٥٠١
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «شكور خه‌یات»
Jump to navigation
Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
[[پەڕگە:36828360Sh.jpg|وێنۆک]] | [[پەڕگە:36828360Sh.jpg|وێنۆک]] | ||
هونەرمەندی گۆرانیبێژ و مەقام زانی کورد شکور خەیات، ناوی تەواوی (شکور محەممەد قادر زۆراب). بەهۆی پیشەکەیەوە هەر بە (شکور خەیات) ناسراوە. یەکێکە لە ئاستبەرزترین مەقام زانەکانی کوردە و شارەزاییەکی تەواوی لە مەقامەکانی: (ئەڵڵاوەیسی و قەتار و خاوکەر و خورشیدی و ئای ئای و سێگا و چوارگا و نەهاوەند و هەماوێن و عەجەم و بەیاتی شوور و بەیاتی کورد و حیجاز و ئەوشار و سەبا... هتد)، هەبوو. | |||
| ھێڵی ٨: | ھێڵی ٨: | ||
''' | ''' | ||
هونەرمەند لە ڕێکەوتی01-07-1940 لە گوندی [[قەڵخانلوو]]ی مەرکەز سەر بە قەزای [[دووزخورماتوو]] سەر بە پارێزگای [[کەرکووک]]، لە بنەماڵەیەکی هەژار و جووتیار و کوردپەروەر، لەدایکبووە. شکور خەیات لە خوێندنی سەرەتایدا تا پۆلی شەشی سەرەتایی خوێندووە. لە تەمەنی منداڵیدا دەنگی خۆش بووە، بۆیە مامۆستا عەلی مەردان گوێی لە دەنگی دەبێت و دەڵێت ئەم منداڵە دەنگی خۆشە ئارەزووی هەبێت دەتوانێت ببێتە مەقام زان و وەکوو مەقام زان دەربکەوێت. | |||
| ھێڵی ١٤: | ھێڵی ١٤: | ||
''' | ''' | ||
هونەرمەند شکور خەیات سەرەتا | هونەرمەند شکور خەیات سەرەتا لە گوندەکەی خۆیانەوە دەستی بە گۆرانی و مەقام بێژی کردووە، باوکی کاریگەریی لەسەر بووە و بە هەمان شێوە مەقام زان بووە. ئەو لە نەوجەوانیی و ساڵی 1953 چووەتە ناو دونیای عەشق و جوانی شیعر و دونیای هونەر، گۆرانی و مەقاماتی ڕەسەنی ناوچەی گەرمیانی چڕیوە. پاشان هەر لەو ساڵە ئاوایی بەجێ هێشتووە چووەتە شاری [[کەرکووک]] لەوێ نیشتەجێ بووە لەگەڵ برا گەورەکەی بەناوی عەلی محەممەد قادر. | ||
[[پەڕگە:1567282917.jpg|وێنۆک|چەپ|هونه‌رمه‌ند شكور خه‌یات و حاجی مه‌كی.]] | [[پەڕگە:1567282917.jpg|وێنۆک|چەپ|هونه‌رمه‌ند شكور خه‌یات و حاجی مه‌كی.]] | ||
'''خه‌یاتی: | '''خه‌یاتی: | ||
''' | ''' | ||
پاش هاتنی بۆ شاری | پاش هاتنی بۆ شاری [[کەرکووک]] لەگەڵ برا گەورەکەی، بۆ بژێوی ژیانیان دەست دەکەن بەکاری بەرگ دووری. هاوکات لەگەڵ پیشەی بەرگ دوورییدا بەردەوام بووە لە گۆرانی و مەقام چڕین. ئەو بەرگ دوورێکی کارامە بووە و ژیانی هونەرمەند شکور خەیات لەسەر بەرگ دووری بووە ماوەی نزیکەی 67 ساڵ. هه‌ر به‌و پیشه‌یه‌وه نازناوی (شكور خه‌یات)ی وه‌رگرتووه. | ||
