فازیل رەسوڵ، شەهیدی گومناو

نووسینی: سەردار محەمەد

فازیل رەسوڵ، دەیویست كوردو كۆماری ئیسلامی ئێران ئاشت بكاتەوە، ئەو وەك دۆستی نزیك‌و دڵسۆزی خۆی لەئێرانیەكانی دەڕوانی، بەڵام سەرەنجام هیچی لەئێرانیەكان دەستنەكەوت، جگە لەو فیشەكانەی كۆتاییان بەژیانی هێنا.

سی ساڵە لەناوەڕاستی هەمو تەموزێكدا، وێنەیەكی راچڵەكێنەر یادەوەری كورد دەكولێنێتەوە، لەم وێنەیەدا كە گوزارشت لەتراژیدیای گەلێكی ستەملێكراو دەكات، عەبدولرەحمانی قاسملوو عەبدوڵا قادری ئازەرو فازیل رەسوڵ بەشێوەیەكی خەمناك‌و ترسناك لەباڵەخانەیەكی ڤێنادا بێكەسكوژ كراون.

سی ساڵە لەم یادەوەرییەدا، دكتۆر عەبدولرەحمانی قاسملو زۆربەی سەرنجەكان بەرەو لای خۆی دەبا‌و بەدەگمەن باس لەدو هاوڕِێ‌ تیرۆركراوەكەی دیكەی دەكرێت.

فازیلی مەلا مەحمود، كە لەجیهانی عەرەبی‌و ئیسلامیدا بەفازل رەسوڵ یان ئەنوەر كوردی ناسراوە، یەكێكە لەو سێ‌ كەسەی ئەو ئێوارەیە لەڤێنا تیرۆر كران.

ئەو كەسایەتییەكی دیاری رۆژگاری خۆی بو، كە خەونی بەوەوە دەبینی لەپڕۆژەیەكی شارستانیدا كوردو عەرەب‌و تورك‌و فارس پێكەوە كۆبكاتەوە، بەڵام خەونەكەی بەچەند گولەی پاسدارێك پوچەڵ كرایەوە.

فازیل رەسوڵ كە لەكۆتایی چلەكانی سەدەی رابردودا (1947) لەسلێمانی لەدایكبوەو زانستی سیاسی لەزانكۆی بەغدا خوێندوە، هەر لەهەڕەتی گەنجێتییەوە كە سەردەمی هەڵكشانی بیری چەپ بوە، بوە بەماركسییەكی چالاك‌و بەبیری ماویی سەرسام بوە.

خەبات مەعروف، كە كەسایەتییەكی ناسراوی شاری سلێمانییە‌و یەكەم خولی گفتوگۆكانی نێوان قاسملوو نوێنەرانی ئێران لەماڵی ئەمدا لەڤێنا ئەنجامدراوە، بەئاوێنەی وت "من‌ كاتێك ساڵی 1971 بوم بەكۆمەڵەی ماركسی لینینی (رەنجدەران)، كاك فازڵ سه‌ركردایه‌تی بوو، بەڵام زۆری نەبرد فازیل‌و فوئاد قەرەداغی وازیان لەكۆمەڵە هێناو چونە ناو باڵی قیادەی مەركەزیی حزبی شیوعیەوە".

وتیشی "ساڵی 1976 كە كۆمه‌ڵه‌ بڕیاری چونه‌ شاخی دا به‌سه‌ركردایه‌تی شه‌هید ئارام، منیش یه‌كێك بوم له‌به‌شداربووه‌كانی ده‌سته‌ سه‌ره‌تاییه‌كان، زۆری نەخایاند فازلیش هات، ئەو لەگەڵ گروپێكدا بو بەناوی وەحدەی قاعیدە كە سەرپەرشتی دەكردن، پاش مانه‌وه‌یان بۆ ماوه‌ی چه‌ند مانگێك، گەڕانەوە بۆ ناو شار‌و وتیان ئێرە بۆ ئێمە ناگونجێ‌".

