٢١٬٨٢٨
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «کۆماری کوردستان له یاداشته‌کانی "قوام السلطنه"دا»
Jump to navigation
Jump to search
کۆماری کوردستان له یاداشته‌کانی "قوام السلطنه"دا (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٠٧:١٢، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٤
، ٠٧:١٢، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٤بەبێ کورتەی دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) (پەڕەی دروست کرد بە «نووسینی: '''عادل قادری''' (خوێندنه‌وه‌یه‌کی ڕه‌خنه‌گرانه‌ی کتێبی "موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د له یاداشته‌کانی قوام السلطنه‌دا") '''پێشه‌کی''' له‌باره‌ی مێژوونووسیی کورد یان مێژوونووسینی کوردی، زۆر قسه و باس هه‌یه و...»ەوە) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
نووسینی: '''[[عادل قادری]]''' | نووسینی: '''[[عادل قادری]]''' | ||
[[پەڕگە:63918.jpg|وێنۆک|alt=ئارچیباڵد ڕوزڤێڵت و پێشەوا قازی محەمەد|ئارچیباڵد ڕوزڤێڵت و پێشەوا قازی محەمەد]] | |||
(خوێندنه‌وه‌یه‌کی ڕه‌خنه‌گرانه‌ی کتێبی "موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د له یاداشته‌کانی قوام السلطنه‌دا") | (خوێندنه‌وه‌یه‌کی ڕه‌خنه‌گرانه‌ی کتێبی "موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌ی پێشه‌وا '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' له یاداشته‌کانی قوام السلطنه‌دا") | ||
'''پێشه‌کی''' | '''پێشه‌کی''' | ||
| ھێڵی ٢٩: | ھێڵی ٣٠: | ||
'''خوێندنه‌وه‌ی کتێبه‌که''' | '''خوێندنه‌وه‌ی کتێبه‌که''' | ||
ئه‌م جۆره مێژوونوسییه له کتێبی "موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د له یاداشته‌کانی قوام | ئه‌م جۆره مێژوونوسییه له کتێبی "موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌ی پێشه‌وا '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' له یاداشته‌کانی قوام السلطنه‌دا"یشدا ده‌بینرێت. | ||
ئه‌و شێوه له مێژوونووسی و گێڕانه‌وه‌ی ئه‌ویتر بۆ ئێمه /که به قه‌ڵه‌می که‌سێک نووسراوه له دوو ده‌وڵه‌تی قه‌جه‌ر و په‌هله‌ویدا سیاسی و سه‌رۆکوه‌زیران بووه/ ده‌ریده‌خات که له هه‌مانکاتدا ده‌یه‌وێت وا پێشانی بدات ده‌نگێکی ڕاستبێژ و به ویژدانه /چ وشیارانه و چ ناوشیارانه/، به‌ڵام هه‌م به‌سه‌ر زۆر شتدا تێده‌په‌ڕێت و هه‌میش تۆوی زۆر شت له پێوه‌ندی به په‌یکه‌ره‌ی شکڵگیری کۆمار و بیری نه‌ته‌وه‌یی و کۆمه‌ڵه‌ی "ژ ک" و به تایبه‌تی پێوه‌ندی نێوان بارزانییه‌کان و قازی یان ڕوانینی قازی بۆ ژن و ده‌ربڕینی نه‌ریتییانه‌ی قازی و هتد ده‌خاته ڕوو، که به شێوه‌یه‌کی وردبینانه و شاره‌زایانه ئه‌م