٢١٬٨٢٧
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «کۆماری کوردستان له یاداشته‌کانی "قوام السلطنه"دا»
Jump to navigation
Jump to search
کۆماری کوردستان له یاداشته‌کانی "قوام السلطنه"دا (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٠٧:١٧، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٤
، ٠٧:١٧، ٢ی تەممووزی ٢٠٢٤بەبێ کورتەی دەستکاری
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Manu (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ٣٨: | ھێڵی ٣٨: | ||
لێره‌دا به هێنانه‌وه‌ی هه‌ندێ نموونه له یاداشته‌کانی قه‌وام له‌و کتێبه‌دا، ئه‌و میتۆده‌ی ئه‌و بۆ فریودانی خوێنه‌ری کنجکۆڵ و پرسیارکه‌ر و لۆژیکمه‌ند (چ فارس بێ یان تورک یان کورد یان...) به‌کاری هێناوه، واته هه‌مان ته‌کنیکی سواو‌ی "ڕاستی بڵێ به‌ڵام ناته‌واو" ده‌خه‌مه ڕوو. | لێره‌دا به هێنانه‌وه‌ی هه‌ندێ نموونه له یاداشته‌کانی قه‌وام له‌و کتێبه‌دا، ئه‌و میتۆده‌ی ئه‌و بۆ فریودانی خوێنه‌ری کنجکۆڵ و پرسیارکه‌ر و لۆژیکمه‌ند (چ فارس بێ یان تورک یان کورد یان...) به‌کاری هێناوه، واته هه‌مان ته‌کنیکی سواو‌ی "ڕاستی بڵێ به‌ڵام ناته‌واو" ده‌خه‌مه ڕوو. | ||
ئه‌و له سه‌ره‌تادا باسێکی خێرا و زۆر گشتی له‌سه‌ر کورد و ده‌رکه‌وتنیان له پانتایی ڕووداوه‌کاندا ده‌کات و زۆر به خێرایی دێته سه‌ر شۆڕشه‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م، له‌وانه‌یش شۆڕشی '''[[سمکۆی شکاک]]''' که سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی باسی لایه‌نی ئازایی و بوێرانه‌ی سمکۆی شکاک ده‌کات، به‌ڵام له ئاستی هێزێکی تاڵانکار و فه‌رهودکه‌ردا ده‌یبینێت، که ده‌بێت به داوی هێزه‌کانی ئێرانه‌وه و سه‌ری خۆی تیا ده‌بات.: | ئه‌و له سه‌ره‌تادا باسێکی خێرا و زۆر گشتی له‌سه‌ر کورد و ده‌رکه‌وتنیان له پانتایی ڕووداوه‌کاندا ده‌کات و زۆر به خێرایی دێته سه‌ر شۆڕشه‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م، له‌وانه‌یش شۆڕشی '''[[سمکۆی شکاک]]''' که سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی باسی لایه‌نی ئازایی و بوێرانه‌ی '''[[سمکۆی شکاک]]''' ده‌کات، به‌ڵام له ئاستی هێزێکی تاڵانکار و فه‌رهودکه‌ردا ده‌یبینێت، که ده‌بێت به داوی هێزه‌کانی ئێرانه‌وه و سه‌ری خۆی تیا ده‌بات.: | ||
