بۆ هاوبیرم پرۆفیسۆر دوکتۆر جەمال نەبەز
بۆ هاوبیرم پرۆفیسۆر دوکتۆرجەمال نەبەز
پێش ئەوەی رو بکەمە ئەوروپا، هاوڕێو هاوخەباتی کوردایەتیم، ئوسمان سەبری، ئاگاداریکردم کە جەمال نەبەز کوردێکی زۆر نەتەوەییە.
ئەم ئامۆژگارییە، وایلێکردم کە ئەو بەڕێزەم خۆشبوێ بەرلەوەی بیبینم..
لە ساڵی 1969 پاش گه‌یشتنم بە مامۆستا جەمال نەبەز، لە قسه‌كانیدا بۆمده‌ركه‌وت كه پێیوایه چاره‌سه‌ركردنی دۆزی گه‌لی كورد له رِێگای سه‌ربه‌خۆیی كوردستانەوە ده‌بێت. پێی وابو دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردی تاكه ئامرازه بۆ به‌ده‌ستهینانی ئاسایشو به‌رقراریو دادپه‌روه‌ری بۆگه‌لی كورد، ئه‌و قسانه‌ی ناوبراو ئه‌وه بون كه من بۆی ده‌گه‌رِام. پاشان دیداره‌كانمان دوباره بونه‌وه‌و گۆێم له بوچونه‌كانی ده‌گرتو چێژه‌م لێوه‌رده‌گرتنو خوازیاربوم بۆئەو ئامانجانه خه‌بات بكه‌م.
له‌یه‌كێك له دیداره‌كانمان دكتۆر جه‌مال باسی رِێكخستنی كاژیكی کردو پەرتوکی کاژیکنامەی دامێ. سه‌رله‌به‌یانی رِۆژی دواتر به خێرایی چوم بۆلایو پێم رِاگه‌یاند كه ئاماده‌م به‌شێوه‌یه‌كی ته‌واو و تا دواساتی ژیانم قوربانی بده‌م به‌هه‌مو شتێك له‌پێناو ئه‌م بیروباوه‌ره مه‌زنه كه ته‌نها ئامانجی بونیادنانی ده‌وڵه‌تی كوردی نییه، به‌ڵكو به‌هێزكردنی گه‌له‌كه‌مان له رِوی بیره‌وه كه ده‌بێته مایه‌ی پاراستنی ده‌وڵه‌تی كوردی له رِوخان له داهاتودا. پاشان په‌یرِو پرۆگرامی ناوخۆی كاژیكم به‌وردی خۆێنده‌وه‌و داواكاریی به‌ئه‌ندامبونم له كاژیك پێشكه‌شكرد، دوایی دكتۆر جه‌مال ناساندمی به ژماره‌یه‌ك له هاوبیرەکانی كاژیك، وه‌كو پارێزه‌ر كامل ژیر كه به‌سه‌ردانێك لەکوردستانەوە هاتبو بۆئەڵمانیاو ئه‌ندازیار بروسكه ئیبراهیم و كه‌سانی دیكه.
دكتۆر جه‌مال نه‌به‌ز ژماره‌یه‌ك زمانی زۆر به‌باشی ده‌زانی وه‌كو ئه‌ڵمانی و ئینگلیزی و فارسی و سینسكریتی و چه‌ندین زمانی دیكه‌ش. سه‌باره‌ت به زمانی كوردیش، زۆر به‌باشی هه‌مو شێوه‌زاره‌كانی ده‌زانی. لە ساڵی 1970 کە گەڕامەوە خۆرئاوای كوردستان، به‌فه‌رمانی دكتۆر جەمال نەبەز، رِێكخستنه‌كانی كاژیك دروستبونو ژماره‌یه‌ك رِێكخراوی كۆمه‌لآیه‌تی وه‌كو لاوان، ژنان، خۆێندكارانو چه‌ندین رِێكخراوی دیكه سه‌ربه‌كاژیك دروستبون. رِێكخراوی خۆێندكاران له‌هه‌مویان چالاكتربون کە به‌ناوی یه‌كێتی خۆێندكارانی نه‌ته‌وه‌یی كورد كاریان ده‌كردو گۆڤارێكیان ده‌رده‌كرد به‌ناوی هۆشیاریو به‌شێوه‌كی به‌رفراوان بلآوده‌كرایه‌وه له خۆرئاوای كوردستانو له به‌یروته‌وه به پۆسته‌ی فه‌رمی ده‌نێردرا بۆهه‌مو جیهان.