خەبات باس لەوە دەكات، ئەوەی سەرنجی راكێشاوە لەو رۆژگارەدا فازیل زۆر بەهێمنی‌و لەسەرخۆیی وەك مامۆستای ئایینی قسەی بۆ لادێكان كردوەو پێشیوایە ئەمە كاریگەری ئەوە بوە كە باب‌و باپیرانی مەلا بون.

ئه‌گه‌ر چی شەهید ئارام ئه‌و پێشنیاره‌ی به‌ دڵ نه‌بوو، خەبات لەسەر پێشنیاره‌كه‌ی فازیل رەسوڵ‌و هاوڕێكانی كە سەر بەگروپی وەحدە قاعیدە بون، ده‌چێته‌‌‌ لوبنان به‌‌ئامانجی هاوكاریكردنی له‌بینینی خولێكی سەبازیی‌و سیاسی لای فەلستینییه‌كان، به‌ڵام دوای ئه‌وه‌ی بەقاچاغ‌و هەزار چەرمەسەری لەباشوری کوردستانەوە وه‌ك باسی ده‌كات له‌رێگای توركیاوه‌ روده‌كاته‌ شام‌‌و لەوێشەوە بەیروتی پایتەختی لوبنان، به‌ڵام له‌وێ ده‌بینێت به‌شداریكردنی له‌خوله‌كه‌ رێكنه‌خراوه‌، زۆریشی نەبرد فازیل خۆیشی ده‌گاتە بەیروت، بە‌ڵام ده‌رده‌كه‌وێت هیچی پێنه‌كرابوو بۆ رێكخستنی خولێكی له‌و جۆره‌.

ئەو كاتەی فازیل رودەكاتە لوبنان، ئەو وڵاتە لەئاگری شەڕی ناوخۆدا دەسوتێ‌، لوبنان ببوە مەكۆی هەمو گروپە چەپ‌و راستڕەوەكانی ناوچەكەو بگرە جیهانیش. فازیل‌و عادل عەبدولمەهدی (سەرۆك وەزیرانی ئێستای عێراق) لەچوارچێوەی گروپێكی چەپی ماویدا بەناوی وەحدەی قاعیدە كاردەكەن، بەڵام هەرزو فازیل هەست دەكات خواست‌و خولیای لەچوارچێوەی ئایدلۆژیای چەپ‌و بیری كوردایەتی جێی نەبێتەوەو بەدوای ئینتیما‌و شوناسێكی كاریگەرتردا دەگەڕێ‌.

ئەو تێكەڵ بەو کەسایەتی‌و گروپە فەلەستینی‌و لوبنانی‌و ئێرانیانە دەبێت كە زۆربەی ئەندامەكانیان وەك خۆی رابردوییەكی چەپ‌و ماوییان تێپەڕاندوە‌و وردە وردە لەو رابردوەیان دوردەكەونەوەو دەكەونە ژێر كاریگەری هەڵكشانی رەوتێكەوە كە پشتیوانی لەشۆڕشی ئیسلامی ئێران دەكەن‌و بەدژایەتیكردنی ئیمپریالیزم‌و زایۆنیزم‌و بەرەخنەگرتن لەبیری چەپ دەناسرێن‌و لەفكری ناسیۆنالیستیش دوردەكەونەوە.

لەو رۆژگارەدا موسا سەدرو شێخ محەمەد مەهدی شەمسەدین، رۆڵێكی گرنگ لەئاڕاستەكردنی ئەم رەوتە فكرییەدا دەبینن، كە دو كەسایەتی ناوداری شیعەن‌و بەپێشەنگی هەڵسانەوەی شیعەی لوبنان دادەنرێن، كە لەو رۆژگارەدا پێكهاتەیەكی تەواو پەراوێزخراوی ئەو ولاتە بون.

خەبات مەعروف، پێشیوایە یەكێك لەو كەسانەی رۆڵی گرنگی هەبوە لەئاڕاستەكردنی فازیل رەسوڵ‌و عادل عەبدولمەهدی بەرەوە بیری ئیسلامیی، مونیر شەفیق بوە.

