گوڵە شلێرە
شللێر، شلێر، قاقڵەبازی، گوڵە شلێرە، هەڵاڵە برمبرم، هەڵاڵە برمە، گوڵێکی سووری ئاڵ یان زه‌ردی پیاڵه ئاسای سه‌ره‌و نخوونه له تیره‌ی “سوێسنی یه‌کان” (Liliaceés) زیاتر له کوێستانان ده‌ڕوى هی وا هه‌یه میترێک بەرز ده‌بێ.
دوو قات و سێ قات گوڵه‌کانی وه‌کوو زه‌نگۆڵه پێیدا ده‌بنه‌وه، له بنیشه‌وه سه‌لکیشی وه‌ک سه‌لکی پیاز وایه.
به‌سه‌رهاتی زۆر له‌سه‌ر ئه‌م گوڵه جوانه هه‌یه، ئه‌گه‌ر مرۆڤ گوڵێکی ئه‌م گیایه سه‌یر بکا ده‌بینى که چه‌ند دڵۆپه‌ی ئاوی تێدان که له دڵۆپی فرمێسک ده‌چێ، ئه‌گه‌ر گوڵه‌که‌ش بشه‌کێنیته‌وه دڵۆپه‌کانی لى ناوه‌رێ،ئه‌گه‌ریش به ئه‌نگوست بیانسڕیه‌وه دوای تاوێک چه‌ند دڵۆپه‌ی دیکه شوێنیان ده‌گرنه‌وه.
له وشکه ساڵیدا له کوردستان سه‌لکی ئه‌م گیایه‌یان وشک کردووه و کوتاویانه و له گه‌ڵ هێندێک ئارد یان به ته‌نیا ده‌یانکرده نان، که ده‌بێته هۆی دڵ ئێشه و زگ ئێشه و بێتاقه‌تی.
Frillaria kurdica شلێره‌ی کوردی، F. caucasica شلێره‌ی قه‌فقازی، F. zagrica شلێره‌ی زاگرۆسی.
شلێره وای شلـــــــێره
بۆن خۆشه وه‌ک کنێره
“تایه‌ر تۆفیق”
تێبینی: لە هێندیک ناوچەی خوارووی کوردستان بە گوڵە شلێرە دەڵێن "هەڵاڵە برمبرم" یان "هەڵاڵە برمە" ئەمە نابێ لەگەڵ "هەڵاڵە" (گوڵاڵە،گوڵاڵە سوورە) کە تەنیا گوڵی "لالە"یە تێکەڵ بکرێ.
چونکە ئەمانە دوو گوڵی جیاوازن، یەکەمیان پیاڵەی گوڵەکانی سەرەوخوار (سەرنخون)ە و دووهەمیشیان قیت رادەوەستێ و رووی لە ئاسمانە و لە ئینگلیزیشدا بە شلێرە (لالە سرنگون) دەڵێن Crown imperial و بە هەڵاڵە کە هەمان لالەیە دەڵێن Tulip[١]
- ↑ فەرهەنگی کۆمەڵایەتیی زاگرۆس