پاشان لە ساڵی 1972 به‌شداریمكرد له‌كۆنگرەی خۆێندكاران له سلێمانیو سەردانی ژەنرال مستەفا بارزانی کرد وخۆێندنگایه‌كی كوردیم دامه‌زراند له شاری به‌یروت، جگه له ژماره‌یه‌كیتر له‌چالاكی كه ئه‌نجامده‌دران به رِینمایی دكتۆر جه‌مال، به‌مه‌رجێك به‌ناوی رِێكخراوی خۆێندكارانه‌وه ئه‌نجامبدرێت نه‌ك به‌ناوی كاژیكه‌وه تا کاژیک به‌نهێنی بمێنێتەوە.
له شاری دیمشق وحه‌له‌ب ده‌یان خۆێندكار بونیان هه‌بو كه له باكوری كوردستانه‌وه هاتبون بۆخۆێندنی شه‌ریعه‌تی ئیسلامی. هه‌مو ساڵێك زیاتر له ده خۆێندكار خۆێندنیان ته‌واو ده‌كرد. منیش له دیمشق وحه‌له‌ب كارمده‌كرد بۆ رِێكخستنی زۆربه‌ی ئه‌و خۆێندكارانه له‌كاژیكدا وه‌كو هه‌نگاوێكی یه‌كه‌م له بڵاوكردنه‌وه‌ی رِێكخستنه‌كانمان له باكوری كوردستان.
لە ساڵەکانی 1982-1984 لە باشووری کوردستان پێشمەرگە وئەندامی سەرکردایەتی پاسۆک بووم.
كۆتایی 1984 گه‌یشتمە به‌ریتانیاو ده‌ستمكرد به‌خه‌باتێكی نوێ. دكتۆرجەمال نەبەز هانده‌رێكی نایاببو بۆ هه‌ر جولآنه‌وه‌یه‌كم كه تروسكایی هیوای تێدابێت بۆئازادیوسه‌ربه‌خۆیی کوردستان.
سالی 1985 دكتۆرجەمال نەبەز یه‌كێكبو له دامه‌زرێنه‌رانو سازكردنی كۆنگره‌ی نیشتمانی كوردستان به‌مه‌به‌ستی یه‌كرِیزیی پارتو رِه‌وته كوردییه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌ك له ژه‌نه‌رِاڵ عه‌زیز عه‌قراویو دكتۆر مه‌حمه‌د ساڵح كابوریو دكتۆر سه‌لآح جه‌مورو دكتۆر موزه‌فه‌ر باتۆمه‌و ئه‌ندازیار بروسكه ئیبراهیم و شیخ له‌تیف مه‌ریوانی وده‌رویش حه‌سۆی شیخی ئیزیدییان و ژماره‌یه‌كی دیكه له‌كه‌سایه‌تی نیشتمانی له‌هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستانەوەوهه‌ریه‌كێكیان ئه‌ركێكی هه‌بو، منیش هه‌ڵبژێردرام وه‌كو سه‌رۆكی كۆنگره‌كه‌و دكتۆر جه‌مال نه‌به‌زیش وه‌كو رِاوێژكاری یه‌كه‌می كۆنگره‌كه.
