جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «نادیە کەریم»

نووسەرو  هۆزانەوان

لە ساڵی1972 ، دەبێتە یەکێک لە ئەندامەکانی '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''، وەک کۆرس بەشدار دەبێت، لە ساڵانی هەزار و نۆسەد و حەفتا و دوو، هەزار و نۆسەد و حەفتا و سێ، هەزار و نۆسەد و حەفتا و چواردا، بۆ کاری هونەری لەگەڵ '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''دا وەکوو کچێک سێ جار سەفەری بەغداو، جارێکیشیان سەفەری '''[[کەرکووک]]'''ی کردووە، بە مەبەستی پێشکەشکردنی بەرهەمی هونەری.

لە '''[[کەرکووک]]'''، چەند بەرهەمێکیان بۆ تەلەڤیزیۆنی '''[[کەرکووک]]''' تۆمار کرد، یەکێک لەوانە گۆرانی (بزمارە و بزمارە)، کەناوبانگێکی زۆری دەرکرد لە سەرەتای حەفتاکان.

لە ساڵی 1973، وەک کۆرس چەند گۆرانییەک تۆمار دەکەن لەگەڵ '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''، لە شاری بەغدا، گۆرانییەکان،( ئەی شۆڕێ عەمرم شۆڕێ) لە وتنی کۆرس،  ( پەروانە )لە وتنی ئیبراهیم سابیر، گۆرانی( ڕەنگی زەردم) کۆرس، (شلەو خانان) کۆرس، لە گەڵ مەقامێکی هونەرمەند سەڵاح محەمەد.

لە ساڵی 1974، وەک کۆرس لەگەڵ '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''، بەشداری (میهرەجانی یەکەمی هونەری کوردی )دەکات لە بەغدا، لە هۆڵی خولد.

هەر لە ساڵی 1974، لە میهرەجانی یەکەمی هونەری کوردیدا، شانۆگەرییەک پێشکەش دەکرێت ڕۆژی دوای میهرەجانەکە، نادیە خان وەک گۆرانیبێژێک داوای لێ دەکرێ لە پشتی شانۆوە گۆرانییەک بڵێت لەگەڵ  دوو لە هاوڕێکانی، شانۆگەری (پردی وڵات)، گۆرانی( گوڵێ هەینار هەینار هەینارێ).

نادیەخان لە هەموو چالاکی قوتابخانەکان، لە ساڵانی1971 تاوەکوو 1974 بەشداری کردووە لە ڤیستڤاڵ و کەشافە و نمایشەکانی قوتابخانە.

لە ساڵی 1971 لە نمایشێکی قوتابخانەدا بەشدار دەبێت بە ناوی (ئەمیرەکەم )چەند کچێک دەبن جلی ڕەنگاوڕەنگ لەبەر دەکەن لە دەوری بووکێک دەسووڕێنەوە، لە هەمان کاتدا گۆرانی ئەمیرەکەم بە دەنگی نادیە خان پێشتر تۆمار دەکرێت لەگەڵ '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''، لە گۆڕەپانی نمایشکردنەکە بە تەسجیل لێدرایەوە.

لەبەر ئەوەی نادیە خان زۆر بەرچاو دەبێت و داوای لێ دەکرێت کە گۆرانی بە سەر ڕژێمی بەعسدا بڵێت، ئەوەش بوو بە هۆکارێکی سەرەکی کە وردە وردە بە هێمنی دوورکەوێتەوە لە بواری هونەر و گۆرانی وتندا.

لە دەفتەری یادگارییەکانیدا هەموو گۆرانییەکانی ئەو کاتی کە لە '''[[تیپی مۆسیقای باواجی کۆیە]]'''دا تۆمار کراین نووسیتیەوە بە دەست و خەتی خۆی، تاوەکو ئێستاش کە ساڵی دوو هەزار و بیست و سێیە توانیویەتی ئەو دەفتەرو یادگاریانە بپارێزێت کە پڕە لە یادگاری سەردەمی گەنجی .

نادیە خان پۆلی سێیەمی ناوەندی لە ساڵی 1975 و پۆلی چوارەمی دواناوەندی لە ساڵی 1976 و پۆلی پێنجەمی دواناوەندی لە ساڵی 1977 هەر لە شاری '''[[کۆیە]]''' تەواو دەکات، لە پۆلی شەشەم لە ساڵی 1978 تووشی پەتایەک دەبێت، دەستی چەپی ئازارێکی بەردەوامی بۆ پەیدا دەبێت، بەردەوام لەگەڵ باوکی سەردانی دکتۆر دەکات لە شارەکانی بەغدا و مووسڵ و '''[[کەرکووک]]''' و '''[[هەولێر]]''' بەڵام بەبێ ئەوەی چارەسەرێکی بۆ بدۆزرێتەوە،  تەنانەت نەخۆشیەکەشی نەناسرا تا ئەو کاتەی لە سوید لە ساڵی 1989پشکنینی بۆ دەکرێت و پێی دەڵێن ئەوە پەتای نەخۆشی دەمارە (پۆلیۆ )، هەر ئەوە بوو بووە هۆی لە دەستدانی کاتێکی زۆر و لەکیسچوونی ساڵێک لە خوێندن لە پۆلی شەشەمی زانستی و نەچوونی بۆتاقیکردنەوەکانی سەری ساڵ، لە ساڵی 1979 توانی پۆلی شەشەمی زانستی ببڕێت و کۆی نمرە حەفتا و حەفت و نیو بە دەستبهێنێت.