زایه‌ڵه و ته‌قینه‌وه مێژووییه که هاوسۆزی و هاوده‌نگی زۆربه‌ی زۆری عه‌شیره‌ته‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان هه‌ر له جوانڕۆ و پاوه‌وه (به‌پێی قسه‌ی قه‌وام) تا ورمێ و شکاکه‌کان له‌گه‌ڵدا بوو، ده‌یه‌وێت دابه‌زێنێته سه‌ر سه‌رکێشییه‌کی ساده و ئاسایی چه‌ند خێڵ و که‌سێک که له دژی باوک (ئێران!) نواندوویانه، ئه‌ویش به یارمه‌تی ئەجنەبی و بێگانه‌کان که لێره‌دا ئه‌جنه‌بی ته‌نیا مه‌به‌ستیان یه‌کێتی سۆڤییه‌ت و باقیرۆف و سه‌لیمۆف و...نه‌بوو، به‌ڵکوو بارزانییه‌کانیشی له‌خۆ ده‌گرت. | ئه‌م کتێبه له 112 لاپه‌ڕه پێکهاتووه و ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس ساڵی 2007 بۆ جاری چواره‌م چاپی کردووه‌تەوە. | ||
ئه‌و شێوه له مێژوونووسی و گێڕانه‌وه‌ی ئه‌ویتر بۆ ئێمه /که به قه‌ڵه‌می که‌سێک نووسراوه له دوو ده‌وڵه‌تی قه‌جه‌ر و په‌هله‌ویدا سیاسی و سه‌رۆکوه‌زیران بووه/ ده‌ریده‌خات که له هه‌مانکاتدا ده‌یه‌وێت وا پێشانی بدات ده‌نگێکی ڕاستبێژ و به ویژدانه /چ وشیارانه و چ ناوشیارانه/، به‌ڵام هه‌م به‌سه‌ر زۆر شتدا تێده‌په‌ڕێت و هه‌میش تۆوی زۆر شت له پێوه‌ندی به په‌یکه‌ره‌ی شکڵگیری کۆمار و بیری نه‌ته‌وه‌یی و کۆمه‌ڵه‌ی "ژ ک" و به تایبه‌تی پێوه‌ندی نێوان بارزانییه‌کان و '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' یان ڕوانینی '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' بۆ ژن و ده‌ربڕینی نه‌ریتییانه‌ی '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' و هتد ده‌خاته ڕوو، که به شێوه‌یه‌کی وردبینانه و شاره‌زایانه ئه‌م زایه‌ڵه و ته‌قینه‌وه مێژووییه که هاوسۆزی و هاوده‌نگی زۆربه‌ی زۆری عه‌شیره‌ته‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان هه‌ر له جوانڕۆ و پاوه‌وه (به‌پێی قسه‌ی قه‌وام) تا ورمێ و شکاکه‌کان له‌گه‌ڵدا بوو، ده‌یه‌وێت دابه‌زێنێته سه‌ر سه‌رکێشییه‌کی ساده و ئاسایی چه‌ند خێڵ و که‌سێک که له دژی باوک (ئێران!) نواندوویانه، ئه‌ویش به یارمه‌تی ئەجنەبی و بێگانه‌کان که لێره‌دا ئه‌جنه‌بی ته‌نیا مه‌به‌ستیان یه‌کێتی سۆڤییه‌ت و باقیرۆف و سه‌لیمۆف و...نه‌بوو، به‌ڵکوو بارزانییه‌کانیشی له‌خۆ ده‌گرت. | |||
لێره‌دا به هێنانه‌وه‌ی هه‌ندێ نموونه له یاداشته‌کانی قه‌وام له‌و کتێبه‌دا، ئه‌و میتۆده‌ی ئه‌و بۆ فریودانی خوێنه‌ری کنجکۆڵ و پرسیارکه‌ر و لۆژیکمه‌ند (چ فارس بێ یان تورک یان کورد یان...) به‌کاری هێناوه، واته هه‌مان ته‌کنیکی سواو‌ی "ڕاستی بڵێ به‌ڵام ناته‌واو" ده‌خه‌مه ڕوو. | لێره‌دا به هێنانه‌وه‌ی هه‌ندێ نموونه له یاداشته‌کانی قه‌وام له‌و کتێبه‌دا، ئه‌و میتۆده‌ی ئه‌و بۆ فریودانی خوێنه‌ری کنجکۆڵ و پرسیارکه‌ر و لۆژیکمه‌ند (چ فارس بێ یان تورک یان کورد یان...) به‌کاری هێناوه، واته هه‌مان ته‌کنیکی سواو‌ی "ڕاستی بڵێ به‌ڵام ناته‌واو" ده‌خه‌مه ڕوو. | ||
