عوسمان شەیدا
عوسمان شەیدا: شەیدای ئەدەب‌و هونەر!
خەلیل عەبدوڵڵا
عوسمان شەیدا ناوێكی دیار‌و پرشنگداری نێو ئەدەب‌و هونەری كوردستانە، ئەو لەناو گوڵزاری شیعرو شانۆدا بەپەنجە رەنگینەكانی چەند گورزەیەك بەرهەمی جوانی چنی، ماڵی هونەر‌و ئەدەبی وڵاتی كوردەواری پێڕازانەوەو وەك دوو ئامڕازی كاریگەری هۆشیاریی كۆمەڵایەتی‌و نیشتمانی، لەسەردەمی خۆیدا رۆڵی خۆیان وازی كرد. بەرهەمەكانی لەئامێزی مێژوودا بەنەمری دەمێننەوە. عوسمان شەیدا، ساڵی 1953 لەگەڕەكی گۆیژەی شاری سلێمانی لەدایك بووە.
قۆناغەكانی خوێندنی سەرەتایی‌و ناوەندی‌و ئامادەیی لەو شارە تەواو كردووە.
ئەو لەتافی لاویدا خولیای خوێندنەوە بوو، ئیدی دوای قاڵبوونی لەدنیای ئەدەبدا، بەشیعر تەعبیری لەئەندێشەی مێشك‌و دڵ‌و درەوونی كرد. خەمەكانی ناو هەناوی خەڵك‌و كۆمەڵ هێندە قووڵ‌و بەئازار بوون، بەتەنها بەشیعر دەرەقەتیان نەهات، هەربۆیەش شانۆ‌و تەمسیلی بەكایەیەكی كاریگەرتر‌و هێلێكی گەرم‌و نزیكتر لەخەڵك زانی، لەوێوە پەیامەكانی خۆی گەیاند.
شەیدا لەسەرەتای حەفتاكانی سەدەی رابردوودا،چووە ناو دنیای هونەری شانۆ‌و نواندن، بۆ یەكەمجار لەتەمسیلی (باوەژن خوا بناسە)، وەك ئەكتەر رۆڵی دكتۆر دلێری بەجوانی بینی،ئیدی لەو كاتەوە زیاتر ناسرا.
شەیدا تەنها وەك ئەكتەر خزمەتی نەكرد، بەڵكو وەك نووسەر‌و وەرگێڕ لەبواری هونەری شانۆدا خزمەتی كرد‌و شوێن پەنجەی رەنگینی دیارە.
شەیدا شانۆنامەی (ژن بەژنی) نووسی‌و تیشكی خستە سەر دیاردەیەكی دزێوی كۆمەڵایەتی‌و لەدەقێكی شانۆییدا بەرجەستەی كرد.
شەیدا لەبواری وەرگێڕانیشدا شارەزا بوو، هەر بۆیەش شانۆنامەی ( كەللە سەری)ی نوسراوی ناوداری تورك ( نازم حیكمەت)ی بۆ سەر زمانی كوردی وەرگێڕا‌و ساڵی 1982 وەك شانۆگەری لەھۆڵی چالاکی قوتابخانەکان نمایش كرا.
عوسمان شەیدا، شان بەشانی هونەر، لەبواری ئەدەبیشدا خزمەتی كرد، بەشیعر تەعبیری لەخەمە كۆمەڵایەتی‌و نیشتمانییەكان كرد.
شیعرەكانی لەگۆڤار‌و رۆژنامەكانی سەردەمی خۆی بڵاو كردەوە‌و وەك دەنگێكی نوێو جیاوازی شیعری خۆی ناساند.
ساڵی 1977 شیعرەكانی لەدوو توێی دیوانێكدا بەناوی (شەختە) چاپ‌و بڵاو كردەوە، ئەو دیوانەی دەنگدانەوەیەكی زۆری لەو سەردەمەدا هەبوو.
دواتر بایەخی بەكاریكاتێرە شیعر داو لەو رێیەوە وەك بروسكە پەیامەكانی دەگەیاند،(گرانەتا‌و سێبەڕۆ) دوو بەرهەمی ناوازەن، كاتی خۆی وەك شێوازێكی نوێو كاریگەری شیعر، پێشوازییەكی گەرمیان لێکرا.
شەیداچووە شاخیش وەک پێشمەرگە بەشداری شۆڕشی نوێی کوردستانی کرد. لەوێش بایەخی بەئەدەب داو ساڵی 1984 لەوێ کۆمەڵە شیعری سروودی بەرەنگاری چاپ و بڵاو کردەوە. .
(نزا سپییەكانی من) دوا دیوانی شیعری عوسمان شەیدای نەمرە، كە شیعرەكانی لەئاستێكی بەرزی ئەدەبیدان‌و ئەزموون‌و قاڵبوونی ئەدەبیی شاعیری پێوە دیارە.
پاش خزمەتێكی زۆر بەرشتەكانی ئەدەب‌و هونەر، عوسمان شەیدا، رۆژی 4ی نیسانی 2005 لەتەمەنی 52 ساڵیدا بۆ دواجار چاوەكانی لێكنا‌و لەگردی سەیوانی سلێمانی بەخاك سپێردرا‌و چووە دنیای نەمرانی نیشتمانەوە.
دروودی رێز‌و وەفا‌و ئەمەكداری بۆ گیانی پاكی عوسمان شەیدای شاعیر‌و هونەرمەند‌و هونەرپەروەر.
- من خۆشەویستێكم هەبوو
- سپی وەك شیری دایكم
- ورد وەك شەپۆلی ئەستێرەی
- پشت زێ‌ی باران
- شیرین وەك گەمەی مناڵ
سەرچاوە:
زۆر سوپاس بۆ برای ئازیز كاك (ئەنوەری رەشی عەوڵا)ی برای شاعیر، كەژیاننامەی عوسمان شەیدای نەمری بۆ ناردم.