٢٬٠٩٤
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «بەرزنجە»
Jump to navigation
Jump to search
بەرزنجە (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٠٧:١٥، ١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢
، ٠٧:١٥، ١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢بەبێ کورتەی دەستکاری
Jwan (لێدوان | بەشدارییەکان) |
Jwan (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
[[پەڕگە:187742031 .jpg|وێنۆک]] | |||
بەرزنجە (بە ئینگلیزی: Barzinjah ,Barznja)، یەکێکە لە گوندەکانی شارەدێ سرۆچکی سەر بە شارۆچکەی سەیدسادق لە پارێزگای '''[[سلێمانی]]''' لە هەرێمی کوردستان. مێژووی ئەم ناوچەیە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ٦٥٠ی کۆچی، شوێنی لەدایکبوونی سوڵتان ئیسحاقی دامەزرێنەری ئایینی یارسانە، هەروەها زێدی سەید عەبدولکەریم بەرزنجی جێگری یەکەمی سەید عیسا بەرزنجی و سەیدەکانی ترە. | بەرزنجە (بە ئینگلیزی: Barzinjah ,Barznja)، یەکێکە لە گوندەکانی شارەدێ سرۆچکی سەر بە شارۆچکەی سەیدسادق لە پارێزگای '''[[سلێمانی]]''' لە هەرێمی کوردستان. مێژووی ئەم ناوچەیە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ٦٥٠ی کۆچی، شوێنی لەدایکبوونی سوڵتان ئیسحاقی دامەزرێنەری ئایینی یارسانە، هەروەها زێدی سەید عەبدولکەریم بەرزنجی جێگری یەکەمی سەید عیسا بەرزنجی و سەیدەکانی ترە. | ||
| ھێڵی ١٢: | ھێڵی ١٣: | ||
'''مێژووەکەی''' | '''مێژووەکەی''' | ||
[[پەڕگە:81740165 .jpg|وێنۆک]] | |||
مێژووی دروست بوونی ئەم شارۆچکەیە دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە ٨٠٠ ساڵ لەمەوبەر و بۆ لەوەڕاندنی مێگەل و ڕانەمەڕی بنەماڵەی حاجی شێخ خالیدی کاژاوی کوڕی سەید محەممەد تاج عارفین ئەبوو وەفای پووشێنی کە ژمارەیان ٣ بۆ ٤ ماڵێک بووە و لە خۆی و چەند کوڕێکی پێک هاتوون، کوڕەکانی تریشی لە کاژاو ژیاون و سوودیان لە ئاو و لەوەڕگەی ناوچەکە وەرگرتووە و بە ئەو هۆیەوە لێی نیشتەجێ بوون، بەڵام بەڵگەیەکی دروست لەبەردەستدا نییە کە لە ئەو کاتەدا چی بە بەرزنجەی ئێستا وتراوە و دوورنییە (زنج) یان بۆ بەکارهێنا بێت یان هاوشێوەی ئەم ناوە وەکوو: زنجەکان، زنجان، زنجیان، زنجەکە، زنجی. | مێژووی دروست بوونی ئەم شارۆچکەیە دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە ٨٠٠ ساڵ لەمەوبەر و بۆ لەوەڕاندنی مێگەل و ڕانەمەڕی بنەماڵەی حاجی شێخ خالیدی کاژاوی کوڕی سەید محەممەد تاج عارفین ئەبوو وەفای پووشێنی کە ژمارەیان ٣ بۆ ٤ ماڵێک بووە و لە خۆی و چەند کوڕێکی پێک هاتوون، کوڕەکانی تریشی لە کاژاو ژیاون و سوودیان لە ئاو و لەوەڕگەی ناوچەکە وەرگرتووە و بە ئەو هۆیەوە لێی نیشتەجێ بوون، بەڵام بەڵگەیەکی دروست لەبەردەستدا نییە کە لە ئەو کاتەدا چی بە بەرزنجەی ئێستا وتراوە و دوورنییە (زنج) یان بۆ بەکارهێنا بێت یان هاوشێوەی ئەم ناوە وەکوو: زنجەکان، زنجان، زنجیان، زنجەکە، زنجی. | ||