"گوردون بادوک کۆنسوڵی ئه‌مەریکا له ته‌ورێز، له‌گه‌ڵ | "گوردون بادوک کۆنسوڵی ئه‌مەریکا له ته‌ورێز، له‌گه‌ڵ '''[[سمکۆی شکاک]]''' گفتوگۆ ده‌کات و پێی ده‌ڵێ، ئاماده‌یه بایی په‌نجا هه‌زار دۆلار دراوی زیوی بداتێ به مه‌رجێ چاوپۆشی له فه‌رهود و تاڵانکردنی نێردراوه‌کانی ئه‌مەریکا له ته‌ورێزدا بکات. | ||
حکوومه‌تی ئێران به‌شێوه‌یه‌کی زیره‌کانه فه‌رمانڕه‌وایی سمکۆی به‌سه‌ر به‌رزاییه‌کانی ڕۆژئاوای ده‌ریاچه‌ی ورمێ به ڕه‌سمی ناسی... ئه‌م کاره‌ش بووه هۆی ئه‌وه‌ی که بۆ داچه‌سپاندنی جێ پێی خۆی، بیری هێرشبردنه سه‌ر تاران له مێشکی خۆیدا بخه‌مڵێنێ. سمکۆ له ساڵی 1931دا هێزه‌کانی خۆی به‌ره‌و '''[[ | حکوومه‌تی ئێران به‌شێوه‌یه‌کی زیره‌کانه فه‌رمانڕه‌وایی سمکۆی به‌سه‌ر به‌رزاییه‌کانی ڕۆژئاوای ده‌ریاچه‌ی ورمێ به ڕه‌سمی ناسی... ئه‌م کاره‌ش بووه هۆی ئه‌وه‌ی که بۆ داچه‌سپاندنی جێ پێی خۆی، بیری هێرشبردنه سه‌ر تاران له مێشکی خۆیدا بخه‌مڵێنێ. سمکۆ له ساڵی 1931دا هێزه‌کانی خۆی به‌ره‌و '''[[مەهاباد]]''' برد، له‌م هێرشه‌یدا نزیکه‌ی 600 که‌سی ژاندارم و یه‌ک نێردراوی پرۆتستانی ئه‌مەریکای کوشت. به‌ڵام ڕه‌زا خان توانی هێزێکی سوپایی به فەرمانده‌یی سه‌رله‌شکه‌ر (عه‌بدوڵا ته‌هماسبی) و به هاوکاری عێلی تورکی ئازه‌ربایجانی شاهسه‌وه‌ن، به سه‌رکرده‌یی (ئه‌میر ئه‌رشه) بنێرێته سه‌ر سمکۆ و ناچاری بکه‌ن له خۆراواوه پاشه‌کشێ بکات و تا خاکی تورکیا نه‌وه‌ستێ.... سمکۆ چوو بووه ئه‌وێ تا له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌تی مه‌رکه‌زی ببه‌خشرێ و چاوپۆشی له ڕابردووی بکرێ. ملکه‌چی خۆی بۆ مه‌ئموره‌کانی حاکمی وه‌قت بنوێنێ، که‌چی که‌وته ناو داوه‌وه". | ||
وه‌ک دیاره لێره‌دا، نیوه‌ی حه‌قیقه‌ت ئه‌ڵێ و ناڵێ سمکۆ بۆ سه‌ری هه‌ڵداوه؟ ناڵی داوا‌کارییه‌کانی چی بوون؟ ته‌نیا باسی تاڵانکاریی ده‌کات، تایبه‌تمه‌ندیی جووڵانه‌وه‌که‌ی سمکۆ قه‌ت له‌به‌رچاو ناگرێت و هه‌تا دوایی. ته‌نیا وێنه‌یه‌کی گشتی له بوێریی سمکۆ ده‌دات به ده‌سته‌وه که له‌گه‌ڵ چه‌ته‌گڕیتی و تاڵانکاریی و ڕێگری ده‌ینه‌خشێنێت، که له ئه‌نجامیشدا له ڕیگه‌ی باوکی به‌هه‌یبه‌ته‌وه واته ئێران (قۆناغی ڕه‌زاشا) ده‌مکوت ده‌کرێ و له‌ناو ده‌برێت. | وه‌ک دیاره لێره‌دا، نیوه‌ی حه‌قیقه‌ت ئه‌ڵێ و ناڵێ سمکۆ بۆ سه‌ری هه‌ڵداوه؟ ناڵی داوا‌کارییه‌کانی چی بوون؟ ته‌نیا باسی تاڵانکاریی ده‌کات، تایبه‌تمه‌ندیی جووڵانه‌وه‌که‌ی سمکۆ قه‌ت له‌به‌رچاو ناگرێت و هه‌تا دوایی. ته‌نیا وێنه‌یه‌کی گشتی له بوێریی سمکۆ ده‌دات به ده‌سته‌وه که له‌گه‌ڵ چه‌ته‌گڕیتی و تاڵانکاریی و ڕێگری ده‌ینه‌خشێنێت، که له ئه‌نجامیشدا له ڕیگه‌ی باوکی به‌هه‌یبه‌ته‌وه واته ئێران (قۆناغی ڕه‌زاشا) ده‌مکوت ده‌کرێ و له‌ناو ده‌برێت. | ||
| ھێڵی ٥٦: | ھێڵی ٥٦: | ||
"ڕووداوه‌کانی دادگا 48 سەعا‌تی کێشا، کاره‌کانی گه‌لێ ئاسایی بوو هه‌ر کاتێ تاوانخراوه پاڵه‌کان یه‌کێ له تۆمه‌ته‌کانیان ڕه‌ت ده‌کرده‌وه یان ئینکاریان ده‌کرد. | "ڕووداوه‌کانی دادگا 48 سەعا‌تی کێشا، کاره‌کانی گه‌لێ ئاسایی بوو هه‌ر کاتێ تاوانخراوه پاڵه‌کان یه‌کێ له تۆمه‌ته‌کانیان ڕه‌ت ده‌کرده‌وه یان ئینکاریان ده‌کرد. | ||
به‌په‌له له لایه‌ن موده‌عی عامه‌وه به‌ڵگه و شاهیدی بۆ ده‌هێنانه‌وه، ته‌نیا یه‌ک دوو جارێ موده‌عی عام به توندی هاته گۆ و به‌وانی گوت: (کورده‌کانی سه‌گ سیفه‌ت) '''[[قازی محەمەد]]''' ده‌مارگیر بوو، هێرشی برده سه‌ر دادگا و ناچاری کرد بۆ هه‌ناسه وه‌رگرتن و پشوودان دادگا بۆ چه‌ند سه‌عاتێ ڕاگرن. '''[[قازی محەمەد]]''' قسه‌زانێکی لێهاتوو بوو... جێ و شوێنی '''[[قازی | به‌په‌له له لایه‌ن موده‌عی عامه‌وه به‌ڵگه و شاهیدی بۆ ده‌هێنانه‌وه، ته‌نیا یه‌ک دوو جارێ موده‌عی عام به توندی هاته گۆ و به‌وانی گوت: (کورده‌کانی سه‌گ سیفه‌ت) '''[[قازی محەمەد]]''' ده‌مارگیر بوو، هێرشی برده سه‌ر دادگا و ناچاری کرد بۆ هه‌ناسه وه‌رگرتن و پشوودان دادگا بۆ چه‌ند سه‌عاتێ ڕاگرن. '''[[قازی محەمەد]]''' قسه‌زانێکی لێهاتوو بوو... جێ و شوێنی '''[[قازی محەمەد]]''' له ئاست ئه‌و دوو نه‌فه‌ره (سه‌در و سه‌یفی قازی) وه‌کو ئاغا و نۆکه‌ر وابوو..." | ||
وه‌ک ده‌بینین لێدان له ناڵ و بزماره‌که به‌رده‌وامه و نیوێکی ناته‌واوی ڕاستی ده‌ڵێت و نیوه‌ی تر‌ی چه‌واشه ده‌کات و نیوه‌ی دیکه‌ی له ڕوانگه‌ی خۆی ده‌گێڕێته‌وه و دژوازییه‌ک له گێڕانه‌وه‌که‌یدا ده‌رده‌که‌وێت: | وه‌ک ده‌بینین لێدان له ناڵ و بزماره‌که به‌رده‌وامه و نیوێکی ناته‌واوی ڕاستی ده‌ڵێت و نیوه‌ی تر‌ی چه‌واشه ده‌کات و نیوه‌ی دیکه‌ی له ڕوانگه‌ی خۆی ده‌گێڕێته‌وه و دژوازییه‌ک له گێڕانه‌وه‌که‌یدا ده‌رده‌که‌وێت: | ||