەڕەکانی پێشووی پۆلیفۆن چەندە ڕازییان کردووە، بەڵام ئێمە ڕازی نین، ئەمجارە ئۆتۆمبێلی کارەباییمان ئامادە کردووە، کە زۆر تازەیە، لەگەڵ باشترین میکانیک، کە لە هەموو جیهاندا بەناوبانگە، بۆ... کڕیارە بەڕێزەکانمان، هیوادارین ئەم خزمەتگوزارییە لەلایەن خەڵکەوە وەربگیرێت.
ڕۆژی 8/6/1307 لە شاری سنە، ئەزرا میرحاک و سەید عەلی ئەسغەر کوردستانی گرێبەستێکیان بۆ تۆمارکردنی شاشە واژۆ کرد کە دەقەکەی بەم شێوەیەیە:
"کاک سەید ئەسغەر شەهابی جێنشینی خوالێخۆشبوو کاک سەید نیزامەدین سەلاوات ئابادی لەگەڵ کاک حەیم حەکی بەغدادی دەرکەوت. کاک شەهابی لە بەرواری ئێستاوە کە دەکاتە ٦ی تشرینی دووەمی ١٣٠٧ بە ماوەی ساڵێک، کە... ٦ی تشرینی دووەمی ١٣٠٨، هاوتەریب دەلاپەڕە دوو، پڕ بوو لە گۆرانی و دەنگی کوردی بۆ کاک حەیم لە بەرامبەر بڕی حەفتا تۆمان بە پارەی نەختینەیی هاوبەش، هەروەها ڕێککەوتن کرا کە لەم ماوەیەی یەک ساڵدا ، تا دە
لاپەڕەی کاک حەیم پڕ بووە لە گۆرانی کوردی، مافی ئەوەی نییە لە شوێنێکی تر و لەسەر ئامێرێکی تر کەڵک وەربگرێت نە لە ئێران و نە لە دەرەوەی ئێران گۆرانییەکی کوردی بڵێتەوە و کاک حەقاکیش بەڵێنی داوە هەموو ئەو... خەرجی کاک شەهابی و چوون و گەڕانەوەی لە پارەی خۆیەوە بۆ کاک شەهابی، لەگەڵ مانەوەی شەهابی بۆ ماوەی دە ڕۆژ لە تاران و لایەنەکان بەڵێنیان دا و هەریەکەیان ئەرکەکانیان جێبەجێ کرد دوای مانگێک، سەیارەی کاک حەکاکی دەبێ پێشکەش بکرێت و کاک شەهابی بڕی نەوەد تۆمان لە پارەکەی بدات بە حەکاکی لە پارەی خۆی و پێنج تۆمان لە حەفتا تۆمانی ڕۆیاڵیتی، کاک حەکای ڕادەستی کاک شەهابی و باقی بڕە پارەکەی کرد بڕیار بوو لە کاتی پڕکردنەوەی لاپەڕەکانی گۆرانی کوردیدا ڕادەست بکرێت. لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٣٠٧ نووسراوە
هەرچەندە ١٠ لاپەڕە لە دەقی گرێبەستی تۆمارکردندا هاتووە، بەڵام ئەوەی لە ڕاستیدا تۆمارکراوە ١٥ لاپەڕەی دوولایەنەیە کە ١٤ لاپەڕەیان بەردەستە و ناوەکانیان بەم شێوەیەیە؛
- گۆرانی شوشتری
- گۆرانی بەیات تورک
- گۆرانی بەیاتی ئیسفەهان
- گۆرانی حیجاز
- گۆرانی سێ گاه
- گۆرانی دەشتی (خەمبار)
- گۆرانی هۆمایون/بیداد
- بالەدی بەیاتی ئیسفەهان (ئای leh leh naje wa lar)
- بالەدای ئەفشاری (هێه نەبە نەبە)
- بالەدی بەیات تورک (یارغە زەڵپ)
- بالەدی ئەفشاری-ناری (دە ڕێدی هیجران)
- بالەدای شۆر-تەهری (Ea reh feghani te reqe t)
- بالەدەی دەشتی (غێ مەگین و ١٤- بالەدای سادە (کرۆس کۆرت)