خەبات وتی "عادل عەبدولمەهدی لە لوبنان بو كە فازیل رەسول گه‌یشته‌ بەیروت، لەبیرمە ئێوارەیەكیان لەبۆنەیەكدا داوەت كراین‌و مونیر شەفیق‌و عادل عەبدولمەهدی‌و فازیل رەسوڵیش لەوێ‌ بون، مونیر كەسێكی بەتوانا بو لەقسەكردن‌و شیكاریدا، خۆیشی پێشتر شیوعی بو، پێیوتین: بیری ماركسیەت‌و ئەم جۆرە ئایدۆلۆژیانە لەژینگەی ئێمەدا بیری رەسەن‌و رەگداكوتاو نین، كاریگەرییان لاوازەو هیچ گۆڕانكارییەكی راستەقینەیان پێناكرێ‌، تەنها ئیسلام لەم ناوچەیەدا رەسەنایەتی هەیەو رەگی داكوتاوەو دەتوانێ‌ گۆڕانكاریی بكا‌و تەنها لەڕێگەی ئیسلامیشەوە دەتوانین خەڵك كۆبكەینەوە".

خەبات وتیشی "دڵنیام فازیل‌و عادل عەبدولمەهدیش كەوتبونە ژێر كاریگەریی ئەم جۆرە بیركردنە‌وه‌یه‌وه‌ كە رۆژ بەڕۆژ لەلوبنان‌و فەلەستین‌و عێراق‌و ناوچەكەشدا لەگەشەسەندندا بون".

مونیر شەفیق، بیریارێكی ناسراوی فەلەستینی‌و عەرەبی بو، كە لەو رۆژگارەدا (لەحەفتاكانی سەدەی رابردودا) لەئایینی مەسیحییەوە بۆ سەر ئایینی ئیسلام وەرگەڕا بو. ئەو پێشتر شیوعی بو، چەند ساڵێك لەسەر بیری چەپ لەئەردەن خرابوە زیندانەوە، لەشەستەكانی سەدەی رابردوەوە رویكردبوە لوبنان‌و نزیک بو لەرێكخراوی فەتح-ەوە. لەنوسینەكانیدا زیاتر كاری لەسەر كاریگەری شارستانی ئیسلامی‌و عەرەبی كردوە‌و زۆرجار رایگەیاندوە "من بۆ سەر ئایینی ئیسلام وەرنەگەڕاوم بەهۆی قەناعەتێكی تایبەتی خۆمەوە، بەڵكو من تێكەڵ بەتەوژمێكی فراوان بوم كە چەندین گەنجی روناكبیرو داهێنەری لەخۆگرتوە". راشیگەیاندوە كە "ئیسلام تێكەڵ بەروحی خەڵك بوە لەم ناوچەیەدا".

فازیل لەو كاتەی لەلوبنان دەبێ‌‌و پاشانیش كە بۆ خوێندن‌و نیشتەجێ‌ بون رودەكاتە ئەوروپا‌و نەمسا، لەنزیكەوە پەیوەندییەكی دۆستانە لەگەڵ دیارترین توێژەرو روناكبیرە ناودارەكانی لوبنان دروستدەكات، كە گرنگترینیان "وه‌جیه كەوسەرانی"‌و "رەزوان ئەلسەید"و "سعود المولی"یە.

وەجیە كەوسەرانی، توێژەری بواری سیاسەت‌و مێژو، دەبێتە سەرنوسەری گۆڤارێک به‌ناوی "منبر الحوار" كه‌ پێكه‌وه‌ له‌و ره‌وته‌ی ‌فازیل رەسوڵ پشتیوانی بو دایانمه‌زراندبو. ئەم گۆڤارە یەكێك بوە لەگۆڤارە باشەكانی دەیەی هەشتای سەدەی رابردو.

