جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی سێیه‌م»

Jump to navigation Jump to search

داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی سێیه‌م (بینینی سەرچاوە)

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٤:٤٦، ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٣

٣٧٢ بایت سڕایەوە ،  ‏٠٤:٤٦، ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٣
بەبێ کورتەی دەستکاری
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[وێنەکانی گەمەی دوایی ئێران بە چاوی کامێرایەکی ڕووسییەوه 1901- 1914]]'''
'''[[شامیل ئەسگەرۆڤ]]'''


[[پەڕگە:Hassan qazi58.jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:Şamil Əsgərov.jpg|وێنۆک]]
نووسینی: جان. چالێنکۆ
ئامادەکردنی: '''[[مانو بەرزنجی]]'''


وەرگێڕانی: '''[[حەسەن قازی]]'''
شامیل ئەسگارۆڤ یان شامیل ئاسكەرۆڤ. (بە ئازەربایجان: Şamil Səlim oğlu Əsgərov, 1929, ئاغچاكند – 20 ئایاری 2005، باكو) زانا و شاعیر و لێكۆڵەری كورد بوو لە مێژووی كورد لە ئازەربایجان.


سیاسەتی روووسییە لە ئازەربایجانی ئێران بە گشتی واداندراوە کە بە گشتی کۆنسوولە خۆجێیەکانی کارتێکەرییان لە سەر بووبێ، کە زۆر جار تەواو بە پێچەوانەی ئه و ڕێنوێنیانە دەجووڵانەوە کە لە لایەن وەزیری ڕووسییە لە تاران و وەزارەتی کار‌وباری دەرەوە لە سەنت پێترزبورگەوە بە دەستیان دەگەیشت.  
ئەو سەرکردەی کۆمەڵگەی گەورەی کوردی کەلباجار بوو، خاوەنی کتێبخانەیەکی 30 هەزار کتێب بوو کە کتێبیەکانی لەسەر کوردانی قەوقاز و مێژووەکەیان بوو و پێش ئەوەی ئەو شارۆچکەیە لەلایەن هێزەکانی ئەرمەنەوە داگیر بکرێت، دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری پێشووی مۆزەخانەی کوردی بوو لە کەلباجار و دانیشتوانی پێشوو کە لە ساڵی ١٩٩٣دا ناچار بوون هەڵبێن.


بۆ وێنە، گومانێکی کەم لەوەدا هەیە کە بیروڕا و کردەوە تیژپەڕە ئیمپریالیستییەکانی کۆنسوولی گشتی لە تەورێز میلر و جێنشینەکەی، پرۆبرایێنسکی، دەورێکی نێوەندییان دەگێڕا لە ڕووداوەکاندا، نفووزی ئەوان لە ساڵی 1912 دا زیاتر بوو کاتێک میلر بوو بە بەرپرسی مێزی ئاسیای نێوەندی لە وەزارەتی کاروباری دەرەوە لە سەنت پێترزبورگ.  
هه‌روه‌ها سه‌رنووسه‌ری رۆژنامه‌ی كوردی ده‌نگێ كورد بووه‌ كه‌ له‌ ساڵانی 1991 تا 2004 له‌ باكوی ئازه‌ربایجان ده‌رچووه‌.  


ئیاس تەنیا کۆنسوولێک بوو کە لەگەڵ ئه و ڕەوتە نەدەگونجا. ئیاس نەخشەی دانانی شوجاعودەولەی وەکوو حاکمی گشتی ئازەربایجان کە سەرەڕای دژایەتی حکوومەتەکانی بریتانیا و ئێران لە لایەن میلرەوە کێشرابو و، بە هەڵبژاردنی هەرە خراپ دەزانی.  
شامیل ئەسگارۆڤ چیرۆکی خۆشەویستی کلاسیکی کوردی مەمو زینی بۆ ئازەری وەرگێڕاوە و نووسەری ١٧ کتێبی دیکە بووە لەنێویاندا یەکێکیان، فەرهەنگە، فەرهەنگێکی کوردی-ئازەربایجانییە، لە ساڵی ١٩٩٩ بە پاڵپشتی دامەزراوەی سۆرۆس بڵاوکرایەوە.


لەم گوزاریشتەی لە خوارەوە دا دێ ئیاس شوجاعودەولە وەکوو کەسێکی بە تەماح، هاندەر و گەندەڵ دەناسێنێ و، لە گوزارێشتەکانی دواتری دا تەنانەت شتی زۆر توندتری لە سەر دەڵێ.  
خالید کوڕی شامیل کە فۆتۆگرافەری ئاژانسی ڕۆیتەرزە، چیرۆکی هەڵهاتنی دڵتەزێنانەی ئەسگارۆڤی لە کەلباجار لە کاتی هێرشەکانی ئەرمەنەکانی بەهاری ١٩٩٣ لە فیلمێکی دیکۆمێنتاریی ڕادیۆیی ساڵی ٢٠١٧ بۆ کەناڵی بی بی سی بەڵگە کردووە.


ئیاس چ حەول نادا بۆ شاردنەوەی بێزاری خۆی له و پیاوە، تا ڕادەیەکی ئەوتۆ، کە بریکاری کۆنسوولی بریتانیا لە تەورێز بنووسێ: (ئیاس لە ساوجبولاغ (سابڵاغ) فەنلاندی یە و زۆر دژی رووسییە یه).


لە بەر ورووژاندن و حەولی لە زێدەی لایەنگران و مەئموورەکانی ترک، کەشوهەوای سیاسی لە سابڵاغ بە خیرایی بەره و خراپی و گرژی دەچوو و، به گوێنەدانی تەواو بە ئیدارەی حاکمی ئەستانەکە و دڕێژەکێشانی شەڕی نێوخۆیی لە نێوان عەشیرەتەکان لە چیاکاندا. ئێستا بڵاو بوونەوەی دەنگۆی پەیتا پەیتا سەبارەت خۆ کۆکردنەوەی هێزەکانی ترک له و بەری سنوور زیاد ببوو.
'''سەرچاوە و کتێبنامە'''


[[ وێنەکانی گەمەی دوایی ئێران بە چاوی کامێرایەکی ڕووسییەوه 1901- 1914|درێژەی بابەت]]
* گۆڵتز، تۆماس (١٩٩٩). رۆژنامەی ئازەربایجان، ل322. م.ئی.شارپ. ISBN 978-0-7656-0244-2.
* مورڤێت، قدیمۆئۆغڵو (٢٠٠٠). Hər Çeşmədən بیر داملا،شامیل Əsgərov-70، ل. 3. باكو: ئاراز، پێوەر 4228190013/05200.
* دی وال، تۆماس (٢٠٠٣). باخچەی ڕەش: ئەرمینیا و ئازەربایجان لە ڕێگەی ئاشتی و جەنگەوە، ل. 212. نیویۆرک: چاپخانەی زانکۆی نیویۆرک. ISBN 0-8147-1945-7.
* ڕاپۆرتی ڕادیۆی بی بی سی ٢٠١٧
 
[[شامیل ئەسگەرۆڤ|درێژەی بابەت]]
وەرگیراو لە «https://kurdcollect.com/index.php/تایبەت:MobileDiff/14453»

مێنۆی ڕێدۆزی