ساڵی 1988 دكتۆرجەمال نەبەز هانیدام بانگیشتنامه‌ی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان قبوڵ بكه‌م به‌مه‌به‌ستی لێكۆڵینه‌وه له‌دیارنه‌مانی هه‌شت هه‌زار كوردی بارزانی كه له لایه‌ن حكومه‌تی عێراقه‌وه رِفێنرابون. دكتۆر جەمال نەبەز ئه‌كادیمیای كوردی بۆزانست وهونه‌ر دامه‌زراندو ئاماده‌ی كۆنفرانسی دامه‌زراندنی بوم كه له شاری ڤیه‌ننا سالی 1991 سازكراو ژماره‌یه‌كی زۆر له زاناو ئه‌دیبو بیرمه‌ندوهونه‌رمه‌ندی كوردی له‌خۆگرتبو. ئه‌و ئه‌كادیمیایه چه‌ندین بلآوكراوه‌ی بلآوكرده‌وه کە له لایه‌ن چاپخانه‌ی فه‌رهاد ئازاد له سوید چاپ ده‌كران.
ساڵی 1995 دكتۆر جەمال نەبەز داوای لێكردم کە رِه‌زامه‌ندبم له‌داواكاریی په‌رله‌مانی كوردستان له تارواگه/ به‌لجیكا بۆئه‌ندابونم لەو پەرلەمانە.
دكتۆر جەمال نەبەز داوای لێكردم كه بانگیشتنامه‌ی عه‌قید موعمه‌ر قه‌زافی قبوڵ بكه‌مو سه‌ردانی بكه‌م له لیبیا.
ساڵی 2000 داوای لێكردم بانگێشتی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان قبوڵ بكه‌موسه‌ردانی كوردستان بكه‌م.
دكتۆر جەمال نەبەز' ده‌یان سمیناری ساز كرد له سه‌رجه‌م ولآته ئه‌وروپیه‌كانو به‌شداریم كرد له زۆرینه‌ییان. سمیناره‌كانی كه له له‌ندن سازكرابون هه‌مویانم رِێكخستونو تۆمارم كردون به رِه‌نگ وده‌نگ به‌مه‌به‌ستی ئه‌وه‌ی بیانخه‌مه رِیزی په‌رتوكو وتاره نایه‌بو زۆره‌كانی كه وه‌كو سامانێكی نه‌ته‌وه‌یی هه‌میشه زیندو بمێننه‌وه، ژماره‌یه‌كیش له‌په‌رتوكه‌كانی له له‌ندن چاپم كردون له نێوانیان په‌رتووكی بیری نه‌ته‌وه‌یی كوردو پرسی نه‌ته‌وه‌ی كورد به زمانی كوردیو په‌رتوكی كوردو مێژویانو كه‌لتوریان به زمانی ئینگلیزی..
دكتۆر جەمال نەبەز له‌سه‌رجه‌م كۆنفرانسه گشتیه‌كانی كۆنگره‌ی نیشتمانی كوردستان ئامادەبوە کە دواینیان ساڵی 2009 سازكرا.
له هه‌مو كۆنفرانسێكیش وتارێكی نایابی پێشكه‌ش ده‌كرد. پاش هه‌مو كۆنفرانسێك سمینارێكی پێشكه‌ش به ئاماده‌بوان ده‌كرد كه چه‌ند كاتژمێرێكی ده‌خایاندو تایبه‌تبون به بارودۆخی كوردستان. دكتۆر جه‌مال نه‌به‌ز خواستێكی زۆری هه‌بو سه‌ردانی كوردستان بکات، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بۆ یه‌ك رِۆژیش بێت.
دكتۆر جه‌مالم له‌وه ئاگادار كردوه كه دەسەڵاتدارانی کوردستان هیچ هه‌ڵوێستێكی پۆزه‌تیڤیان نییه سه‌باره‌ت به ئێمه‌و به بیری نه‌ته‌وه‌یی. ئه‌مه‌ش وای له دكتۆر جه‌مال كرد كه دودڵ بێت له‌سه‌ردانیكردنی كوردستان، به‌تایبه‌تی پاش ئه‌وه‌ی هه‌ندێك هه‌واڵی پێگه‌یشت كه هه‌ندێك به‌رپرسی باشوری كوردستان هه‌واڵی نارِاست سه‌باره‌ت به‌و بلآو ده‌كه‌نه‌وه، له‌كاتیكدا ناوبراو هه‌زاران كیلۆمه‌تر له‌وانه‌وه دوربو.