دكتۆر وەجیە كەوسەرانی، كە خۆی شیعەیە‌و پەیوەندییەكی دۆستانەی لەگەڵ هێزە شیعییەكانی لوبنان هەیە، لەزانكۆی سۆربۆن ماستەرو لەزانكۆی قەدیس یوسفی لوبنان دكتۆرای بەدەستهێناوە، وەك فازیل لەهەڕەتی لاوێتیدا چەپێكی ماوی بوە، زۆربەی تۆژینەوەكانی ئەو دەربارەی مێژوی كۆمەڵایەتی‌و سیاسی ناوچەكەو پەیوەندی نێوان دین‌و دەوڵەت-ە، ئەو بانگەشەی بۆ مافی هاوڵاتی بون‌و چەسپاندنی دادی كۆمەڵایەتی كردوەو لەروی سیاسیشەوە پشتیوانی لەشۆرشی ئیسلامی ئێران‌و دژایەتی ئیسرائیل‌و زایۆنیزمی كردوە‌و ئەنجامدانی چاكسازیی لەئیسلامدا بەپێویست زانیوە.

رەزوان سەید، كە سەر بەتائیفەی سوننەیە، لەزانكۆی ئەزهەر ماستەری خوێندوەو لەهامبۆرگ لەگەڵ محەمەد خاتەمی خوێندكاری دكتۆرا بوە. زۆربەی كتێب‌و نوسینەكانی رەزوان ستایشكردنی ئایینی ئیسلام بەگشتی‌و سوننەیە بەتایبەتی. هەربۆیە چەندین جار لەلایەن سعودیەوە خەڵات كراوە. رەزوان، لەرەفیق حەریری سەرۆك وەزیرانی پێشوی لوبنانەوە زۆر نزیك بوەو وەك دەوترێت حەریری ویستویەتی بیكات بە"موفتی لوبنان"، بەڵام دەسەڵاتدارانی سوریا رێگەیان نەداوە. ئێستا رەزوان كەسی نزیك لەسەعد حەریری‌و "تەیاری مستەقبەل"ە. رەزوان چەندین وتاری دژ بەئەزمونی رۆژئاوای كوردستانیش لەم سالانەی دواییدا نوسیوە، تۆمەتباریان دەكات بەوەی چۆن دەشێ‌ "كورد 5%ی دانیشتوانی سوریا پێكبهێنن‌و داوای فیدرالی بكەن".

سعود المولی، كە ئەم رۆژانە بەبۆنەی "سی ساڵەی تیرۆركردنی فازیل"ەوە وتارێكی نوسیوە، هەڵگری بڕوانامەی دكتۆرایە سەبارەت بەشارستانی ئیسلامی لەزانكۆی سۆربۆن. ئەمیش بەهەمانشێوەی فازیل چەپێكی ماوی بوەو لەحەفتاكاندا بەرەو بیری ئیسلامی رۆشتوەو لەمەرجەعی شیعەكانی لوبنان، محەمەد مەهدی شەمسەدین نزیك بوەتەوە. ئەم نوسەرە لەدو وتاریدا دەربارەی فازیل دەنوسێ "فازیل رەسوڵ هیچی لەئێرانیەكان دەستنەكەوت، جگە لەو فیشەكانەی كۆتاییان بەژیانی هێنا".

هەمو ئەم فاكتەرانە پێكەوە زەمینەسازی بۆ ئەوە دەكەن كە ئەم گەنجە كوردە لەبیری چەپ‌و كاری حزبایەتی بەتەواوی داببڕێ‌‌و بەرەو بیری ئیسلامی بچێ‌، وەك سعود المولی دەڵێت "ساڵی 1977 ساڵی كودەتا‌و وەرچەرخان بو لەرەوتی بیركردنەوەی فازیل‌و هاورێكانی‌و ئێمەی ماوییەكانی لوبنانیشدا، كە بەیەكجاری وازمان لەئەزمونی چەپ هێناو رومان كردە ئیسلام".

فازیل كە هەر لەهەڕەتی هەرزەكارییەوە سەرسام دەبێ‌ بەكلتور‌و شارستانی ئێرانی، پەیوەندییەكی تۆكمە لەگەڵ كادێرە دیارەكانی شۆڕشی ئیسلامی ئێرانیش وەك ئەبو حەسەنی بەنی سەدر، مەهدی بازرگان، ئیبراهیم یەزدی، سادیقی قوتب زادە‌و چەندانی تر دروستدەكات كە لەئیمام موسا سەدرو خومەینییەوە نزیك بون. هەروەها لەگەڵ سەرۆكی پێشوی جەزائیر، ئەحمەد بن بلاش لەپەیوەندیدا دەبێ.