| ھێڵی ٢٠: | ھێڵی ٢١: | ||
لە دوای کوژرانی سەید موسای بەرزنجی، سەید عیسای برای خێزانەکەی ئەو کە کچی حاجی شێخ خالیدی کاژاو بووە ئەخوازێ و دواتریش ژنی دووەمی کە دایرەک خاتوونی کچی حسەین بەگی جەڵد بووە دەهێنێ و بەگوێرەی پەرتووکەکانی (بحر الانساب) لە هەردوو ژنەکەی ١٢ کوڕ و چەند کچێک بە جێماوە، بەپێی پەرتووکی (بنەماڵەی زانیاران)ـی زانای گەورەی کورد مامۆستا عەبدولکەریمی مودەڕیسی بیارەیی تەنها سێ کوڕی سەید عیسای بەرزنجی بە ناوەکانی، عەبدولکەریم، حەسەن، حسەین، لە گوندی بەرزنجەدا ماونەتەوە و وەچەیان خستۆتەوە، ئەوانی تر هەریەکەو بەلایەکدا ڕۆیشتوون، بەپێی هەندێک سەرچاوەی دیکە هەندێک لەو کوڕانەی کە بەرزنجەیان جێهێشتووە بۆ خوێندن و زانست و زانیاری کۆکردنەوە ڕۆیشتوون و دوای تەواوکردنی خوێندنیان گەڕاونەتەوە بۆ بەرزنجە، ئەگەرچی پاشان بەرزنجەیان جێهێشتۆتەوە، بەڵام نەوە و بنەماڵەی سەربەخۆیان لە بەرزنجەدا پێکهێناوە، وەکو میر ئەحمەد میرە سور، سەید محەمەد. لە ساڵی ٧٥٤ی کۆچی دا، سەید عیساش لەتەمەنی ٨٨ ساڵیدا کۆچی دوایی دەکات و لە گۆڕستانی بەرزنجە و لە تەنیشت براگەورەکەیەوە بەخاک دەسپێردرێت. | لە دوای کوژرانی سەید موسای بەرزنجی، سەید عیسای برای خێزانەکەی ئەو کە کچی حاجی شێخ خالیدی کاژاو بووە ئەخوازێ و دواتریش ژنی دووەمی کە دایرەک خاتوونی کچی حسەین بەگی جەڵد بووە دەهێنێ و بەگوێرەی پەرتووکەکانی (بحر الانساب) لە هەردوو ژنەکەی ١٢ کوڕ و چەند کچێک بە جێماوە، بەپێی پەرتووکی (بنەماڵەی زانیاران)ـی زانای گەورەی کورد مامۆستا عەبدولکەریمی مودەڕیسی بیارەیی تەنها سێ کوڕی سەید عیسای بەرزنجی بە ناوەکانی، عەبدولکەریم، حەسەن، حسەین، لە گوندی بەرزنجەدا ماونەتەوە و وەچەیان خستۆتەوە، ئەوانی تر هەریەکەو بەلایەکدا ڕۆیشتوون، بەپێی هەندێک سەرچاوەی دیکە هەندێک لەو کوڕانەی کە بەرزنجەیان جێهێشتووە بۆ خوێندن و زانست و زانیاری کۆکردنەوە ڕۆیشتوون و دوای تەواوکردنی خوێندنیان گەڕاونەتەوە بۆ بەرزنجە، ئەگەرچی پاشان بەرزنجەیان جێهێشتۆتەوە، بەڵام نەوە و بنەماڵەی سەربەخۆیان لە بەرزنجەدا پێکهێناوە، وەکو میر ئەحمەد میرە سور، سەید محەمەد. لە ساڵی ٧٥٤ی کۆچی دا، سەید عیساش لەتەمەنی ٨٨ ساڵیدا کۆچی دوایی دەکات و لە گۆڕستانی بەرزنجە و لە تەنیشت براگەورەکەیەوە بەخاک دەسپێردرێت. | ||
'''بەرزنجە و خوێندەواری''' | |||