دكتۆر جەمال نەبەزكۆچی دوایی كرد له‌كاتی رِۆیشتنی بۆكاركردن، كاتیك توشی رِوداوێكی هاتوچۆبو و له ئاكامدا كه‌وتو په‌راسوەكانی شكان له‌سنگیدا، ئه‌مه‌ش بوه هۆی دروستبونی هه‌وکردن كه‌بوه هۆی كۆچی دواییەکەی. ناوبراو پێش ئه‌و روداوه رِه‌شه، خاوه‌ن ته‌ندروستیه‌كی باشبو. دكتۆر جه‌مال توشی ئه‌و رِوداوەبو كاتێك له رِێگابو بۆ كاركردنو دابینكردنی بژێوی ژیانی سه‌ره‌رِای ئه‌وه‌ی ته‌مه‌نی 85 ساڵبو. دكتۆر جه‌مال نه‌به‌ز خاوه‌ن ته‌ندروستیه‌كی باشبو و جه‌سته‌یه‌كی به‌هێزی هەبو وه‌كو كه‌سێك كه له منداڵیه‌وه وه‌رزشی ده‌كردوهه‌میشه چالاكو خاوه‌ن هزرێكی زیندوبو. ئه‌گه‌ر ئه‌و رِوداوه رِه‌شه نه‌بوایه، ئه‌وا ته‌ندروستی یارمه‌تیده‌ربو زۆر ساڵیتریش بژی.
پاش كۆچی دوایی دكتۆر جەمال نەبەز له 8-12-2018 نامه‌م نارد بۆ ژماره‌یه‌ك به‌رپرس له حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانو سوپاسم كردن له پێشوازیكردنی به فه‌رمی له ته‌رمی دكتۆر جەمال نەبەز له 22-12-2018 وئه‌و وتارانه‌ش كه له‌فرۆكه‌خانه‌ی هه‌ولێر وتران سه‌باره‌ت به خه‌باتیو نوسینه‌كانی، ئاماژه‌شم پێكرد له‌نامه‌كانم كه ئه‌وه‌ی دكتۆر جه‌مال به‌جێهیشتوه سامانێكی نه‌ته‌وه‌ییه‌و نوسینه‌كانی شایانی ئه‌وه‌ن گ‌شتاندنی بۆبكرێتو به‌شێك بێت له پرۆگرامه‌كانی خۆێندن له‌خۆێندنگاو زانكۆكان، چونكه په‌روه‌رده‌كردنی مرۆڤ گرنگتره له دروستكردنی دیوار وهۆتیله‌كان.
منو دكتۆر جەمال نەبەز، وتوێژی زۆر دورودرێژمان کردوە سه‌باره‌ت به پرسه تایبه‌ته‌كان به گه‌لی كوردو كوردستانو بزوتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی كورد كه دكتۆر جەمال نەبەز خوازیاربو جێبه‌جێی بكات. له خودا داوا ده‌كه‌م پاش كۆچی دواییەکەی جێبه‌جێ بکرێن تا رِۆحی ئاسوده بێت.
لەکۆتاییدا هیچم له‌ده‌ست نایه‌ت ته‌نها سه‌ری نەوازشم ئەنوێنم له‌به‌رده‌میا وەکو كه‌سێکی مه‌زن كه هه‌رگیز ناتوانم له‌یادیبكه‌م به‌درێژایی ژیانم. هه‌زار سلآو له گیانی پاكیو جێگەی به‌هشت بێتو خودا ئارامیی ببه‌خشیت به خانه‌واده‌كەیو به هاوبیرانی.
د. جەواد مەلا
سه‌رۆكی كۆنگره‌ی نیشتمانی كوردستان
لەندەن 8-12-2018