فازیل یەكەم كتێبی خۆی لەلوبنان سەبارەت بە"عەلی شەریعەتی" بڵاودەكاتەوە، بەناوی "عەلی شەریعتی وەها دوا"، كە دەروازەی ناساندنی شەریعەتی دەبێ‌ بەعەرەب. دو كتێبیش لەزمانی فارسیەوە وەردەگێڕێ‌ بۆ زمانی عەرەبی، كە "ايران غربة السياسة والثورة"ی ئەبو حەسەن بەنی سەدرو "الحد الفاصل بین السیاسە والدین"ی مەهدی بازرگانە.

لەرۆژگارەدا كە رۆژگاری سەرەتای بوژانەوەی بیری ئیسلامی‌و شۆڕشی ئیسلامی دەبێ‌، ئەم گەنجە كوردە رێچكەی ئەو هزرڤانە عەرەب‌و ئێرانیانە هەڵدەگرێ‌ كە روداوەكانی دواتر سەلماندیان سەرباری قسە‌و نوسینەكانیانیش، هەرگیز دەستبەرداری شوناسی تائیفی‌و ناسیۆنالیستی خۆیان نابن.

فازیل "دۆن كیشوەت" ئاسا تاکە چارەسەری كێشەی گەلانی ناوچەكە، لە"ڕۆژھەڵاتێكی یەكگرتودا" دەبینێ‌، كە "پڕۆژەیەکی شارستانی ئیسلامی، تەواوی گەلانی ناوچەکە بەیەکسانی لەباوەش بگرێ"!

فازیل وەك كوردێك بیركردنەوەیەكی لا دروست دەبێ‌ كە زیاتر دەچێتە خانەی خەیاڵەوە وەك ئەوەی بتوانرێت بكرێت بەواقعێكی بەردەست، ئەو پێیوابوە "چوارچێوەی ئیسلامیی دەبێ هەمو موسڵمانان كۆبكاتەوە سەر بەهەر گەل‌و میللەتێك بن‌و كەمینەو زۆرینە بونی نەبێ‌".

فازیل تەبەنی هەمان بۆچونی شۆفێنیزمە عەرەب‌و رەوتە ئیسلامییەكانیش دەكات كە پێیانوایە "ئیمپریالیزم‌و زایۆنیزم‌و ئیسرائیلی دوژمنكار كار بۆ هەڵوەشاندنەوەی ناوچەكەو پارچە پارچەكردنی بەسەر چەندین قەوارەی بچوكدا لەلوبنان‌و سوریا‌و عێراق دەكاو دەیەوێ‌ عێراق بەسەر سێ‌ قەوارەی شیعی‌و كوردی‌و سونیدا دابەش بكات"!

فازیل لەنوسینەكانیدا وەك هزرڤانە ئیسلامیەكانی فەلەستینی‌و لوبنانی‌و ئێرانیەكان، جەغت لەوە دەكات كە "ئیسلام تاکە چارەسەرە، ئیسلام هاتوە بۆ چارەسەری كێشەكان"، بەكێشەی كوردیشەوە. هەر بەو خەون‌و خەیاڵەشەوە، كاتێك دەچێتە نەمسا، بەپارەو هاوكاری ئێرانیەكان گۆڤاری "منبرالحوار" دادەمەزرێنێت.

بەڵام بەپێی گێڕانەوەی خەبات مەعروف، كاتێك كە چوەتە نەمسا لە1979دا، هێشتا بیری لای عێراق‌و گفتوگۆكردن لەگەڵ حكومەتی بەغدا ماوە، خەبات وتی "فازیل كە هاتە نەمسا، پێیوتم لەگەڵ چەند برادەرێك خەریكی دەركردنی رۆژنامەی (ئازادی)-ن لەبەیروت، وا ئاماژەمان پێداوە كە زمانحاڵی بزوتنەوەی دیموكراسی كوردستان-ە، پێشیوتم بۆچی نایەی لەنەمسا دەریبكەین، با رۆژنامەیەكی كوردیمان هەبێ‌و خەڵك لەدەوری كۆبكەینەوە".