ئه‌و له سه‌ره‌تادا باسێکی خێرا و زۆر گشتی له‌سه‌ر کورد و ده‌رکه‌وتنیان له پانتایی ڕووداوه‌کاندا ده‌کات و زۆر به خێرایی دێته سه‌ر شۆڕشه‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م، له‌وانه‌یش شۆڕشی | ئه‌و له سه‌ره‌تادا باسێکی خێرا و زۆر گشتی له‌سه‌ر کورد و ده‌رکه‌وتنیان له پانتایی ڕووداوه‌کاندا ده‌کات و زۆر به خێرایی دێته سه‌ر شۆڕشه‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م، له‌وانه‌یش شۆڕشی '''[[سمکۆی شکاک]]''' که سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی باسی لایه‌نی ئازایی و بوێرانه‌ی سمکۆی شکاک ده‌کات، به‌ڵام له ئاستی هێزێکی تاڵانکار و فه‌رهودکه‌ردا ده‌یبینێت، که ده‌بێت به داوی هێزه‌کانی ئێرانه‌وه و سه‌ری خۆی تیا ده‌بات.: | ||
"گوردون بادوک کۆنسوڵی ئه‌مەریکا له ته‌ورێز، له‌گه‌ڵ سمکۆ گفتوگۆ ده‌کات و پێی ده‌ڵێ، ئاماده‌یه بایی په‌نجا هه‌زار دۆلار دراوی زیوی بداتێ به مه‌رجێ چاوپۆشی له فه‌رهود و تاڵانکردنی نێردراوه‌کانی ئه‌مەریکا له ته‌ورێزدا بکات. حکوومه‌تی ئێران به‌شێوه‌یه‌کی زیره‌کانه فه‌رمانڕه‌وایی سمکۆی به‌سه‌ر به‌رزاییه‌کانی ڕۆژئاوای ده‌ریاچه‌ی ورمێ به ڕه‌سمی ناسی... ئه‌م کاره‌ش بووه هۆی ئه‌وه‌ی که بۆ داچه‌سپاندنی جێ پێی خۆی، بیری هێرشبردنه سه‌ر تاران له مێشکی خۆیدا بخه‌مڵێنێ. سمکۆ له ساڵی 1931دا هێزه‌کانی خۆی به‌ره‌و مه‌هاباد برد، له‌م هێرشه‌یدا نزیکه‌ی 600 که‌سی ژاندارم و یه‌ک نێردراوی پرۆتستانی ئه‌مەریکای کوشت. به‌ڵام ڕه‌زا خان توانی هێزێکی سوپایی به فەرمانده‌یی سه‌رله‌شکه‌ر (عه‌بدوڵا ته‌هماسبی) و به هاوکاری عێلی تورکی ئازه‌ربایجانی شاهسه‌وه‌ن، به سه‌رکرده‌یی (ئه‌میر ئه‌رشه) بنێرێته سه‌ر سمکۆ و ناچاری بکه‌ن له خۆراواوه پاشه‌کشێ بکات و تا خاکی تورکیا نه‌وه‌ستێ.... سمکۆ چوو بووه ئه‌وێ تا له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌تی مه‌رکه‌زی ببه‌خشرێ و چاوپۆشی له ڕابردووی بکرێ. ملکه‌چی خۆی بۆ مه‌ئموره‌کانی حاکمی وه‌قت بنوێنێ، که‌چی که‌وته ناو داوه‌وه". | "گوردون بادوک کۆنسوڵی ئه‌مەریکا له ته‌ورێز، له‌گه‌ڵ سمکۆ گفتوگۆ ده‌کات و پێی ده‌ڵێ، ئاماده‌یه بایی په‌نجا هه‌زار دۆلار دراوی زیوی بداتێ به مه‌رجێ چاوپۆشی له فه‌رهود و تاڵانکردنی نێردراوه‌کانی ئه‌مەریکا له ته‌ورێزدا بکات. | ||
