شەهید مامە ڕیشە چی گوت لەکاتی وێنە گرتنەکاندا ؟
لە ڕۆژی (14.5.1983)دا لەگەڵ شەهید مامۆستا بایز مەولود تەها نانەکەلی، کە هەر دووکمان سەر بە ڕێکخستنە نهێنییەکانی هەولێری (کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان) و هەروەها مامۆستا بووین لە گوندی خەتێ-ی دۆڵی بالیسان، لە هەولێر بەرەو دۆڵی بالیسان و گوندی خەتێ بەڕێ کەوتین.
دوای گەیشتنە خەتێ و نانخواردنی نیوەڕۆ و پشوویەکی کورت، بەرەو گوندی بالیسان ڕۆیشتین. لە ڕێگای ڕۆیشتنمان بەرەو بالیسان و لەناو گوندەکە، ئەوەندەی بیرم بێ ئەو هاوڕێیانەمان بینی، یان سەردانمان کردن: (شەهید حاکم جەمال، شەهید شاخەوان، شەهید ئیسماعیل شێخ محەمەد، شەهید تەحسین عوسمان دیبەگەیی، شەهید هاوڕێ کاوە مەخموری، شەهید جەودەت حەسەن دوبزی، شەهید مامۆستا ڕزگار کاکۆ، شەهید عومەر عەوێنە، شەهید مەجیدە سوور، شەهید مامۆستا عەدنان دوبزی، مەسعود عەقاری، شێخ قادر ئیبراهیم، دکتۆر سەلیم حاجی ڕەشید، ڕێکەوت عوسمان مەجید، کاکلە ڕەش، قاسم عەزیز، موزەفەر کەریم سنجاوی، سمکۆ عەوێنەیی، کاروان، شاهۆ، کاوە و کۆمەڵێک هاوڕێی دیکە، ئەگەر ناوەکانیانم بێتەوە بیر، ناوەکانیان دەنووسم).
لە بالیسان بووین گوتیان مامە ڕیشە لێرەیە، ئەو ڕۆژە زۆر بەدوایدا گەڕاین بەڵام نەمانتوانی بیدۆزینەوە، بۆیە ئێوارەکەی بەناچاری لەگەڵ مامۆستا بایز بە نائومێدی بەرەو خەتێ گەڕاینەوە، بۆیە بە نائومێدی چونکە زۆر ئارەزووی چرکاندنی چەند وێنەیەکمان هەبوو لەگەڵ فەرماندەی ئازاو ناسراو مامە ڕیشە. دواتریش ڕۆژانە بە جووتە (مامۆستا بایز و خۆم) لە خەتێ دەهاتینە بالیسان و هەردەم کامیرامان لەناو دەست یان بە شانەوە بوو و بەدوای مامە ڕیشەدا دەگەڕاین، تا بەخت یاوەرمان بوو و لە ڕۆژی (17.5.1983)دا مامە ڕیشەمان دۆزییەوەو داوامان لێیکرد کە چەند وێنەیەکی لەگەڵ بگرین. دیارە ئێمە تەنیا کەس نەبووین کە بەدوایدا بگەڕێین و داوای وێنەگرتنی لێ بکەین، چونکە ئەو سومبولی نیشتمانیی و نەتەوەیی کورد و کوردستان و خۆشەویستی جەماوەر بوو. ئەویش بەدڵخۆشی و سادەییەوە، داواکاری هەمووانی جێبەجێ دەکرد.
لەکۆتایی وێنەگرتنەکاندا مامە ڕیشە گوتی: (هیوادارم ئەم وێنانە وەکو یادگارییەک لای خۆتان بپارێزن، نەوەک شەهید بم، با دوای شەهید بوونم ئەو وێنانە وەکو یادگارییەک لاتان بمێنێت). منیش گوتم: (هیوادارم هەرگیز شەهید نەبیت و تەمەن درێژ بیت بۆ کورد، کوردستان و خۆت. ئەو ڕۆژە هەرگیز نەبینین).
هاوڕێکانیشم لەگەڵ ئەوانەی لە نزیکیشمان وەستابوون، هەر یەکە و بەجۆرێک وەڵامی ئەو قسەیەی مامە ڕیشەیان دایەوەو دڵتەنگی خۆیان ڕاگەیاند.
وەلێ زۆر بەداخەوە، هەم مامە ڕیشە شەهید بوو، هەم خۆیشم نەمتوانی ئەو داوایەی شەهید ڕیشە بگەیەنمە جێ و دوای دەستگیرکردنی خۆم لە ڕۆژی (02.03.1986)دا، ماڵی باوکم ئەو وێنانەی خۆمیان لەگەڵ شەهید مامە ڕیشە و هاوڕێیانی ڕێکخستن و پێشمەرگە هەمووی سووتاندبوو، نەوەک بکەونە بەر دەستی دەزگاکانی بەعس و سزاکەم قورستر بکەن! ئەو تاکە وێنەیەش کە ئێستاکە دامناوە ساڵی (1999) لە هاوڕێ مەسعود عەقاری-م وەرگرت، بەڵام بەدڵنیایی چەندان وێنەی دیکە کە هەر لەو ڕۆژەدا لەگەڵ شەهید ڕیشە گرتمان، دەبێ لای خانەوادەی شەهید مامۆستا بایز مەولود پارێزراوبن، چونکە یەکێک لە کامێراکان کە وێنەکانی پێ گیرا هی خۆم و ئەوەی تریش هی مەسعود عەقاری بوو.
مامۆستا بایز، فیلمەکەی منی وەرگرت و وابزانم لای جیهانبەخش کە هاوڕێی دڵسۆز و نزیکی ئەو بوو، وێنەکانی چاپکردو فیلمەکەشی لای خۆی پاراست.
بەڵام زۆر بەداخەوە، تەنیا دوای نزیکەی ساڵ و نیوێک دوای ئەو قسەیە و (33) ساڵ لەمەوبەر لە ڕێکەوتی (24.1.1985)دا له گوندی (حه‌سه‌ن ئاوا)دا، نەجمەدین شوکر ڕەئوف تاڵەبانی ناسراو بە مامە ڕیشە، فەرماندەی کەرتی (4)ی جەباری سەر بە تیپی (57)ی سەگرمە، لەگەڵ هەر یەک لە موحسین مه‌جید سه‌لیم ناسراو به موحسین بیکه‌یسی و سه‌ردار محه‌مه‌د شه‌ریف لەلایەن خۆفرۆش و ڕووڕەش تەحسین شاوەیسی فەرماندەی مەفرەزە خاسەی ژمارە (50)ی سەر بە ئیستخباراتی شیمالی کەرکوک، بە شێوەیەکی زۆر نامەردانە شەهید کران.
چوارشەممە، ڕێکەوتی (24.01.2018) دانمــــــــــارک
تێبینی: (وێنەکە لە ڕۆژی (17.05.1983)دا لەنێو گوندی بالیسان لە دۆڵی بالیسان، کە بارەگای مەڵبەندی (4)ی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەو گوندە بوو، گیراوە. لە دەستە ڕاستەوە: مەسعود سەعید حوسێن ناسراو بە مەسعود عەقاری، شەهید مامۆستا بایز مەولود تەها نانەکەلی مامۆستا لە خوێندنگەی گوندی خەتێ، شەهید مامە ڕیشە، دەرسیم، مامۆستا لە خوێندنگەی گوندی خەتێ). شەهید مامۆستا بایز، دواتر لە ڕۆژی (19.08.1992)دا لە هەولێر و لە بەردەم ماڵەکەی خۆیدا، بە غەدر شەهید کرا.