خەبات بیرۆكەكەی بەلاوە پەسەند دەبێ‌‌و ژمارەیەكی رۆژنامەكە لەڤێنا دەردەكەن‌و ئەم وتارێكی دەربارەی شەهید ئارام تیا دەنوسێت، ئەو وتی "ئێمە ئەوكاتە گەنج بوین‌ وامان دەزانی نەك هەر كوردستان بەڵكو هەمو دنیا ئەگۆڕین، بەڵام كە ئێستا بیردەكەمەوە هەست دەكەم كاك ئارام لەهەمومان زیاتر بەئاگاترو واقیعبینتر بو لەناوماندا".

پاش ئەوەی خەبات‌و فازیل ژمارە یەكی رۆژنامەی ئازادی لەڤێنا دەردەكەن‌و لەئامادەكاریدا دەبن بۆ دەركردنی ژمارە دو، كۆنگرەی كۆمەڵەی خوێندكاران لەئەوروپا دەبەسترێ‌‌و خەبات‌و نەوشیروان مستەفاش بەشداری تیا دەكەن، خەبات وتی "لەوێ‌ نەوشیروان مستەفا پێیوتم بیستومە خەریكی دەركردنی رۆژنامەی؟ منیش كە بەگرنگییەوە بۆم باسكرد، بەپێكەنینەوە پێیوتم: ئەو رۆژنامەیە هەڵخەڵەتاندنە، تۆ نازانی ئەمە ئیشێكە دەكرێ‌ بەناوی كوردەوە بۆ ئەوەی بیسەلمێنن شتن، چونكە فازیل‌و گروپی وەحدەی قاعیدە بەتەمان بچن گفتوگۆ لەگەڵ بەغدا بكەن‌و بڕۆنە ناو جەبهەكەوە".

خەبات وتیشی "كە ئەمەم بیست، زۆر بێتاقەت بوم، زۆر دڵگران بوم لەكاك فازیل، هەر دوای ئەوە ویستی بمبینێ‌، نەمویست بیبینم‌و بەكاك فوئادی براشیم وت كە فازیل ویستویەتی من بەكاربهێنێ‌".

خەبات ماوەی دو ساڵ پەیوەندی لەگەڵ فازیل لەسەر ئەمە دەپچڕێ‌، تا ئەو كاتەی فوئادی برای فازیل نەخۆش دەكەوێ‌‌و لەماڵی فوئاد لەڤێنا جارێكیتر یەكتر دەبیننەوە.

فازیل ساڵی 1985 بڕوانامەی دكتۆرا لەزانستی سیاسی لەزانكۆی بەرلین بەدەستدەهێنی‌و نامەی دكتۆراكەی بەناونیشانی "كوردستان‌و یەكێتی سۆڤیەت: نمونەیەك لەسیاسەتی زلهێزەكان بەرامبەر بەبزوتنەوە نیشتیمانییە ئازادیخوازەكان" دەبێت، كە دواتر بەزمانی ئەڵمانی بڵاودەكرێتەوە.

فازیل لەو رۆژگارەدا كە ئامادەكاری دەكات بۆ دەركردنی گۆڤاری "منبر الحوار" لەهاتوچۆی بەردەوامدا دەبێ‌ لەنێوان ڤێنا‌و پاریس‌و بەیروت‌و تاران‌و قاهیرەدا. ئەوەی یارمەتیدەری فازیل دەبێ‌ بۆ ئەم رۆڵ بینینەش ئەوەیە بەباشی زمانەكانی "عەرەبی‌و فارسی‌و ئەڵمانی‌و ئینگلیزی" زانیوە‌.

ئەو خەون بەرۆژهەڵاتێكی یەكگرتوەوە دەبینێ‌ لەسەر بنەمای پڕۆژەیەكی شارستانی ئیسلامی، ئیش لەسەر دایلۆگی نێوان عەلمانی‌و ئیسلامییەكان، لەنێوان ئایینەكان، ئایینزاو تائیفەو مەزهەبەكان، لەنێوان كوردو فارس‌و عەرەب‌و تورك دەكات.

