گەڕەکی سەرشەقام
ئامادەکردنی: سەرھەنگ عەبدولرەحمان
گەڕەكی سەرشەقام یەکێکە لە گەڕەکە زۆر کۆن و دێرینەکانی سلێمانی و کاتی خۆی کەوتۆتە بەشی خوارووی سلێمانی و لەئێستادا کەوتۆتە ناوجەرگەی شارەوەو بەداخەوە خەریکە ئاسەواریشی نامێنێ. شەقامەكەی «سەرشەقام» لە گەڕەكەكانی تری جیاکردۆتەوە.
رێگایەكی كۆن كە لە پێش هەموو ڕێگەكانی تردا ناوی هاتووە، «سەرشەقام»ە كە ئەوسا كاروان لەوێوە دەكەوتە ڕێ بەرەو بەغدا بە كەلی سەگرمەداو ڕێگایەكی تر بەرەو كەركوك بەناو هەمەوەندداو لەم لاشەوە ڕێگایەك بەرەو تەورێزو هەمەدان هەبوو.
ئەم شەقامە كاروانی قەڵاچوالانی «کە پایتەختی بابانەکان بووە» پێدا ڕۆیشتووە بەرەو بەغدا بە كەلی سەگرمەو گەرمیاندا، بۆیە كە ئاوا كرایەوە ناونرا گەڕەكی سەرشەقامەكە، دواتر بوو بە گەڕەکی سەرشەقام.
ئەم گەڕەكە لەچەند بەشێك پێكهاتبوو: «گونجێ، حەوشی پەستەكی سوور، شیوی قازی، ھۆمەرمەندان»
شەقامێكی گەورە لەو گەڕەكەدا هەر لە خوار بازاڕەكەوە دەستی پێكردووە بە بەردەركی مزگەوتی حاجی مەلا عەزیزی بالیكەدەری دا ڕۆیشتووە تاوەكو لە تەنیشت مزگەوتی مەلا حسێن پەزكەندی كۆتاییهاتووە.
بەڕیزی ئەو شەقامەدا پێنج پردی گەورە هەبووە، یەكێكیان لە خوارووی بازاڕەكەوەو لە بەردەركی مزگەوتی مەلا عەزیزو مەلا حسێنی پەزكەندی دا بوو،
دووەم و سێیەمیشیان لەسەر شەقامەکە بوون، تا ساڵانی ١٩٣٠- ١٩٣٣ مابوون و لە لافاوەکەی ئەو ساڵانەدا ئاو بردنی و دواتر داپۆشران.
چوارەمیشیان لەتەنیشت مزگەوتی مەلا حسێنەوە بوو.
پێنجەمیشیان كە خەڵكی لێ ئەپەڕییەوە بۆ گەڕەكی جولەكان.
ھەربۆیە نالی شاعیر لەئەستەمبوڵەوە ئەڵێت:
داخۆ دەروونی شەق نەبووە، پردی سەرشەقام
پیرو فتادەتەن نەبووە داری پیرمەسور
ئەندازیار نوری کاکە حەمەش لەھۆنراوەیەکدا ئەڵێت:
سەرشەقام ناوچەی کانی و کارێزە
پڕ لە مزگەوت و پیاوی بەڕێزە
ئەحمەد ئیبراهیم دەڵێت:
گەڕەکەکەمان
- با بکەم باسی جوان ترین گەرەک بۆتان
- گەرەکێك شیرین لە دڵ خاوەنی ناوی جوان
- هەر چەند بچوکە بەڵام زۆر گەورەیە لە چاوان
- زۆر ناودار و رۆشنبیر دیارن لە لای هەموومان
- خاوەن ناوی خۆی لەمێژوداو لە باسی شاران
- بۆیە ئەکرێتە پێشەنگ بۆ هەموو کەڕەکەکان
- خاوەنی زۆرترین پیاو و ژنی ناودارو ئازان
- کە لە مێژودا تۆمارەو زۆر باش دیارو ناسراون
- پرە لە هەژاری ناخ پاك بێ گەردوو جوان
- لە جوامێری و پاکی لە ژیان بەبێ هاوشان
- ئاگری گەشاوەی هەڵگیرساندنی چەند شۆرشن
- مێژوو شایەتی ئەداد بە ئازایەتی و نەبەردیتان
- خاوەن شەهیدی زۆرە بەسەدان و بەهەزاران
- بەهیچ سەر نەوی ناکەن لەژیان بۆ دوژمنان
- سەربەرزو بێ باکن هەردەم لە شەهید بوونیان
- بۆ ئەوەی بەتەنها سەر شۆڕ بکەن بەدوژمنان
- تەواو نابێ باشی و چاکی گەرەك وە باس کردنیان
- برۆ بژی لە گەرکی ئێمە ئەوکات ببینە بە چاوان
- ئەبینی ڕێزی مرۆڤی گەورەو بچوك لە گەرەکمان
- باش فێر ئەبی چۆن رێز بگری بە باشی لەهەموان
- ناوی جوانترین گەرەك لەژیان بۆ زۆر لە کەسەکان
- سەرشەقامی سلێمانی کەوا لە باشوری کوردستان
- بێ گومان وەكو ئاشنایە بە هەموو کوردی جیهان
- ئەگەر دوریش بین لێی ترپەی دڵی هەر ئەگاتە لامان