بەڵگەی خوێندەواربوونی ئەو (٣–٤) ماڵەی پێش ھاتنی (سەیید مووساو، سەیید عیسا) لەوێبوون، ڕوون و، ئاشکرایەو، وتنەوەی دەرس و پێگەیاندنی ئاینی لەسەر دەستی (حاجی خاڵی کاژاو) دا بووەو، کەھەرخۆشی لوتکەی بنەماڵەی (خالیدی) یە، وەلێ بەداخەوە ھیچ پاشماوەیەکی ئەو کاتەمان لەبەر دەستدا نییەو، بەرھەمەکانی ئەم زانا گەورەیەی کورد تا ھەنووکە نەکەوتۆتە بەردەستمان و، ڕەنگە لەناو چووبن و، لەوانەشە ڕۆژێک بێت بدۆزرێتەوەو، بکەوێتە بەر دەستمان. | |||
وەلێ بەگوێرەی ئەو بەڵگانەی لەبەردەساماندایە، باری ڕۆشەنبیری و، ناوبانگی (بەرزنجە) دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی (٦٨٦کۆچی) و، بۆ دروستکردنی حوجرەو، مزگەوتی (سەیید مووساو، سەیید عیسای بەرزنجی)، کەھەندێک (ھۆنراوەی فارسی و، کوردی و، عەرەبی) و، ھەندێک (وتە) لەوکاتەوە بە یادگار ماوەتەوە، کە ھی (سەیید عیسا ی بەرزنجی) ین و، لەڕوی کات و، پاراستنی چەندین وشەو، زاراوەی کوردی و، زمانەوانییەوە جێگەی بایەخی مێژووییەو، ھیوادارم بتوانم لە ئایندەدا (دیوانی شێخ عیسای بەرزنجی … ژیان و بەرھەمی) کۆبکەمەوەو، بەچاپی بگەیەنم و، بۆ ئاگاداری خوێنەر لێرە دا چەند نموونەیەکی کورت دەھێنمەوە: نموونەی ھۆنراوەی کوردی / پێمە شوکرانە، پێمەشوکرانە واچن سەروماڵ بدەیم بەرانە. | |||
[[پەڕگە:62e5907f78a06.jpg|وێنۆک|چەپ]] | |||
چوون دەستماڵ تەحیق یەگانە ویساڵگا لوایم جەویساڵ یانە لە ھۆنراوەیەکی دیکەدا، دەفەرموێت/ حاجم چەرانە، حاجم چەرانە حاجیان حاجم، حاجم چەرانە. حاجمی کەردەن پایەی خودانە ھەرکەس وێش مەجمۆگا وێش خەتانە نموونەی ھۆنراوەی فارسی/ (کائنات است جسم ماجانیم واصلات را دلیل و بورھانیم خاتمی اولیای دور قمر وارت فقر شاە مردانیم) لە وتەکانی سەیید عیسای بەرزنجی / - ھەموو گوناھێک ئەگەرچی بچوکیش بێت بەگەورە بزانن، وە چاکەش ھەرچەندە زۆربێ بەکەم بزانن. - دەتوانن فێری زانست ببن. چونکە بنیادەم ھەربە زانست بەرز دەمێنێتەوە. | |||
دیارە وەک ئاماژەمان پێی دا، بە گوێرەی ئەو بەڵگانەی تائێستا لەبەردەستماندایە، سەیید عیسای بەرزنجی سەرقافڵەی زانایان و، ڕۆشەنبیران و، شاعیران و، نووسەرانی بەرزنجی یەو، لە دووای ئەویش ھەزاران کەسی دیکە دێن وەکو (سان سەھاکی بەرزنجی کە دیووانە ھۆنراوەی خۆی ھەیەو تاھەنووکە دەستنووسە، خاتوو دایرەک ڕەزباری ژنی دووەمی سەیید عیسا کە ئەمیش دیووانە ھۆنراوەی خۆی ھەیەو دەستنووسە و، ……….. چەندانی تر) کە ڕاستەو خۆ دووای سەیید عیسا دێن و، ئەم بووارە نەوە دووای نەوە بەردەوام بووەو، لێرەدا ھینانەوەی نموونەی بەرھەمی نەوەکانی دووای سەیید عیسا بە پێویست نازانم چونکە نەوەکانی خاوەنی کتێب و دیوانی تایبەتی خۆیانن و، ئەگەر خودای گەورەتەمەن بدات لە بەرھەمی تایبەتی دا بە وردی باسیان دەکەین و نموونەش دەھێنینەوە. | |||
'''ھۆنراوەی شێخ عیسای بەرزنجی''' | '''ھۆنراوەی شێخ عیسای بەرزنجی''' | ||