جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «داڕێژە:هه‌ڵبژارده‌ی دووه‌م»

لە Kurd collect
Jump to navigation Jump to search
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''[[شێرکۆ بێکەس]]'''
'''[[چیرۆکی مانگرتنی کوردانی فەرەنسا ساڵی 1988]]'''
شێرکۆ کوڕی فایەق بێکەس و شەفیقە سەعیدی وەستا حەسەنە و لە 02-05-1940 لە گەڕەکی گۆیژەی شاری '''[[سلێمانی]]''' لە دایک بووە.
نووسین و ئامادەکردنی: کەمال حەمەڕەش
[[پەڕگە:0035 (0141).jpg|وێنۆک]]
[[پەڕگە:362686416 .jpg|وێنۆک]]
تەمەنی هەشت ساڵان بووە بێکەسی باوکی ساڵی 1948 کۆچی دوایی دەکات.


منداڵی و لاوێتی شێرکۆ بێکەس پڕ بووە لە ئازار و ژانی بێکەسی و نالەباری ڕەوشی ئابووری.
لە کۆتایی مانگی مارتی 1988 دا، لە پاش بۆمبابارانی کیمیاوی هەڵەبجە، کوردانی پاریس خۆپیشاندانێکیان ڕێکخست کە ژمارەیەکی زۆر لە کوردانی هەموو بەشەکانی کوردستان و کەسانی تری فەرەنسی و ئێرانی و تورک و عەرەب بەشدارییان تێداکرد.  
[[پەڕگە:شەفیقە سەعیدی وەستا حەسەن، دایکی شێرکۆ بێکەس.jpg|وێنۆک|ڕاست|alt=شەفیقە سەعیدی وەستا حەسەن، دایکی شێرکۆ بێکەس|شەفیقە سەعیدی وەستا حەسەن، دایکی شێرکۆ بێکەس]]
لەنێو هەلومەرجی سەخت و بێکەسیدا قۆناغی ئامادەیی تەواوکردووە.


تەمەنی حەڤدە ساڵان بووە یەکەمین شیعری لە ڕۆژنامەی ژین بڵاو کردۆتەوە.
بڕیاربوو کە خۆپیشاندانەکە بڕوات هەتا بەردەمی سەفارەتی ئێراقی بۆ ڕسواکردنی ڕژێمی بەعس.  


ساڵی 1965 دەبێت بە پێشمەرگە و لە ڕادیۆی دەنگی کوردستانی ئێراق لە ئەشکەوتی سەردێمان دەست بە کار دەکات.
لە خۆپیشاندانەکەدا دروشمی جیاواز دەگوترا، بەڵام زۆرینەی دروشمەکان دژی ڕژێمی بەعس بوو.
[[پەڕگە:361875130 .jpg|وێنۆک|ڕاست]]
ئێمە کۆمەڵێک لە کوردی باکور و باشور و ڕۆژاوا بووین، هەموومان مارکسی بووین، بەڵام زۆرینەمان هیچ پەویوەندییەکمان بە ڕێکخراوەوە نەبوو، دروشمان دژی هەموو داگیرکەرانی هەر چوارپارچەی کوردستان دەگوت، دژی خومەینی و ئێران و سەدام و ئێراق و ئەسەد و سوریا و تورگوت ئۆزال و ئێڤرین کەنعان و تورکیا.  


ژمارەی کوردانی ڕۆژهەڵات کەمتر بوون، چونکە ئەوکاتە زۆرینەی پارتەکانی ڕۆژهەڵات لەلایەن بەعسەوە هاوکاری دەکران.