پەیامی گۆڤارەكەشی لەو خاڵەدا كورتدەبێتەوە كە پێویستە كۆتایی بەناكۆكییەكانی ناوچەكە بهێنرێ‌‌و دایلۆگ‌و كار بۆ بنیاتنانی پرۆژەیەكی شارستانی هاوبەش بكرێت لەسەر بنەمای ئایینی ئیسلام.

خەبات مەعروف ئاماژە بەوە دەكات كە فازیل لەو سەردەمەدا وا بیری دەكردەوە كە خاڵی بەهێز لەوەدایە تۆڕێك لەپەیوەندی لەگەڵ هێزە عەرەبی‌و ئیسلامییەكان‌و كەسایەتییە دیارەكان دروست بكات، بۆ ئەو مەبەستە هاتوچۆی لوبنان‌و ئێرانی دەكرد‌و دەیویست پەیوەندی لەگەڵ هەمو حزبە كوردی‌و عەرەبی‌و ئیسلامیەكان باش بێت، ئەو وتی "فازیل بەهۆی ژنە نەمساوییەكەشیەوە، كە سەر بەخێزانێكی ناودار بون، پەیوەندی لەگەڵ سۆشیالدیموكراتەكان بەهێز بو".

وتیشی "فازیل زۆر سەرسام بو بە مام جەلال، ئەیویست هاوشێوەی ئەو پەیوەندییەكانی لەگەڵ جیهانی عەرەب‌و ئیسلامدا بەهێز بكات، هەرچەندە پێشنیاری گفتوگۆی نێوان حزبی دیموكرات‌و كۆماری ئیسلامی ئێران لەلایەن مام جەلالەوە كرابو، بەڵام فازیل دەیویست كارێك بكات پەیوەندی نێوان كوردو ئێران لەسەر دەستی ئەم دروست ببێ‌‌و ناوبژیوانیان بكات".

خەبات ئاماژە بەوە دەكات كە خولی یەكەمی گفتوگۆكانی نێوان قاسملوو نوێنەرانی كۆماری ئیسلامی ئێران لەماڵەكەی ئەو لەڤێنا كراوە، ئەو وتی "لەبیرمە لەخولی یەكەمی ئەم گفتوگۆیانەدا، كە مام جەلال هاتبو، پێش ئەوەی ئێرانیەكان بێن بۆ كۆبونەوەکە، پێیوتم: فازیل بانگ بكە بۆم چونكە ئەمانە باش دەناسێ‌‌و تەبیعەتیشیان شارەزایە، لەوێ‌ فازیلی به‌ئێرانییه‌كان ناساند".

وتیشی "ئەوكاتە كە قاسملوو مام جەلال‌و فازیل‌و ئێرانیەكان لەماڵە‌‌كه‌ی من لەژورێكدا خەریكی گفتوگۆ بون، من‌و شازاد سائیب‌و سەعدی پیرەو شێخ ئەحمەدو چه‌ند براده‌رێكی تر لەژورەكەی تر بوین. پۆلیسی نەمساشمان ئاگادار كردبۆوە بەنهێنی لەدەرەوە بەجلی مەدەنیەوە پاسەوانییان دەكرد. لەخولی دوەمیشدا بەهەمانشێوە".

خەبات باس لەوە دەكات كە پێش ئەوەی خولی سێهەمی ئەم گفتوگۆیانە بكرێ‌، گوایه‌ ئێرانیەكان بەفازیل رەسوڵیان وتوە، لەبەرئەوەی مام جەلال راشكاوانه‌ باسی ده‌كا‌، پێمانباشە ئەو نەیەت بۆ ئەوەی ئەم گفتوگۆیانە ئاشكرا نەبن، ئەو وتی "ئێرانیەكان بەفازیلیان وتبو حەز ئەكەین تۆ بێیت نەك مام جەلال، ئەمیش بەسەركەوتنێكی گەورەی زانیوە بۆ خۆی، كە نەدەبو لەپشت مام جەلالەوە شتی وا بكات".