لە ساڵی 1988، ئەنفال و '''[[هەڵەبجە]]''' کاریگەری سەرەکی بوون کە وایکرد نادیە خان و باوکی مناڵەکانی بڕیار بدەن دوور بکەونەوە لە کوردستان بە ڕێگای قاچاغ بچن بۆ ئێران، لە کاتێکدا شەڕی ئێراق و ئێرانیش هەشت ساڵبوو  بەردەوامبوو، هێزی لە هەموو لایەک بڕیبوو.

دوای سێ ڕۆژ بە سواری ئەسپ، لە کوردستانی باشوورەوە، بە ڕێگای '''[[قەندیل]]'''، نادیەخان خۆی و منداڵەکانی و باوکی منداڵەکانی ڕوویان کردە کوردستانی ڕۆژهەڵات و لە شاری نەغەدە گیرسانەوە بۆ ماوەی نۆ مانگ، دوای گەیشتنیان بۆ نەغەدە، لە ساڵی هەزار و نۆسەد و هەشتا و هەشت شەڕی ئێراق و ئێران وەستا و لێبووردنی گشتی دەرچوو لە عێراق، بەڵام ئەوان بڕیاریان دا کە نەگەڕێنەوە،  لە ساڵی 1989، دوای هەوڵێکی زۆر، توانیان بگەنە سوید، بە ڕێگای فڕۆکە و ترانزێتی ڕووسیا.

بۆ بە دەستهێنانی بڕوانامەی ماستەر و هەندەسە لە بواری کیمیا، لە ساڵی2005، دەستی بە خوێندن کرد، لە شاری ئیسکلستوونە، بەیانیان بەشەمەندەفەڕ هاتووچۆی دەکرد،سی و پێنج دەقیقە، ئێوارانیش گەڕانەوە  بە شەمەندەفەر، سی و پێنج دەقیقە.

دوای ئەو چەند ساڵە دابڕان لە خوێندن و گەڕانەوە بۆی لە تەمەنی چل و پێنج ساڵیدا، پێشبڕکێیەک بوو لەگەڵ خودی خۆی، هەرچەندە سەختی و ئاستەنگی زۆری دەهاتنە پێش، بەڵام ویستی نادیە خان بۆ خوێندن زاڵتر بوو، هەر بۆیە لە ساڵی 2009 توانی سەرکەوتن بەدەستبهێنێت، لە هەمان کاتدا هەردوو بڕوانامەی (ماستەر) لە بواری تەکنیکی کیمیا و سیڤیل( هەندەسە) لە بواری تەکنیکی کیمیا بە دەست بهێنێت.

بێ هیوابوون، بوونی نابێت لای نادیەخان، هەر بۆیە دەست دەکاتەوە بە کارکردن و ئەمجارەیان لە ساڵی2011، کافتریایەک دەکاتەوە لە وێستگەی شەمەندەفەڕی شاری ڤێستەڕۆس، ڕۆژانە لە کاتژمێر پێنجی بەیانییەوە تاوەکو هەشتی ئێوارە کار دەکات، وێڕای ئەم کۆمپانیایە نوێیەی لە کاری کۆمپانیاکەی پێشوویدا دانابڕێت، وەک کۆڵەگەیەکی پتەو لەوێشدا دەمێنێتەوە، ڕۆژانە بەردەوام کار لەسەر خۆی دەکات، لە هەوڵی ئەوەی دوا نەکەوێت لە سەفەری ژیان.

لە ساڵی 2015، بە دەنگە خۆشەکەی، سروودێک بۆ پێشمەرگە دەچڕێ، لە وڵاتی سوید تۆماری دەنگی بۆ دەکات.

نادیە خان لە ساڵی دوو هەزار و حەڤدە، وەک قەڵەمێکی تازە لە گوڵدانی ئەدەب و گوڵە حاجیلەکانی  دەشتی هاموون،  پێنووسەکەی تێکەڵی بۆنی عەتر و شیعر دەکات، ئازادانە هەمەچەشن لە وێنەکردنی شیعر دەست پێ دەکات، وەک پەیامێکیش بۆ ئەو ئافرەتانەی خاوەنی توانا و بەهرەن و دەریان نەخستووە، یاخود هێشتا کۆت و بەندی شەرمی کۆمەڵگا غەدری لێکردوون و بڵێ ئەو کۆتە بپسێنن و لەو تاریکیە وەرنە  

لە ساڵی دوو هەزار و هەژدە، یەکەم بەرهەمی شیعری بە چاپ دەگەیەنێت، بە ناوی (تەلیسم)، سەد و یانزە لاپەڕە ، حەفتا و پێنج شیعر و هەشتا و یەک هایکو، پەنجا و نۆ چوارینە شیعر  لە خۆی دەگرێت، پێشکەشی دەکات بە ڕۆحی ئەو ئافرەتانەی بە هەر جۆرێک گیانیان لە دەست داوە لە دەست زوڵم و ستەمی کۆمەڵگا.