ساڵی 1968 یەکەمین پەرتووکی شیعری خۆی بە ناوی «تریفەی ھەڵبەست» لە (بەغدا) لە چاپ دا.  
خۆپیشاندانەکە نزیکی باڵوێزخانەی ئێراقی بووبووەوە، کێشە دروست بوو لە نێوانی ئێمە و هەندێک لە کوردانی باشور و هەندێک لە بەرهەڵستکارانی ئێراقی. داوایان لە ئێمە دەکرد کە  دروشم دژی خومەینی نەڵێین، ئەو داوایە بەتایبەتی لە لایەن ئەحمەد بامەڕنی، نوێنەری یەکێتی نیشتمانی و عادل عەبدول مەهدی، کە سەر بە یەکێک لە پارتە شێعە عێراقییەکان بوو بەناوی مەجلیسی ئەعلا.  


ئێمە ڕازی نەدەبووین بە داواکانی ئەوان کە دروشم دژی خومەینی نەڵێین. ئەحمەد بامەڕنی دەیگوت کە ئەوان وەکو بەرەی کوردستانی پەیوەندی باشیان هەیە لەگەڵ ڕژێمی خومەینی و نابێت هێرش بکرێتە سەر ئێران، عادل عەبدول مەهدی-ش بە هەمان شێوە. ئێمە پێمان دەگوتن کە ئەوە پەیوەندی پارتەکانی ئێوەیە بەو ڕژێمەوە و ئێمە ئەندامی پارتەکانی ئێوەنین، مافتان نییە کە دروشمی خۆتانمان بەسەردا بسەپێنن. تەنانەت بووە شەڕی دەستەویەخە لە نێوان ئەحمەد بامەڕنی و عادل عەبدول مەهدی لە لایەک و جەمال حەمەڕەش و باسم کەمونە کە عەرەبێکی شیعەی عێراقی بوو، بەڵام لەگەڵ ئێمە بوو، لە لایەکی تر.


لە ساڵی1970 لەگەڵ کۆمەڵێک لە شاعیرانی بەناوبانگی ئەو سەردەمە بانگەوازێکیان بۆ گۆڕانکاری لە شیعری کوردی و بە تایبەت چوون بە لای شیعری نوێی کوردییەوە بڵاو کردەوە.
ئا لەو کاتەدا دارا ئەبو بەکر، کە ئێستا نوێنەری گۆڕانە لە فەرەنسا و ئەو کاتە لەگەڵ یەکێتیدا بوو، بەڵام خوێندکار بوو، وە هەتا ئەو کاتە ئامشۆی سەفارەتی ئێراقی دەکرد، ئاماژەی بەکەسێک کرد کە خەریکی ڤیدیۆ گرتنی خۆپیشاندانەکە بوو، گووتی ئەوە ئیستخباراتی سەفارەتە، ماڵمان وێران دەکات. بەپەلە هێرشمان کردە سەر کەسەکە و گرتمان و کامێراکەیمان لێ سەند، پۆلیسی فەرەنسی هاتن و کەوتنە ناوبژی، ئێمە دەمانوویست کە دەستبەسەر کاسێتەکەدا بگرین و خاوەن کامێراکەیش دەیوویست کاسێتەکەی بباتەوە. لە جێگاکەدا لەبەر ئەوەی کە ژمارەی خۆپیشەندەران زۆربووین و ژمارەی پۆلیس کەمتر بوو، پۆلیس دەیانویست سازش بکەن و کێشە دروست نەبێت.  


