حەوزە وشکەکە

بۆچی پێی دەوترێت (حەوزە وشکەکە)!؟

بازاڕی کەتان فرۆشەکانی شاری سلێمانی ساڵی 1921

ئامادەکردنی: داناز عەبدولڕەحمان

حەوزە وشکەکەی شار یەکێکە لە بازاڕە بچکۆلانە و سەرەنجڕاکێشە کۆنەکانی شاری سلێمانی ،دەکەوێتە چەقی شارەوە لە لەخوارووی بەلەدێیەکە شاری سلێمانیەوەیە لە نێوان قەیسەری نەقیب و سەروو بازاڕی نەورۆزەوەیە،واتا لای قەیسەری عوسمان پاشاوە،بازاڕێکی قەرەباڵخە هەمیشە پڕحەشاماتی خەڵکە و جمەی دێت.

ئەم حەوزە لەکۆندا یەکێک بوو لە حەوزە جوانەکانی شارەوانی.ئاوێکی سازگار و دڵڕفێنی زۆر سارد هەبوو،لەسەرەتای ساڵانی (۱۹۱۹ - ۱۹۲۰) بە فەرمانی مێجەرسۆن دروستکرا.

کێ حەوزە وشکەکەی دروستکرد.

کە ئەو کات مێجەرسۆن ئەفسەری سیاسیی سوپای بەریتانیا بوو،دواتر بوو بە حاکمی گشتی شاری سلێمانی.

دەسەڵات وفەرمانڕەوایی زۆر لە سلێمانى و دەرووبەری دەبێت و كار وپڕۆژەی و باش و گه‌وره‌ بۆ سلێمانی دەکات، بەتایبەتی لەبوارەکانی كارگێڕى‌ و ئه‌ده‌بى‌ و ڕۆشنبیری‌ و ڕۆژنامه‌گه‌ریدا.

یەکێک لە کارە هەرە باش و مێژووییەکانی مێجه‌رسۆن،ئەوەبوو یەکەم ڕۆژنامەی کوردی لە کوردستاندا بە چاپ گەیاندوو و یەکەم چاپخانەی هێنایە سلێمانی.

کە ئەمە بوو بە وەرچەرخانێکی گرنگی مێژووی و ئەدەبی وڕۆشنبیری بۆ سلێمانی و سەرجەم کوردستانی گەورە.

شان بەشانی ئەوەش گرنگیەکی باشی بە خزمەتکردنی ئەو شارە و شارەوانی داوە.

کێ هاوکار بوو بۆ دروستکردنی ئەم حەوزە. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ئەو کات سەرۆکی شارەوانی سلێمانی

(عەبدوڵڵا بەگی حاجی حوسەین ئەفەنی مەحەمەد ئاغا) ئەبێت.

خەڵکی شار و دوکاندارەکانی ئەو گوزەرە و دەوروبەری داوای لێدەکەن کە حەوزێکیان بۆ دروست بکات.ئەویش ئەبینێت کە خەڵکانێکی زۆر لە دەوروبەری شار و لە لادێیە دوورە دەستەکانەوە دێنە شار،بۆ ساغکردنەوەی شتومەک وکاڵاکانیان و ئاوپێدانی وەڵاغ و مەڕ و ماڵاتەکانیان.

شوێنێکی لەبار و گونجاو دڵبەرانە بوو بۆ پشوودانی ڕێبواران،کە چواردەوری حەوزەکە ئەوکات بڕ دار و سەوزایی بوو.

بۆیە ڕێبواران دێنە ئەو شوێنەی کە حەوزە وشکەکەی ئێستا،لە نزیک دارە گەورەکان و دوکانەکاندا،و لە چایخانەکەی وەستا نوعمان دادەنیشن و پشوو دەدەن.

ئیتر فەرمان دەگەیەنێت بە مێجەرسۆن بۆ ڕاپەڕاندنی کار وپڕۆژەکەیەک لەو جۆرە.

ئیتر مێجەرسۆن بڕیار دەدات حەوزێکی جوان دروست بکات بۆ پشودانی کاسبکاران و ڕێبواران.هەتا لەدەوری بحەسێنەوە و پشوو بدەن و شتومەک و کاڵاکانیان لەوێ ساغ بکەنەوە.

ئیتر وردە وردە خەڵک ی موڵک لەو شوێنە دەکڕن و دوکان دروست دەکەن و زیاتر ئاوەدانی ئەکەنەوە و لەوێ کۆدەبینەوە ودەمێنەوە و نیشتەجێ دەبن لە دەوروبەری حەوزەکە.

بۆیە مێجەرسۆن یەکسەر پەیوەندی سەرۆکی بەشارەوانی.ئەویش بە دوو ڕووناکبیر و کەسایەتی ناوبانگی شار ڕادەسپێرێت و فەرمانیان پێدەکات کە بە زووترین کات حەوزێکی جوان و سەرەنجڕاکێش لە ناوەڕاستی شار دروستبکەن.

ئەوانیش ئەندازیار (مستەفا سائیب و مەحمود جەودەت).

لە دوای وتوێژێکی زۆر ئەم دوو ڕۆشنبیرە بڕیار دەدەن،لە حەوزێکی زۆر جوان لە شێوە و شێوازی حەوزێکی عوسمانی لەناوەڕاستی شار دروستبکەن.

ئەندازیار مستەفا سائیب نەخشەیەکی جوان بۆ دروستکردنی حەوزەکە دەکێشێت و مەحمود جەودەتیش دەبێتە خاڵی ڕایەڵی وتوێژ لەنێوان سەرۆکی شارەوانی و مێجەرسۆن و سەرپەرشتی پڕۆژەکە دەکات، بۆیە مێجەرسۆن نەخشەکە دەبینێت زۆر سەرسام دەبێت و دەستبەجێ بڕی تێچووی پارەکە دەخاتە ئەستۆی خۆی و شارەوانی. داناز .

ئەوانیش بەشێوەیەکی ئەندازەی ڕێک وپێک حەوزەکە دروست دەکەن،بەبۆری ئاو لەگەڕەکی شێخانەوە لە کارێزەکەی ئەحمەد زەنگەنەوە دەهێنن بۆ حەوزەکە.ئیتر ئەو حەوزە ئاوێکی زۆر زۆری دەبێت و دەبێتە سمبوڵێکی جوان و ناو ناونیشانێکی شار. کە تا ماوەیەکی زۆر بە حەوزەکەی مێجەرسۆن و شارەوانی بانگ دەکرا.

ئەم حەوزە بوو بە خزمەتێکی زۆر بۆ ڕێبواران و دانیشتوان و کاسبکارانی گوزەرەکە دەکات.

بۆچی پێی دەڵێن حەوزە وشکەکە.

نزیکەی چل بۆ پەنجا ساڵ ئەم حەوزە ئاوی لێدێت و خەڵکی بەکاری دەهێنا و دواتر وردە وردە وشکی کرد و دواتر لەشوێنی حەوزەکە هەندێ دووکان دروستکرا و ئیتر حەوزەکە بە تەنها ناوی مایەوە و بوو بە "حەوزە وشکەکە".