حکوومه‌تی ئێران به‌شێوه‌یه‌کی زیره‌کانه فه‌رمانڕه‌وایی سمکۆی به‌سه‌ر به‌رزاییه‌کانی ڕۆژئاوای ده‌ریاچه‌ی ورمێ به ڕه‌سمی ناسی... ئه‌م کاره‌ش بووه هۆی ئه‌وه‌ی که بۆ داچه‌سپاندنی جێ پێی خۆی، بیری هێرشبردنه سه‌ر تاران له مێشکی خۆیدا بخه‌مڵێنێ. سمکۆ له ساڵی 1931دا هێزه‌کانی خۆی به‌ره‌و '''[[مه‌هاباد]]''' برد، له‌م هێرشه‌یدا نزیکه‌ی 600 که‌سی ژاندارم و یه‌ک نێردراوی پرۆتستانی ئه‌مەریکای کوشت. به‌ڵام ڕه‌زا خان توانی هێزێکی سوپایی به فەرمانده‌یی سه‌رله‌شکه‌ر (عه‌بدوڵا ته‌هماسبی) و به هاوکاری عێلی تورکی ئازه‌ربایجانی شاهسه‌وه‌ن، به سه‌رکرده‌یی (ئه‌میر ئه‌رشه) بنێرێته سه‌ر سمکۆ و ناچاری بکه‌ن له خۆراواوه پاشه‌کشێ بکات و تا خاکی تورکیا نه‌وه‌ستێ.... سمکۆ چوو بووه ئه‌وێ تا له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌تی مه‌رکه‌زی ببه‌خشرێ و چاوپۆشی له ڕابردووی بکرێ. ملکه‌چی خۆی بۆ مه‌ئموره‌کانی حاکمی وه‌قت بنوێنێ، که‌چی که‌وته ناو داوه‌وه". | |||
وه‌ک دیاره لێره‌دا، نیوه‌ی حه‌قیقه‌ت ئه‌ڵێ و ناڵێ سمکۆ بۆ سه‌ری هه‌ڵداوه؟ ناڵی داوا‌کارییه‌کانی چی بوون؟ ته‌نیا باسی تاڵانکاریی ده‌کات، تایبه‌تمه‌ندیی جووڵانه‌وه‌که‌ی سمکۆ قه‌ت له‌به‌رچاو ناگرێت و هه‌تا دوایی. ته‌نیا وێنه‌یه‌کی گشتی له بوێریی سمکۆ ده‌دات به ده‌سته‌وه که له‌گه‌ڵ چه‌ته‌گڕیتی و تاڵانکاریی و ڕێگری ده‌ینه‌خشێنێت، که له ئه‌نجامیشدا له ڕیگه‌ی باوکی به‌هه‌یبه‌ته‌وه واته ئێران (قۆناغی ڕه‌زاشا) ده‌مکوت ده‌کرێ و له‌ناو ده‌برێت. | وه‌ک دیاره لێره‌دا، نیوه‌ی حه‌قیقه‌ت ئه‌ڵێ و ناڵێ سمکۆ بۆ سه‌ری هه‌ڵداوه؟ ناڵی داوا‌کارییه‌کانی چی بوون؟ ته‌نیا باسی تاڵانکاریی ده‌کات، تایبه‌تمه‌ندیی جووڵانه‌وه‌که‌ی سمکۆ قه‌ت له‌به‌رچاو ناگرێت و هه‌تا دوایی. ته‌نیا وێنه‌یه‌کی گشتی له بوێریی سمکۆ ده‌دات به ده‌سته‌وه که له‌گه‌ڵ چه‌ته‌گڕیتی و تاڵانکاریی و ڕێگری ده‌ینه‌خشێنێت، که له ئه‌نجامیشدا له ڕیگه‌ی باوکی به‌هه‌یبه‌ته‌وه واته ئێران (قۆناغی ڕه‌زاشا) ده‌مکوت ده‌کرێ و له‌ناو ده‌برێت. | ||
'''قه‌وام له لاپه‌ڕه‌ی 21ی ئه‌م کتێبه‌دا له‌سه‌ر تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی که‌سایه‌تی | '''قه‌وام له لاپه‌ڕه‌ی 21ی ئه‌م کتێبه‌دا له‌سه‌ر تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی که‌سایه‌تی'''[[قازی محه‌مه‌د]]''' و فه‌زای کۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌و سه‌رده‌مه ئاوه‌ها قسان ده‌کات:''' | ||
"به‌پێچه‌وانه‌ی قازییه‌کانی دی که هه‌میشه ڕای خۆیان ده‌گۆڕن، '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' له هه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌کدا -پاش سه‌رنجدان و لێکۆڵینه‌وه- که ڕاو و حوکمی خۆی ده‌دا، جارێکی دی نه‌یده‌گۆڕی. له ڕوودا قه‌ڵافه‌تی به شێوه‌یه‌ک بوو هه‌ر که‌سێ ئه‌و‌ی دیبا ناچار ده‌بوو ڕێزی لێ بگرێ. ماڵه‌کەیشیان په‌ناگه‌ی هه‌موو ئه‌و که‌سانه بوو که گرفت و کێشه‌یان هه‌بوو. زۆربه‌ی