ساڵی 1987 لە وڵاتی سوید خەڵاتی «تۆخۆڵسکی» پێ بەخشرا و شیعرەکانی بە زۆر زمانی دنیا وەرگێڕدا.  
گووتیان ئێمە ئەم کاسێتە لەگەڵ خۆمان دەبەین بۆ پارێزگار، با نوێنەرێکی ئێوە لەگەڵ خاوەن کاسێتەکەدا بێت بۆ ئەوێ، بزانین پارێزگار چ بڕیارێک دەدات. ئێمە بەوەش رازی نەبووین، داوامان دەکرد کە کاسێتەکە نە بۆ ئێمە بێت نە بۆ خاوانەکەی، بەڵکو هەر لەویادا بشکێنرێت و شریەکەی پەرچە پارچە بکرێت. نە خاوەن کاستەکە و نە پۆلیسەکان بەوە ڕازی دەبوون، ئیتر لە ئەنجامدا زۆرینە، لەوانە ئەحمەد بامەڕنی، گووتیان باشتر وایە کەسێک لەگەڵ پۆلیسەکان بچێت و لەوێ کاسێتەکە وەربگرێتەوە. کوردێکی باکور بەناوی موسا کەڤال لەگەڵ پۆلیسەکان ڕۆێشت، بەڵام هەر کە گەیشتبوونە پارێزگار، بە موسایان گووتبوو، تەواو بڕۆ، ئەوە کاسێتی ئەو پیاوەیە و ئەو خاوەنیەتی. وەکو ئەوەی لەیادم مابێت، ئیتر لەو کاتەوە دارا ئەبو بەکر نەیدەوێرا بچێتە سەفارەتی ئێراقی و کەسوکاری ژمارەیەک لەو کەسانەی کە ڤیدێۆیان گیرابوو، کێشەیان بۆ دروست بوو لە ئێراق.


لە ساڵی 1998ەوە ھەتا کۆتایی ژیان، ئەندامی ئەنتەلۆجیای خوێندنی پۆلەکانی ئامریکا و کەنەدا بوو.


 
[[چیرۆکی مانگرتنی کوردانی فەرەنسا ساڵی 1988|درێژەی بابەت]]
[[شێرکۆ بێکەس|درێژەی بابەت]]

وەک پێداچوونەوەی ‏١٠:٣٨، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٣

چیرۆکی مانگرتنی کوردانی فەرەنسا ساڵی 1988 نووسین و ئامادەکردنی: کەمال حەمەڕەش

362686416 .jpg

لە کۆتایی مانگی مارتی 1988 دا، لە پاش بۆمبابارانی کیمیاوی هەڵەبجە، کوردانی پاریس خۆپیشاندانێکیان ڕێکخست کە ژمارەیەکی زۆر لە کوردانی هەموو بەشەکانی کوردستان و کەسانی تری فەرەنسی و ئێرانی و تورک و عەرەب بەشدارییان تێداکرد.

بڕیاربوو کە خۆپیشاندانەکە بڕوات هەتا بەردەمی سەفارەتی ئێراقی بۆ ڕسواکردنی ڕژێمی بەعس.

لە خۆپیشاندانەکەدا دروشمی جیاواز دەگوترا، بەڵام زۆرینەی دروشمەکان دژی ڕژێمی بەعس بوو.

361875130 .jpg

ئێمە کۆمەڵێک لە کوردی باکور و باشور و ڕۆژاوا بووین، هەموومان مارکسی بووین، بەڵام زۆرینەمان هیچ پەویوەندییەکمان بە ڕێکخراوەوە نەبوو، دروشمان دژی هەموو داگیرکەرانی هەر چوارپارچەی کوردستان دەگوت، دژی خومەینی و ئێران و سەدام و ئێراق و ئەسەد و سوریا و تورگوت ئۆزال و ئێڤرین کەنعان و تورکیا.

ژمارەی کوردانی ڕۆژهەڵات کەمتر بوون، چونکە ئەوکاتە زۆرینەی پارتەکانی ڕۆژهەڵات لەلایەن بەعسەوە هاوکاری دەکران.

خۆپیشاندانەکە نزیکی باڵوێزخانەی ئێراقی بووبووەوە، کێشە دروست بوو لە نێوانی ئێمە و هەندێک لە کوردانی باشور و هەندێک لە بەرهەڵستکارانی ئێراقی. داوایان لە ئێمە دەکرد کە دروشم دژی خومەینی نەڵێین، ئەو داوایە بەتایبەتی لە لایەن ئەحمەد بامەڕنی، نوێنەری یەکێتی نیشتمانی و عادل عەبدول مەهدی، کە سەر بە یەکێک لە پارتە شێعە عێراقییەکان بوو بەناوی مەجلیسی ئەعلا.

