داڕێژە:Shasham
نووسینی: ئیسماعیل حەمەئەمین
فۆبیا نەخۆشیەکی دەروونییە، ترسە کە لە ڕادەی ترسێکی لۆجیکی و سروشتی دەردەچێت، ئەمەش وا دەکات کە ئەو کەسە تەواوی ژیانی لە ترس و تۆقین دا بەسەربەرێت. هەمیشە ڕادەکات لەو شتەی لێی تۆقیوە و خەون و خواردنی لێ هەراسان کردووە. بێگومان لەگەڵ هاتنی مۆدێرنە بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، تورکەکان فۆبیایەکیان لەلادروستبوو، فۆبیایەک لەوەوپێش ئەزموونیان نەکردبوو؛ ئەو فۆبیایەش، فۆبیای کورد بوو. پێشتر لە ئیمپراتۆریەتە پیروپەکەوتەکەیی عوسمانلیدا ناوی کورد و کوردستان ترس و تۆقینی لەلای تورک دروست نەدەکرد، چونکە کۆی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تا دەگاتە بۆسنیا، ئیسلامەتی پێکەوەی گرێی دەدان. بە مانای خوایەک هەبوو هەموویانی پێکەوە گرێدابوو؛ لەگەڵ هاتنی مۆدێرنە ئەو خوایە دەمرێت.
جێگەی ئاوڕلێدانەوەیە بڵێین؛ دەوڵەتی عوسمانی و سوڵتان و والیەکانی و بەگە خزمەتکارەکانیان شەو و ڕۆژ خوماری ژیانی نێو حەریمەکانیان بوون. خەریکی سێکس و خواردنەوە و کەنیزە و خەسێندرا و غولامبازی (نێربازی) بوون، بێگومان لەسەر شانی باج و خەراجی موسوڵمانان! خوایەک هەبوو لە فۆرمی دەوڵەتی ئاینی دا، ئەم ژیانەی هەڵدەسوڕاند. ئەو زەمەنە هێشتا بیرۆکەی `دەوڵەتی نەتەوەیی` لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەدایکنەبوو بوو. ئیدی لەگەڵ هاتنی بریتانی و فەڕەنسی و ڕووسەکان، بابڵێن؛ مۆدێرنە، دەوڵەتی نەتەوەیی لەدایکدەبێت.
دەوڵەتی نەتەوەیی لە ناوچەکەدا لە فۆرمی دەوڵەتی دروستکراوی کۆلۆنی، پاشکۆی هێزە کۆلۆنیالیەکانی براوەی جەنگی جیهانی یەکەم لە ئێراق و سووریا و تورکیا و ئێران، دروست دەبێت. کوردستان بەسەر ئەم چوار قەوارە دروستکراوە مۆدێرنەیەدا دابەشدەکرێت. لەم نەخشە مۆدێرنەیەدا، لە نێوان دەوڵەتی کۆلۆنی ناسیونالیزمی عەرەبی و پان ئێرانی و تورکی دا، کورد نە دەیەوێت ببێتە سەردەستە، و نە ژێردەستەشی قبوڵە[1]. بەمانای کورد دژی ئەو فۆرمە هێگێڵیانە (هێگڵ) [2] بوو، کە بڕوای وابوو دەوڵەت لەو دوالیزمە پێکدێت؛ سەردەستە و ژێردەستە. بەمانای دەوڵەت خوایە و میللەت دەبێت بی پەرستن؛ دیارە شۆڕشی شێخ مەحمود و شوڕشی سمایل خانی شوکاک و شێخ سەعیدی پیران و جینۆسایدی دەرسیم لە کوردستان، دەرهاویشتەی دژایەتی کورد بووە بۆ ئەم نەخشە مۆدێرنەیە.