[[پەڕگە:654545454.jpg|وێنۆک|چەپ|هونه‌رمه‌ند شكور خه‌یات و نه‌جمه‌دینی غوڵامی.]] | [[پەڕگە:654545454.jpg|وێنۆک|چەپ|هونه‌رمه‌ند شكور خه‌یات و نه‌جمه‌دینی غوڵامی.]] | ||
| ھێڵی ٢٤: | ھێڵی ٢٥: | ||
''' | ''' | ||
هونەرمەند | هونەرمەند لە تەمەنی 18 ساڵییەوە گوێگر و خولیای دەنگی مامۆستا [[عەلی مەردان]] و [[سەید عەلی ئەسغەری کوردستانی]] بووە. هەروەها مامۆستا [[عەلی مەردان]] زۆر کاریگەری لەسەر بووە هاوکاری و ڕێنمایی کردووە. ئەو لە ساڵی 1956 وەکوو مەقام بێژ ناسراوە و دەرکەوتووە. لە ژیانی هونەریدا نزیکەی (44) مەقامی ڕەسەنی کوردی چڕیوە تۆماریانی کردووە لە شاشە و تەلەڤزیۆنەکانەوە لە هەر چوار پارچەی کوردستان دەرکەوتووە ناسراوە وەکوو مەقام ناس و مەقام زان. هەروەها لە ژیانیدا زیاتر لە 100 بەرهەمی تۆمار کردووە و دواتر چەند سروودێکی نیشتمانیی بۆ پێشمەرگە و کوردستان چڕیوە تۆماریانی کردووە. زیاتر لە 200 خەڵات و ڕێزلێنانی هونەری و کەسایەتی پێ بەخشراوە لەلایەن حکومەتی کوردستان و سەندیکای هونەرمەندان و وەزارەتی ڕۆشنبیری و کەناڵە ئاسمانییەکان و ناوخۆیییەکان بە بەخشینی خەڵات و ڕێزلێنان لە ڕێوڕەسمی تایبەت و جەماوەریدا پێشکەشی کراوە. جگە لەوەش لەگەڵ زۆربەی هونەرمەندان دانیشتنی کردووە کاری هونەریان هەبووە وەکوو هونەرمەندان: ([[خەیروڵڵا خەیات]]، [[ئەحمەد شەماڵ]]، [[کەریم بنگردی]]، [[سابیر کوردستانی]]، [[سەڵاح داودە]]، [[حوسێن عەلی]]، چەندین هونەرمەندی تر.. | ||
[[پەڕگە:44454540.jpg|وێنۆک|چەپ]] | [[پەڕگە:44454540.jpg|وێنۆک|چەپ]] | ||
[[پەڕگە:35634705.jpg|وێنۆک|ڕاست]] | [[پەڕگە:35634705.jpg|وێنۆک|ڕاست]] | ||
| ھێڵی ٣١: | ھێڵی ٣٣: | ||
'''نه‌فی كردن بۆ باشووری عێراق و ژیانی ئاواره‌یی:''' | '''نه‌فی كردن بۆ باشووری عێراق و ژیانی ئاواره‌یی:''' | ||
هونەرمەند | هونەرمەند شکور خەیات لە ژیانی خۆیدا بەهۆی کورد بوون و کەرکووکی بوونی هەموو ژیانی لە ئاوارەی و دەربەدەری بردووەتە سەر. هونەرمەند شکور خەیات لە ساڵی 1972 لە شاری [[کەرکووک]] فه‌رمانی گرتنی بۆ دەردەچێت لەلایەن ڕژێمی بەعسەوە بەهۆی ئەوەی کەسێکی دیاری کورد بووە و بەرپرسی ڕێکخستن و تەنزیماتی ناو شاری [[کەرکووک]] بووە، بۆیە شکور خەیات کەرکووک بەجێ دەهێڵێت و دەچێتە دەرەوە دەبێت بە پێشمەرگە. لە ساڵی 1974 دوای نسکۆی [[شۆڕشی ئەیلوول]] شکور خەیات