ئێمە ڕازی نەدەبووین بە داواکانی ئەوان کە دروشم دژی خومەینی نەڵێین. ئەحمەد بامەڕنی دەیگوت کە ئەوان وەکو بەرەی کوردستانی پەیوەندی باشیان هەیە لەگەڵ ڕژێمی خومەینی و نابێت هێرش بکرێتە سەر ئێران، عادل عەبدول مەهدی-ش بە هەمان شێوە. ئێمە پێمان دەگوتن کە ئەوە پەیوەندی پارتەکانی ئێوەیە بەو ڕژێمەوە و ئێمە ئەندامی پارتەکانی ئێوەنین، مافتان نییە کە دروشمی خۆتانمان بەسەردا بسەپێنن. تەنانەت بووە شەڕی دەستەویەخە لە نێوان ئەحمەد بامەڕنی و عادل عەبدول مەهدی لە لایەک و جەمال حەمەڕەش و باسم کەمونە کە عەرەبێکی شیعەی عێراقی بوو، بەڵام لەگەڵ ئێمە بوو، لە لایەکی تر.

ئا لەو کاتەدا دارا ئەبو بەکر، کە ئێستا نوێنەری گۆڕانە لە فەرەنسا و ئەو کاتە لەگەڵ یەکێتیدا بوو، بەڵام خوێندکار بوو، وە هەتا ئەو کاتە ئامشۆی سەفارەتی ئێراقی دەکرد، ئاماژەی بەکەسێک کرد کە خەریکی ڤیدیۆ گرتنی خۆپیشاندانەکە بوو، گووتی ئەوە ئیستخباراتی سەفارەتە، ماڵمان وێران دەکات. بەپەلە هێرشمان کردە سەر کەسەکە و گرتمان و کامێراکەیمان لێ سەند، پۆلیسی فەرەنسی هاتن و کەوتنە ناوبژی، ئێمە دەمانوویست کە دەستبەسەر کاسێتەکەدا بگرین و خاوەن کامێراکەیش دەیوویست کاسێتەکەی بباتەوە. لە جێگاکەدا لەبەر ئەوەی کە ژمارەی خۆپیشەندەران زۆربووین و ژمارەی پۆلیس کەمتر بوو، پۆلیس دەیانویست سازش بکەن و کێشە دروست نەبێت.

گووتیان ئێمە ئەم کاسێتە لەگەڵ خۆمان دەبەین بۆ پارێزگار، با نوێنەرێکی ئێوە لەگەڵ خاوەن کاسێتەکەدا بێت بۆ ئەوێ، بزانین پارێزگار چ بڕیارێک دەدات. ئێمە بەوەش رازی نەبووین، داوامان دەکرد کە کاسێتەکە نە بۆ ئێمە بێت نە بۆ خاوانەکەی، بەڵکو هەر لەویادا بشکێنرێت و شریەکەی پەرچە پارچە بکرێت. نە خاوەن کاستەکە و نە پۆلیسەکان بەوە ڕازی دەبوون، ئیتر لە ئەنجامدا زۆرینە، لەوانە ئەحمەد بامەڕنی، گووتیان باشتر وایە کەسێک لەگەڵ پۆلیسەکان بچێت و لەوێ کاسێتەکە وەربگرێتەوە. کوردێکی باکور بەناوی موسا کەڤال لەگەڵ پۆلیسەکان ڕۆێشت، بەڵام هەر کە گەیشتبوونە پارێزگار، بە موسایان گووتبوو، تەواو بڕۆ، ئەوە کاسێتی ئەو پیاوەیە و ئەو خاوەنیەتی. وەکو ئەوەی لەیادم مابێت، ئیتر لەو کاتەوە دارا ئەبو بەکر نەیدەوێرا بچێتە سەفارەتی ئێراقی و کەسوکاری ژمارەیەک لەو کەسانەی کە ڤیدێۆیان گیرابوو، کێشەیان بۆ دروست بوو لە ئێراق.


درێژەی بابەت