زاراوه‌ی فەیلی و زانکۆی خانەقین
نووسینی: فاتیمە سەڵاح ئەرکەوازی
لەی رووژەیلە دڵم تواست وە هویرەوەریەیل رووژەیل خوەنینم لە زانکۆی خانقین گوزەربکەم، هەر وەی مدووە زوی زوی وەرەو کتاوخانەی ماڵەگەم دەویم و هەرچە دەفتەر و کۆرس بوک و کتاو ئەو وەختم بوی رشانمە بان زەوی یک لەدویای یک فرە وە هویردی وازیانەوکردم، هەر جویر ئەو رووژەیلە تاقیکردینەوە داشتمە یک پەڕەش وەجی نەئەهیشتم نەخوەنمێ، ئەو رووژەش هەمان کار کردم وە دەفتەر و کۆرس بووک و کتاو و تەنانەت کاغەزەیل تاقیکردنەوەیلم کە تا ئیسە گشتیان لەلام مەننە.
لە ناو ئێ هەزاران لاپەرە و ملیۆنان وشە و رستەیلە، تەنیا کوڵەوشکینم بوی ئەرا ئەو باوەتەیلە لەبان زاراوه‌ی كوردی خوارگ یان ( فەیلی) وتریاس، فرە گەردیم و ژیر و بان گشتی کردم و ئازم نەما وەل خوەما وتم یان من دی هویرمان جویر جاران نییە یانیش وەراسی ئیمە چشتیگ لەبان زوان فەیلی هویکارە نەکریایمنە!.
دوارە دەسکردمەو مینەکردن، لە دڵەو لە خودا توستم من هویرم چویبوی و بەڵکم چشتیگ بوود باوەتیگ یان تەنیا وشەیگ بوود لەبان زوانەگەم باوجی وەداخەو هویچ نەوی، لەو چوار ساڵ خوەنینەی من هویچ چشتیگ وە ناوەی زاراوه‌ی فەیلی نەویە، کە نیەزانم دویای من بویە یا نە؟.
زانکۆیگ وەناو کۆلێژی زمان و زانستە مرۆڤایەتیەکان لەناو خاک شار خانەقین بوود مەردمەگەی فەیلی زوان بوون بگرە فرەیگ لەمامووساگانیش فەیلی زوانن باوجی وەداخەو کەمترین خزمەت لەناوی وە زوان فەیلی کرێد، کە لە خود وەختەگە خاوەن بەشیگە وە ناوەێ زوان کوردی کە ریگەیەوە توەنێد گەورەترین خزمەت وە زاراوه‌ی فەیلی کە زوان شارەگەس بکرێد.
بەشیگ وەی گەپیە ها لەناو خاکیگ فەیلی نشین، باوجی تا ئیسە ئەو خزمەتەی ئەرا زوانەگەی کردیە نێرەسێدە تۆسقاڵیگ.
ساڵانە دەیان لێکۆڵینەوەی زانستی لەبان زوان کوردی لەو بەشە دەرچوود، توەنن هویچ نەود ساڵی دوو لێکۆڵینەوەی لەبان ئەدەب و زاراوه‌ی فەیلی بوود، وە مامووسا و خوەنەوەر لەو زانکۆیە گشتی کەمتەرخەمن وە داخەو کە فرەیگیان خەڵک خانەقین و فەیلی زوانن، خوەمیشە هەر یەکیگم لەوانە، باوجی ئیرنگە خوسەی خوەم ئەرا من دەس و باڵ ئەرای هەڵنەماڵیم بەڵکم ماموسایەیلیمش لەدویای من کەمیگ هویرەو بکردان لەخزمەتکردن.
هەنای نوڕمە کوردەیل ئیلام فەیلی و کرمانشان فرە دڵتەنگی گرێدەم، نەک بەس دڵتەنگی شەرمیش کەم لە خوەم ئەوان هانە بان خاکیگ خوەنین و نویسینیان زوان خوەیان نییە، وە تەواوی شارەزایی لەبان زوان کوردی نەێرن و سەرچەوەیل پێویستیش نەیرن، یان بەشیگ وەناوەی زوان کوردی لە زانکۆ و پەیمانگایەیل نەیرن، باوجی فرە فرەتر لە ئیمە خزمەتکردنە، چوار ساڵ خوەنستم لە زانکۆیگ لە شاریگ فەیلی نشین و ماموسا و دکتۆر هاو زوانم یک وشەی رێزمان فەیلی هوکارەمان نەکردن، هەر نەود ئەو خوەنەوارەیل ترەک خاوەن زاراوەی تر بوین هویچ نەویاتاید دوو وشەش لەبان ئەو زوانە هووکارە بویاتان کە زوان ئەو شوینە بویە لەلی خوەنینە وە تایوەت لەباوەتەیل ئەدەبی کە گەنجینەمان دەوڵەمەنە وە بەرهەمەیل جویراوجویر و ناوازە.
خوەزگەو 10 ساڵ لە ژیانم بچوودە دویا، دوارە بچمەو ئەراهەمان بەش، ئێ جارە وە هویریگ جیاوازتر، ناونیشان گشت سیمینارەیلم ئاڵشت ئەکردم وە باوەتەیل ئەدەب و رێزمان زوان کوردی خوارگ، تا سەرنج مامووسا و خوەنەوار زیایتر وەرەو لای زوانەگە بچێد، گرنگی وەپی بیەن.
هەڵبەت جار وەجار یک دوو ماموسا باسیگ کوڵ لەبان زوانەگە ئەکردن باوجی ئەو باسەیلە جویر تنۆکە ئاویگە لە ئاو دەریا، چوینکە لە ماوەی سێ ساڵ وەدویاچگن و خوەنستن خوەم ئەرا ئەدەب و رێزمانەگەم رەسیمە ئەو ئەنجامە زوانەگە فرە لەوەگ هویرەو لەلی کرێد دەوڵەمەنە و زوان زینگیگە هەزاران باوەتەیل لێکۆڵینەوە لە خوەی هەڵگرێد، کە توەنرێد وەپی خزمەت زیاتریگی بکرێد و ئەوزەڵ وەپی بدرێد، کە ئێ کارەش هالە بان شان ماموسایەیل زانکۆگە، ئەو بەهرەو توانایەیلە دیرنێ وەپی خزمەت زوانەگەی شارەگەیان بکەن لەجیاتی ئەوەگ باوەتەوەیل هەزار بارە بکەنە نامەی ماستەر و دکتۆرا سوود کار لە ئەدەب و رێزوان زوانیگ بوه‌ن کە بیجگە لەوەگ زوان داڵگیانە هەزار ساڵ فرەتر تەمەنیە.