بەهۆی کورد بوونی و پێشمەرگایەتی ئاوارەی وڵاتی ئێران دەبێت ماوەی دوو ساڵ لە ئاوارەی و غەریبی ژیان بەسەر دەبات دواتر دەگەڕێتەوە بۆ عێراق. دوای هاتنەوەی لەلایەن ڕژێمی ئەو کاتەوە دەستگیر دەکرێت و دەستبەسەر دەکرێن پاشان بۆ خوارووی عێراق نەفی دەکرێن، ماوەی دوو ساڵ دەستبەسەر دەبن. هەر لە ئاوارەی و غەریبیدا منداڵێکی کۆچی دوای دەکات لە شاری ڕومادییە بە خاک دەسپێررێت. لەدوای دوو ساڵ دەست بە سەر بوونیان، ڕژێمی به‌عس لێبوردنی گشتی دەرکرد (عفو العام) و شکور خەیات دەگەڕێتەوە بۆ شاری [[کەرکووک]] بەڵام هەر ئەو کات ڕژێم بڕیاری دەرکرد نابێت هونەرمەند شکور خه‌یات و هاوڕێکانی لە شاری [[کەرکووک]] دانیشن و نیشتەجێ بن بۆیە چوونە قەزای [[چەمچەماڵ]] و له‌وێ نیشتەجێ بوون. ماوەی (18) ساڵ لە شاری [[چەمچەماڵ]] ژیانیان بەسەر برد، چونکە نزیک ترین جێگا بوو لە شاری کەرکووکەوە هەر چاوەڕێ بوو ڕۆژێک بێت بگەڕێتەوە شاری [[کەرکووک]]. دواتر بەهۆی شەڕی نەگریسی ناو خۆی کوردستان لە ساڵی 1994 دەچێتە شاری [[هەولێر]] له‌وێ ژیان بەسەر دەبات. تاوەکوو پرۆسەی ئازادی عێراق دواتر گەرایەوە بۆ شاری [[کەرکووک]] ماوەی نزیکەی 13 ساڵ ژیانی لە شاری [[کەرکووک]] بەسەر برد. لە كاره‌ساتی [[16ی ئۆکتۆبەر]] جارێکی تر ئاوارە دەبێت و دەگەڕێتەوە شاری [[هەولێر]]، تا کۆچی دوایی هەر لە [[هەولێر]] و لە شارۆچکەی [[بنەسڵاوە]] دەمێنێتەوە. | ||
| ھێڵی ٣٧: | ھێڵی ٣٩: | ||
''' | ''' | ||
هونەرمەند جگە لە کاری هونەریی. بەهۆی بەرزی کەسایەتیی و ئاستی کۆمەڵایەتییەکەی هەمیشە وەکوو کەسایەتی و پیاو ماقووڵ لە ناوچەکەی و کوردستان و عێراق دەست نیشان کراوە و خەڵاتی کەسایەتی ساڵی پێ بەخشراوە. هەروەها لەلایەن پارێزگاری [[کەرکووک]] وەکوو (مجلس شیوخ و شخسیات العراق) وەکوو کەسایەتی و پیاو ماقووڵ دەست نیشان کراوە ناسراوە. | |||
| ھێڵی ٤٣: | ھێڵی ٤٥: | ||
''' | ''' | ||
هونەرمەند لە ژیانیدا دوو جار ژیانی هاوسەری پێک هێناوە لە کۆتایی تەمەنیدا یەک خێزانی هەبووە و خێزانی یەکەمی وەفاتی کردووە خاوەنی (3) کوڕ بە ناوەکانی (محەممەد، فارووق، سەرخێڵ)، و 5 کچ بە ناوەکانی (لیمۆ، سەیران، دیمەن، کوێستان، بێخاڵ). | |||
'''كۆچی دوایی:''' | '''كۆچی دوایی:''' | ||
هونەرمەند شکور خەیات، پاش ململانێیەکی زۆر لەگەڵ نەخۆشی، شەوی 18-08-2023 لە تەمەنی (83) ساڵیدا لە شاری [[هەولێر]] کۆچی دوایی دەکات و لە [[کەرکووک]] دەنێژرێت. | |||