داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی یه‌كه‌م
سوهەیلا قادری لە کۆنفڕانسی سەد ساڵی لۆزاندا
ئامادەکردنی: حەسەن قازی
ماڵپەری ڕوانگە
وتاری دکتۆر سوهەیلا قادری
لە کۆنفڕانسی سەد ساڵە لۆزان
٢٢/ ٧ / ٢٠٢٣
بە شانازی دەزانم، بە بەختەوەری دەزانم کە دە ڕۆژێکی ئاوا مێژوویی دەتوانم بەشداری بکەم لە وەبیرهێنانەوەی پەیماننامەی لۆزان و پڕۆسەیەکی کە گەیشتە لۆزان. ڕەخنەیەکی چکۆڵەشم هەیە بەر لەوەی خۆم مەعرفی بکەم ئەویش ئەوەیە باش دەبوو ئەو پانێلە سەر لەبەیانی بووبایە یان ئەوەڵی نیوەڕۆیە بایە ڕاستییەکەی ئەوەیە کە تەمەرکوز کردن لە سەر قسان زیاتر لە دوو سەعات زۆر کارێکی زەحمەتە. من سوهەیلای قادریم، خەڵکی کوردستانی ڕۆژهەڵاتم لە شاری مەهابادەوە دێم زیاتر لە ٤٠ ساڵە لە فەڕانسە دەژیم، دوکتورای تاریخی پێوەندیی نێونەتەوەییم هەیە لە زانکۆی سۆربۆن، تێزەکەم لە سەر سنوورەکانی ئیمپراتوری عوسمانی لە پاش شەڕی یەکەمی جیهانی هەتا پێش شەڕی دووەمی جیهانی نووسیوە. کۆنفڕانسی لۆزان و پەیماننامەی لۆزان دە دڵی کارەکانی من بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر پێکهاتن و کێشانی ئەو سنوورانە بووە. من ماوەیەکیش ئەڵبەتە بەختەوەری وەم هەبووە دەگەڵ خانمی دانیێل میتێران لە ڕێکخراوەکەی " فڕانس لیبێرتێ" هاوکاری بکەم و بەو بۆنەوە هێندێک توانیومە لە نزیکەوە لەگەڵ موشکیلات و مەسائیلی کوردی و ئەو ئالوگۆڕانەی کە بە سەر کۆمەڵگاکەمان دا دێن ئاشناییم هەبێ.
ئەگەر ئیزن بدەن ئەمن پاورپۆینتێکی چکۆلەم دروست کردووەبۆ ئەوەی زۆر دووبارەی نەکەینەوە، ئەمڕۆ زۆر قسە کرا، زۆرشت کوترا، بەعزێکی دروست بوو، بەعزێکی لە باری مێژووییەوە پێویستی بە ڕاست کردنەوە هەیە، من وەکوو کەسێک کە مێژووی خوێندووە و چاوی بە مێژووەیە تەشخیسم دا کە باشە بە شێوەی کڕۆنۆلۆژیک بێینەوە سەر ڕووداوەکان، بزانین لە کوێ ڕا هاتینە کوێ و بۆ لە سێڤر ڕا گەیشتینە لۆزان؟ پەیماننامەی لۆزان پەیماننامەیەکە کە بە پەیماننامەی ئاشتی ناوی دەبردرێ، شتێکی زۆر پارادۆکسە چونکێ لە ماوەی سەد ساڵی ڕابردوو دا کە ئەو پەیماننامەیە جێ بەجێ کراوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕەنگی ئاشتی و تەبایی بە خۆیەوە نەدیوە و هەر شەڕ و کێشەی تێدا بووە. پەیماننامەی لۆزان هەر وەها کۆتایی بە دوو شەڕی گەورە هێناوە؛ شەڕی یەکەمی جیهانی و شەڕی تورکەکان دژی یۆنانییەکان کە بە شەڕی سەربەخۆیی ناسراوە.
بۆ ئەوەی کە بێینە نێو کڕۆنۆلۆژی ئەو ڕووداوانە، من دەستم پێکردووە لە شەڕی ئەوەڵی جیهانی ڕا.