ژنان یان کچان دووچاری ناهه‌مواری ده‌بوون و په‌نایان ده‌برده ئه‌وێ. هه‌ر به‌هۆی ئه‌م شتانه‌وه جارجار ده‌بووه قاو که گوایه قازی پیاوێکی خواناس و زاهید نییه، به‌ڵکو خۆشگوزه‌رانترین که‌سی دنیایه. ئه‌ڵبه‌ته ئه‌م جۆره قسانه کاری ده‌کرده سه‌ر شه‌خسیه‌ته مه‌زهه‌بییه‌که‌ی، به‌ڵام که بێوه‌ژنێکی خواست، کۆتایی به‌م قسه‌ڵۆکانه هێنا. ... که‌سێکی پته‌و و تا ڕاده‌یه‌ک ڕه‌فتار دیکتاتۆر بوو، ئه‌گه‌رچی له ڕوودا ئه‌وه‌ی نه‌ده‌نواند، قازی زاتێکی چاک و به‌ده‌م و زمان بوو..." | |||
ئه‌و به‌م شێوه‌یه باسی که‌سایه‌تی قازی ده‌کات، تا کاتێک که قازییه‌کی ئه‌و شاره بووه و له‌گه‌ڵ یه‌کێتی سۆڤییه‌ت و باقیرۆف و پیشه‌وه‌ری ده‌ستی تێکه‌ڵ نه‌کردووه و که‌سێکی کۆمه‌ڵایه‌تیی به ئه‌خلاق و به‌ده‌موپل و جێی ڕێز و متمانه‌ی هه‌مووانه، به‌ڵام هه‌ر لێره‌دا که ده‌ڵێ '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' که‌سێکی به‌ده‌موپل بووه و... له شوێنی دیکه‌دا واته له کاتی موحاکه‌مه‌کردنه‌که‌یدا له دادگایه‌کی سه‌حراییدا، ئاوای له‌سه‌ر ده‌نووسێت: | |||
" | "ڕووداوه‌کانی دادگا 48 سەعا‌تی کێشا، کاره‌کانی گه‌لێ ئاسایی بوو هه‌ر کاتێ تاوانخراوه پاڵه‌کان یه‌کێ له تۆمه‌ته‌کانیان ڕه‌ت ده‌کرده‌وه یان ئینکاریان ده‌کرد. | ||
به‌په‌له له لایه‌ن موده‌عی عامه‌وه به‌ڵگه و شاهیدی بۆ ده‌هێنانه‌وه، ته‌نیا یه‌ک دوو جارێ موده‌عی عام به توندی هاته گۆ و به‌وانی گوت: (کورده‌کانی سه‌گ سیفه‌ت) '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' ده‌مارگیر بوو، هێرشی برده سه‌ر دادگا و ناچاری کرد بۆ هه‌ناسه وه‌رگرتن و پشوودان دادگا بۆ چه‌ند سه‌عاتێ ڕاگرن. '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' قسه‌زانێکی لێهاتوو بوو... جێ و شوێنی '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' له ئاست ئه‌و دوو نه‌فه‌ره (سه‌در و سه‌یفی قازی) وه‌کو ئاغا و نۆکه‌ر وابوو..." | |||
وه‌ک ده‌بینین لێدان له ناڵ و بزماره‌که به‌رده‌وامه و نیوێکی ناته‌واوی ڕاستی ده‌ڵێت و نیوه‌ی تر‌ی چه‌واشه ده‌کات و نیوه‌ی دیکه‌ی له ڕوانگه‌ی خۆی ده‌گێڕێته‌وه و دژوازییه‌ک له گێڕانه‌وه‌که‌یدا ده‌رده‌که‌وێت: | وه‌ک ده‌بینین لێدان له ناڵ و بزماره‌که به‌رده‌وامه و نیوێکی ناته‌واوی ڕاستی ده‌ڵێت و نیوه‌ی تر‌ی چه‌واشه ده‌کات و نیوه‌ی دیکه‌ی له ڕوانگه‌ی خۆی ده‌گێڕێته‌وه و دژوازییه‌ک له گێڕانه‌وه‌که‌یدا ده‌رده‌که‌وێت: | ||
| ھێڵی ٥٢: | ھێڵی ٥٩: | ||