گومان دەكرێ‌ ئێرانیەكان پێش ئەنجامدانی خولی سێهەم‌و بەر لەتیرۆر كردنی قاسملوو دو هاوڕێكەی، چوبێتن زانیارییان له‌سەر ئەو شوقەیە كۆكردبێتە‌وه‌ كە روداوەكەی تیا قەوماوە، بۆ ئەوەی ئامادەكاری تەواو بۆ تیرۆر كردنەكه‌ بەسەركەوتویی بكەن.

خەبات وتی "كێشەكە ئەوەیە قاسملوش لای كەس باسی نەكردوە کە لەوێ كۆدەبنەوە، كاك نه‌وشیروان‌و كاك شازاد سائیب وتیان پێش ئەوەی تیرۆر كردنەكە روبدات فازیلمان بینیوە لەپاریس باسی هیچی نەكردوە، تەنانەت قاسملوش لای نوێنەری حزبی دیموكراتی كوردستان لەڤێنا نەیوتوە گفتوگۆ‌ دەكەن، به‌و به‌ڵگه‌یه‌ی ئه‌‌وان تا ئوتێلێکی نزیکی ئەو شوێنە کە‌ هۆتێل هیلتۆن بوه‌ بردویانه‌ گوایه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌حمه‌د بن بلادا له‌وێ چاوپێكه‌وتنی هه‌یه‌. قاسملۆو هاوڕێكه‌ی زۆر بەنهێنی له‌ده‌رگای پشته‌وه‌ی هۆتێله‌كه‌وه‌ ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ره‌و شوقەی هاوسەری دووه‌می فازیل كە دەكەوتە‌ نزیك باڵوێزخانەی ئێرانەوە لەڤێنا‌و متمانەیان بەكەس نەكردبو پێشوەخت ئاشكرای بكەن، كت‌و مت بەو شێوەیەی ئێرانیەكان داوایانكردبوو به‌بیانوی ئه‌وه‌ی ئه‌و دانیشتنه‌ خه‌تی ئیمام پێیهه‌ڵده‌ستێت، بۆیه‌ نه‌وه‌ك خه‌ته‌كانی تر لێیان تێكبده‌ن".

هەرچەندە بەشێك لەكوردی رۆژهەڵات‌و ئێرانیەكان پێیانوایە فازیل رۆڵی هەبوە لەئاسانكاری كردن بۆ ئەوەی قاسملوو هاوڕێكەی بەو چارەنوسە بگەن، بەو پێیەی فازیل‌و ئەحمەد بن بلا پەیوەندیەكی نزیكیان لەگەڵ ئێرانیەكان هەبوە، هەردوكیشیان هانی قاسملویان داوە بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆكە، بەڵام خەبات بەتوندی ئەوە رەتدەكاتەوە، ئەو وتی "هەرگیز بڕوا ناكەم فازیل كاری بۆ ئەوە كرد بێ‌ قاسملو بخاتە داوەوە، فازیل ئیشی بۆ پارە نەدەكرد، تەنها مەبەستی ناو دەرركردن‌و بەرز راگرتنی كەسایەتی خۆی بو".

وتیشی "پێش ئەوەی خولی سێهەمی گفتوگۆكە ئەنجامبدرێ‌ كە ئێمە ئاگاداریی نەبوین، لەگەڵ پورمدا لەڤێناوە چوین بۆ چیك، لەبیرمە رۆشتین لەمزگەوتەكەی ڤێنا خواحافیزیمان لەفازیل كرد. بەڵام پاش تێپەڕینی دو رۆژ کە لەچیک بوم، رۆژی پێنجشه‌مه‌ی 13ی ته‌موزی 1989، شازاد سائیب لەڤێناوە تەلەفونی كردو وتی لەكوێی؟ قەوماوە، قاسملوو فازیل كوژراون! بەلامەوە زۆر سەیر بو، لەجێی خۆم تاسام، چونكە هەم قاسملوو هەم فازیلیش ئەزمونیان زۆر بو، تێناگەم چۆن وا خۆشباوەڕ بون به‌رامبه‌ر به‌سیاسه‌تی ئێران‌ تا بەو ئاسانییە بتوانێت زەفەریان پێبهێنێ‌و ئاوا بیانباته‌ ئەو شوقەیەوەو تیرۆریان بكات؟!".