جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی سێیه‌م»

Jump to navigation Jump to search
بەبێ کورتەی دەستکاری
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[جەندەر و زمان.. سێکسیزمی شاعیرانە]]'''
'''[[نەورۆز، لە دیدی (شاکر فەتاح)ـەوە]]'''
[[پەڕگە:کازیوە ساڵح.jpg|وێنۆک|چەپ]]
[[پەڕگە:276994516 .jpg|وێنۆک]]
نووسینی: پرۆفیسۆر '''[[کازێوە ساڵح]]'''
نووسینی: '''[[رێبوار حەمەتۆفیق]]'''


'''[[فێربە هەر کاتێک پیاوێک بە نزمی باسی ژنێکی کرد، پێێ بڵێ لە کەیەوە عاشقی ئەو ژنەیت]]'''
بەدرێژایی تەمەنی وتاری کوردی، لەڕووی ناوەرۆکەوە، کەم وتار هەیە لەسەر (نەورۆز) نووسرابێت و  ئاوڕدانەوەیەکی فەلسەفی و لۆژیکی لە پرسەکە دابێتەوە.


سێکسیزم بە واتای هەڵاواردنی ڕەگەزی یان جەندەری دژی ڕەگەزی بەرانبەر بە کار دەهێنرێت و دەبێت بە هۆی ئازاردانی ڕۆحی، سایکۆلۆژی و عەقڵی و ڕوشانی کەرامەتی مرۆڤ .
یەکێک لەو وتارە نایابانەی لەم ڕووەوە ئامادەکراوە، ساڵی 1968 لەلایەن شاکر فەتاح (1914-1988)ەوە لە ژمارە (175)ی ڕۆژنامەی (ڕاپەڕین) بە ناوی (لە نەورۆزدا چی بکەین؟) نووسراوە.  


ئەم چەمکە لە رەسیزم وەرگیراوەو  لە لایەن پۆلین لی ، ساڵی ١٩٦٥ هەزار و نۆسەد وشەست وپێنج داهێنراوە.  
کەم وتار هەیە هێندە ئەم وتارە، چێژبەخش بێت، تەنانەت بە وتارە بە ناوبانگەکەی (پیرەمێرد 1867-1950)یشەوە، کە وەک مانیڤێستی نەورۆز لە ساڵی 1939 و لە ژمارە (560)ی ڕۆژنامەی (ژین)دا بە ناونیشانی (نەورۆزی ئێمە چییە؟) نووسیوێتی.  


1- بۆ ئەوەی پێناسەی ئەو هەژموونی هەڵاواردنەی پێ بکات لە چوارچێوەی " هزر و کردار کە بە زماندا ڕۆچووە و کەم بوون و نزمتریی ژن ئەکاتە ئامانج"
شاکر فەتاح، وەک زۆربەی وتارە باوەکانی تر، درێژە بەو گفتوگۆیانە نادات کە لە ڕابردوودا دەربارەی نەورۆز کراون و لە نێوان ئەفسانە و مێژوودا، خوێنەریان بۆ بۆچوون و گریمانەکان بەجێ هێشتووە.


2- سكێسیزم بۆ داخۆیانی هەردوو ڕەگەزە ، بەڵام لە جێبەجێکردندا تەنها ژنیتێدا دەکرێت بە ئامانج.
ئەم ڕۆشنبیرە دێت دەپرسێت (لە نەورۆزدا چی بکەین؟) بەم نێونیشانە وتارەکەی دەست پێدەکات و خوێنەر لەبەردەم ئایندەدا ڕادەگرێت و ڕوویان بەرەو ئاسۆی بیرکردنەوە پێ وەردەچەرخێنێت.  
 
زۆربەی زمانەکانی جیهان سێکزیمی تێدایە بەڵام زمانی کوردی لە ڕێزی پێشەوەی توندوتیژترینیان.  


بە ئاستێک هەموو ' یزم' ەکانی سێکسوالیزمی بڕیوە گەیاندویەتی بە پانسێکشوالیزم و ئیکوێنەفیڵیا وەکو پێشتر ئاماژەم بۆ کرد.  
بەشێوەیەکی گشتی، ڕەهەندەکانی چییەتی جەژنی نەورۆز، زۆتر لە ڕووی فۆرمەوە بەرجەستەبووە تا ناوەرۆک. فۆرمی چوونە سەیران و لە بەرکردنی جلوبەرگی جوان و ئامادەکردنی خواردن، ناسنامەی نەورۆزیان دەستنیشان کردووە.  


هەر یەک لەم چەمکانە کۆمەڵێک گرفتی دەروونی و پەشمەی مۆراڵی لە یەخەی شوناسنامەی کۆمەڵگەیەک ئەدەن.
ئەگەر ئەم فۆرمە لە ڕێی نووسینی داڕشتن و  وانەکانی سرود و هونەرەوە، هەر لە منداڵییەوە چووبێتە نەستی تاکەوە، گرنگیدانەکانی هەردوو شۆڕشی ئەیلول و نوێ و هەوڵەکانی پیرەمێرد و زۆر بابەتی تریش، هەلی ئەوەیان ڕەخساندووە بۆ فرە جۆری چالاکییەکانی ئەم فۆرمە لە کۆمەڵی کوردەوارییدا.  




[[جەندەر و زمان.. سێکسیزمی شاعیرانە|درێژەی بابەت]]
[[نەورۆز، لە دیدی (شاکر فەتاح)ـەوە|درێژەی بابەت]]

مێنۆی ڕێدۆزی