"قازی به ئاشکرا ئه‌وه‌ی درکاند بۆ فیراری نه‌کردووه (له سنوور ده‌په‌ڕیمه‌وه و خۆم نه‌جات ده‌دا به‌ڵام ده‌بێ بزانن منیش وه‌کوو ((پێشه‌وه‌ری)) -سه‌رۆکی فیرقه‌ی دیموکراتی ئازه‌ربایجان- ژن سیفه‌ت نه‌بووم له کاتی مه‌ترسیدا فیرار بکه‌م؟ بۆ کوێ فیرار بکه‌م؟ ئێره خاکی کوردستانه. گۆڕی هه‌شت پشتی باوباپیرانمی تێدایه." | "قازی به ئاشکرا ئه‌وه‌ی درکاند بۆ فیراری نه‌کردووه (له سنوور ده‌په‌ڕیمه‌وه و خۆم نه‌جات ده‌دا به‌ڵام ده‌بێ بزانن منیش وه‌کوو ((پێشه‌وه‌ری)) -سه‌رۆکی فیرقه‌ی دیموکراتی ئازه‌ربایجان- ژن سیفه‌ت نه‌بووم له کاتی مه‌ترسیدا فیرار بکه‌م؟ بۆ کوێ فیرار بکه‌م؟ ئێره خاکی کوردستانه. گۆڕی هه‌شت پشتی باوباپیرانمی تێدایه." | ||
هه‌ڵبه‌ستنی ئه‌و ڕسته‌یه به ده‌می | هه‌ڵبه‌ستنی ئه‌و ڕسته‌یه به ده‌می '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' یه‌وه، شتێکه نه عه‌قڵ ده‌یپێکێت و نه لۆجیکی ئه‌و گێڕانه‌وه و به‌ڵگانه‌ی له سه‌رچاوه‌کانی دیکه‌دا هاتوون، ئێمه له کتێبی مێژووی گشتیی حزبی دیموکراتی کوردستان نووسینی قاسم قازیدا ده‌خوێنینه‌وه: | ||
هه‌ڵبه‌ستنی ئه‌و ڕسته‌یه به ده‌می | '''هه‌ڵبه‌ستنی ئه‌و ڕسته‌یه به ده‌می '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' وه، شتێکه نه عه‌قڵ ده‌یپێکێت و نه لۆجیکی ئه‌و گێڕانه‌وه و به‌ڵگانه‌ی له سه‌رچاوه‌کانی دیکه‌دا هاتوون''' | ||
"لە ساڵی ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۱ قازی | "لە ساڵی ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۱ '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' بوو بە سەرۆکی دایرەی فەرهەنگی '''[[مەهاباد]]''' و ٥ قوتابخانەی دیکەی دامەزراند، کە یەکیان کچانە بوو بە ناوی "پرماس" کە یەکەم قوتابخانەی کچانە بوو لە سەرانسەری کوردستاندا. ئەو کارەی '''[[قازی محه‌مه‌د]]''' لەلایه‌ن کۆنەپەرەستانەوە دژایەتی زۆری کرا و بە دژایەتیکردن دەگەڵ دین و ئاین بە ئەژمار هات و کەس کچی خۆی بۆ خوێندن نەدەنارد و بە ناچار قازی محەمەد دوو خوشک و چەند خزمی خۆی ناردە قوتابخانە. لە پاش دامەزرانی کۆماری کوردستان، پێشەوا هەڵسوکەوتی توند و پێداگری ئیجباری خۆێندن بە تایبەت بۆ کچان دەکا کە بەو شێوەیە نزیک بە چل کەس لە کچان و ژنان بۆ خوێندن لە مەدرەسەی ئەکابیری یایان ناونووسی دەکەن." | ||
به‌م شێوه‌یه ئێمه له‌گه‌ڵ جۆره مێژوونووسییه‌کدا ڕووبه‌ڕووین که به ده‌مامکێکی نه‌رمونیان نه‌خشێنراوه و به ویژدان و ئه‌خلاقه‌وه خۆی مانیفێست ده‌کات، به‌ڵام له پشته‌وه‌ی ئه‌م ده‌مامکه فاشیزمێک خه‌وتووه که ده‌سه‌ڵات و خواستی ده‌سه‌ڵات هیچ ویژدانێکی بۆ نه‌هێشتووەته‌وه. | به‌م شێوه‌یه ئێمه له‌گه‌ڵ جۆره مێژوونووسییه‌کدا ڕووبه‌ڕووین که به ده‌مامکێکی نه‌رمونیان نه‌خشێنراوه و به ویژدان و ئه‌خلاقه‌وه خۆی مانیفێست ده‌کات، به‌ڵام له پشته‌وه‌ی ئه‌م ده‌مامکه فاشیزمێک خه‌وتووه که ده‌سه‌ڵات و خواستی ده‌سه‌ڵات هیچ ویژدانێکی بۆ نه‌هێشتووەته‌وه. | ||