لە هەمان ساڵی دوو هەزار و هەژدە سروودێک بە ناوی کوردستان، تۆماری دەنگی بۆ دەکات لە وڵاتی سوید، ئەوەش پێمان دەڵێ کە خاک و نیشتمانەکەی خۆش دەوێت، ڕۆحیانەتێکی نیشتمانپەروەری هەیە.

وەک ژنێکی هایکیست دەکرێ بوترێ ئەم بەرهەمەی یەکەم کتێبە لەناو دنیای ئەدەبی کوردی کە چوار فۆرم لە خۆیدا گرتبێت و بە چاپ گەیاندرابێت، لێرەدا شاعیر خۆی بە بەختەوەر دەزانێت کە توانیویەتی چەند شیعرێکی زیندووی پێشکەش بە دنیای شیعری کوردی بکات و پێی وایە کە شیعر سەنگینترین کاری ئەدەبییە.

   

هایگا فۆڕمێکی هونەرییە تێدا وێنە و دەقی شیعری هایکو دەبێت بە یەک، دوو هونەری نووسین و وێنە تێکەڵ بە یەکتری دەکرێن.

کتێبی هایگاکەی سەد و چوار لاپەڕەیە و سەد دانە هایکو لە خۆی دەگرێت، جوانی و ناوازەیی ئەو کتێبەی هایگا لەوەدایە وێنەکانی دەقی هایگاکان بە دیزاینێکی جوان و ڕەنگاوڕەنگ بە دەست و پەنجەی شێوەکاری ناوداری کۆیە مامۆستا عادل زرار کێشراون و تێکستی هایکوکانی بە قەبارەیەکی گەورەتر و بە دەست نووسراونەتەوە.

وەک دایکێک بیست و دوو شیعری بۆ منداڵەکانی نووسیوە لەم کتێبەدا لەژێر ناونیشانی (بەخامەی دایکێک)، شەست و یەک شیعریش شوێنی خۆی کردۆتەوە،  چواردە دانە قەسیدەی نانۆ، هەشت تایکوون، چوار هایبوون، هەشت تانکا، بیست و هەشت هایکو لەگەڵ سینریو، پێنج هایگا، کتێبەکەی جوانتر کردووە.

خاتوونی شاعیر لە هەشتی یەکی دوو هەزار و هەژدە دەبێت بە ئەندامی یانەی هایکوی کوردی.

لە یانەی هایکوی عەرەبی ئەندامە و زیاتر لە دوو سەد و پەنجا هایکوی بە زمانی عەرەبی نووسیوە و بڵاو کردۆتەوە.

لە (یانەی سەکۆی وەرگێڕاوەکان) ئەندامەو لەوێش هایکو وەرگێڕدراوەکانی بڵاوکراونەتەوە. ئەندامی (یانەی هایکوی سویدییە) و لەوێش هایکو بڵاو دەکاتەوە بە زمانی سویدی، ئەو گۆڤارانەی کە لە یانەی سویدیەوە دەردەچن گوڵبژێریان دەکات و هەر جارێک ژمارەیەک لە هایکوکان وەردەگێڕێت بۆ سەر زمانی کوردی.

نادیە خان دوو سەد و پەنجا هایکوی بە زمانی عەرەبی نووسیوە، پێداچوونەوەی بۆ دەکرێ ئێستا و بەرەو چاپ دەڕوات بەم زووانە بە ناوی(سکر ناعم).

کارەکانیدا.

لە ساڵی دوو هەزار و نۆزدەدا، لە ڕۆژی جیهانی ژناندا، ڕێکخراوی چەتر بۆ گەشەپێدان، بە هاوکاریی زانکۆی کۆیە، دیدارێک ڕێک دەخات بۆ ژنە پێشەنگەکانی شاری '''[[کۆیە]]'''، نادیە خان پشکی ئەوەی بەر دەکەوێت کە ببێت بە یەکێک لەو چل ژنانەی کە لە کۆنەوە تاوەکوو ئێستا پێشەنگ بووین لە شاری '''[[کۆیە]]'''، هەر لەو مەراسیمەدا ڕێز لێنانی پێ دەبەخشرێت.

لە تەمەنی شەست ساڵیدا بەهرەی وێنەکێشان لە خۆیدا دەدۆزێتەوە، کار لەسەر ئەکریل لەسەر کانڤاس دەکات و کۆمەڵێک تابلۆی جوان دەکێشێت و بەردەوامە.